Τα παιδιά του Αουσβιτς

To στρατόπεδο του Αουσβιτς λειτούργησε από το 1940 ως το 1945 και αποτελούνταν από τρεις ζώνες. Η πρώτη ελεγχόταν από τους SS, που ενδιαφέρονταν μεταξύ άλλων και για τη γερμανική οικονομία: το αέριο που χρησιμοποιούσαν στην αρχή για να εξοντώνουν τους κρατούμενους ήταν ακριβό κι έτσι το αντικατέστησαν με το πιο οικονομικό Zyklon B. Οποιος επισκέπτεται ακόμη και σήμερα το στρατόπεδο συγκλονίζεται από την έντονη μυρωδιά καμένης σάρκας. Εδώ έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι.

H δεύτερη ζώνη ήταν το νοσοκομείο, όπου έκανε και τα πειράματά του ο Μένγκελε, ενώ τραγουδούσε όπερες. Και στην τρίτη ζώνη, την επονομαζόμενη «Καναδάς», ήταν οργανωμένη η αγορά της φρίκης, όπου πωλούνταν πολύτιμα αντικείμενα, χρυσά δόντια, ρούχα και παπούτσια των θυμάτων.

Εδώ έφτασε το καλοκαίρι του 1943 μαζί με τη μητέρα της η Ανέτα Φλορεντίν, που είχε γεννηθεί δεκαεπτά χρόνια νωρίτερα στη Θεσσαλονίκη. Με μια χειρονομία ενός φρουρού, οι δύο γυναίκες χωρίστηκαν. Η μητέρα στάλθηκε σε θάλαμο αερίων. Η κόρη επέζησε και το 1945 ξεκίνησε μια δεύτερη ζωή στη Γαλλία, όπου παντρεύτηκε και έκανε τρία παιδιά. Η Ανέτ Καμπελί, όπως λεγόταν πλέον, πέθανε πριν από είκοσι μέρες σε ηλικία 95 ετών. Μέχρι το τέλος μιλούσε για δύο πράγματα. Για το τραγουδάκι που της είχε μάθει η μαμά της στη Θεσσαλονίκη: «Κρύφτηκε το φεγγάρι, φεγγάρι φεγγαράκι». Και για τη φράση που της είχε πει ένας SS: «Βλέπεις αυτόν τον καπνό; Είναι η μαμά σου».

Εδώ έφτασε τον Αύγουστο του 1944 μαζί με τον πατέρα του και την αδελφή του ο Σάμι Μοντιάνο, που είχε γεννηθεί δεκατέσσερα χρόνια νωρίτερα στη Ρόδο, ήταν δηλαδή ένας από τους 2.000 Ροδεσλί. Η αδελφή του έζησε είκοσι ημέρες, ο πατέρας του τριάντα. «Κράτα γερά Σάμι! Εσύ πρέπει να τα καταφέρεις», ήταν τα τελευταία του λόγια. Ο Σάμι τα κατάφερε, ούτε κι εκείνος ξέρει πώς. «Είχα φτάσει να ζυγίζω 23 κιλά, ο θάνατος πέρασε από πάνω μου πολλές φορές αλλά δεν με ήθελε», λέει σήμερα στην Corriere della Sera. Μια μέρα του είπαν να ετοιμαστεί για τον θάλαμο αερίων. Αλλά έφτασε ένα τρένο γεμάτο πατάτες κι έπρεπε επειγόντως να το ξεφορτώσουν. Ετσι τη γλίτωσε.

Στην απελευθέρωση, πριν από 76 ακριβώς χρόνια, γνώρισε τον Πρίμο Λέβι, τα είπαν λίγο, αλλά πέρασαν χρόνια για να διαβάσει το «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος». Κι εκεί κατάλαβε γιατί πρέπει να μιλήσει γιʼ αυτά που έζησε. Το 2005 βρήκε τη δύναμη να επιστρέψει για πρώτη φορά στο Αουσβιτς. Τον συνόδευαν φοιτητές και ο τότε δήμαρχος της Ρώμης Βάλτερ Βελτρόνι. Σε αυτά τα παιδιά είναι αφιερωμένο το βιβλίο του τελευταίου για τον Σάμι Μοντιάνο που κυκλοφόρησε αυτή την εβδομάδα με τον τίτλο «Tana libera tutti» (Φτου Ξελεφτερία). Γιʼ αυτά τα παιδιά τα κατάφερε κι ο Σάμι.