Ο κόσμος χωρίς την 11η Σεπτεμβρίου...
Κάκη Μπαλλή, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-09-10
Πώς θα ήταν άραγε ο κόσμος χωρίς το σοκ της 11ης Σεπτεμβρίου; Πώς θα ξημέρωνε η αυριανή μέρα στην Ουάσιγκτον, στην Καμπούλ, στη Βαγδάτη, στην Ιερουσαλήμ, αλλά και στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στην Αθήνα; Θα ήταν ακόμη πρόεδρος της υπερδύναμης ο Τζορτζ Μπους; Θα ξέραμε κατά πού πέφτει η Κανταχάρ; Θα κυβερνούσε ακόμα στο Ιράκ ο Σαντάμ Χουσεϊν; Θα χρειαζόμασταν όλοι καινούργια διαβατήρια; Θα προκαλούσαν πανικό οι παρατημένες βαλίτσες στα αεροδρόμια; Θα πουλιόνταν τόσο πολλές αμερικανικές σημαίες μόνο και μόνο για να καούν; Θα χειροκροτούσε το σύμπαν την ελληνική εθνική μπάσκετ επειδή κέρδισε τους Αμερικάνους;
Σίγουρα δεν έχει πολύ νόημα να αναρωτιέται κανείς "τι θα γινόταν, αν δεν...", αλλά πιθανόν έξω από τις αμερικανικές πρεσβείες ανά τον πλανήτη οι άνθρωποι να διαδήλωναν σήμερα με συνθήματα ενάντια στον Τζον Κέρι, αν δεν κατέρρεαν οι δίδυμοι πύργοι.
Πιθανόν σήμερα οι εφημερίδες να έγραφαν για μικρά βήματα προόδου στο Μεσανατολικό.
Πιθανόν στο αμερικανικό Πεντάγωνο να ετοίμαζαν ακόμα σχέδια για την αποκαθήλωση του Σαντάμ, αλλά να μην έβρισκαν αφορμή να επέμβουν. Πιθανόν να προχωρούσε ο οικουμενικός διάλογος μεταξύ των θρησκειών.
Πιθανόν οι ΗΠΑ να έβρισκαν δίαυλο επικοινωνίας με το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και να σχεδίαζαν από κοινού ένα νέο αγωγό αερίου, για να μπουν στο μάτι των Ρώσων ή των Κινέζων ή και των δυο.
Πιθανόν η πρώτη κυρία των ΗΠΑ, η μαντάμ Τερέζα Κέρι, να παρέθετε απόψε δείπνο στην αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν στο σύμβολο της αμερικανικής οικονομικής ισχύος στη Νέα Υόρκη, στο εστιατόριο στην κορυφή των δίδυμων πύργων. Πιθανόν...
Όσοι έζησαν την κατάρρευση των δίδυμων πύργων -ο μισός πλανήτης δηλαδή, καθώς το τρομοκρατικό χτύπημα μεταδόθηκε ζωντανά από τις τηλεοράσεις όλου του κόσμου- ακόμα θυμούνται την ημερομηνία, της αγίας Ευανθίας ανήμερα. Κι έχουν γραφτεί χιλιάδες αναλύσεις σχεδόν σε κάθε γλώσσα για το πώς άλλαξε ο κόσμος μετά την 11η Σεπτέμβρη. Ωστόσο, μπορεί οι αλλαγές να μην είναι σε όλα τα επίπεδα και τόσο θεμελιώδεις.
Τζορτζ Μπους
Για παράδειγμα, ο Γερμανός καθηγητής πολιτικών επιστημών Πέτερ Φίλτσμαϊερ πιστεύει ότι και χωρίς την 11η Σεπτέμβρη ο Τζορτζ Μπους θα είχε παραμείνει στο Λευκό Οίκο και για δεύτερη θητεία. Όπως γράφει στην ιστοσελίδα του Spiegel, "ο κόσμος θα ήταν λιγότερο δραματικός, ίσως καλύτερος για να ζει κανείς και οι ΗΠΑ λιγότερο μισητές", αλλά με πρόεδρο Μπους: "Η 11η Σεπτέμβρη άλλαξε πρώτα απ’ όλα τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος μέχρι τότε δεν είχε καμία σχέση με την εξωτερική πολιτική. Βεβαίως οι νεοσυντηρητικοί του περιβάλλοντός του βρήκαν την ευκαιρία να πλασάρουν επιθετικά τις απόψεις τους μετά το σοκ των δίδυμων πύργων. Αλλά ο Μπους είχε κερδίσει -έστω οριακά και αμφιλεγόμενα- τις εκλογές ως οπαδός της απομόνωσης των ΗΠΑ κόντρα στον διεθνιστή Αλ Γκορ. Και χωρίς την Αλ Κάιντα θα ασχολούνταν με την εξωτερική πολιτική στο βαθμό που αυτή ενδιέφερε τους υπηκόους του πριν από την 11η Σεπτέμβρη -μεταξύ 2 και 6%!
Στην Ευρώπη ο Μπους δεν θα ήταν πιο αγαπητός, αλλά τουλάχιστον λιγότερο πολωτικός. Θα θεωρείτο ένας αδύναμος πρόεδρος, περιορισμένης ευφυίας και πέραν τούτου ουδέν. Αντίθετα, εξαιτίας της 11ης Σεπτέμβρη ο Μπους βραχυπρόθεσμα κέρδισε τη συμπόνια των Ευρωπαίων και μακροπρόθεσμα τη βαθιά αντιπάθειά τους. Ποτέ η γαλλική Le Monde δεν θα κυκλοφορούσε με πρωτοσέλιδο "Είμαστε όλοι Αμερικανοί", χωρίς την 11η Σεπτέμβρη, αλλά ούτε ο Μπους θα γινόταν το συνώνυμο του απόλυτου Κακού. Χωρίς πολλές φανφάρες θα κέρδιζε μια δεύτερη θητεία, ελλείψει πόλωσης και ελκυστικού αντιπάλου και η προεδρεία του θα ξεχνιόταν γρήγορα".
Big Brother
Σίγουρα έχουν αλλάξει πάρα πολλά στην αντιτρομοκρατική νομοθεσία και στους κρατικούς μηχανισμούς παρακολούθησης των περισσότερων χωρών της γης μετά την 11η Σεπτέμβρη. Για τον αναλυτή του ινστιτούτου του Αμβούργου για την εγκληματολογική έρευνα Νιλς Τσουράφσκι, όμως, το τρομοκρατικό χτύπημα απλά επιτάχυνε -και όξυνε- μια διαδικασία που είχε δρομολογηθεί από πριν: "Το κράτος Big Brother θα υπήρχε και χωρίς την 11η Σεπτέμβρη, απλά με λιγότερη υστερία. Στις περισσότερες δυτικές χώρες η παρακολούθηση με κάμερες είχε ήδη ξεκινήσει ως όπλο ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα. Πριν από την 11η Σεπτέμβρη είχε επικρατήσει και η ιδέα για την παρακολούθηση των κινητών τηλεφώνων και του Ιντερνετ, ενώ οι ΗΠΑ έστησαν το παγκόσμιο σύστημα υποκλοπών Εσελον αμέσως μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, μέσα στην παράνοιά τους να βλέπουν παντού εχθρούς".
Η επίδραση στην οικονομία
Οι πύργοι που κατέρρευσαν το 2001 ανήκαν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης. Μαζί τους κατέρρευσαν και οι δείκτες των χρηματιστηρίων. Ο καθηγητής Οικονομίας του πανεπιστημίου του Βερολίνου Φόλκερ Νιτς επιμένει πάντως ότι η επίδραση ήταν βραχυπρόθεσμη, ότι λίγα πράγματα άλλαξε στην παγκόσμια οικονομία η 11η Σεπτέμβρη: "Βραχυπρόθεσμα τα τρομοκρατικά χτυπήματα οδήγησαν σε μείωση του παγκοσμίου εμπορίου, καθώς έκλεισαν σύνορα και έγιναν πόλεμοι στην Ασία. Μακροπρόθεσμα, ανέβηκε το κόστος της μεταφοράς των αγαθών, καθώς ενισχύθηκαν λόγω τρομοκρατίας τα μέτρα ασφαλείας. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μετρηθεί αυτή η αύξηση του κόστους και η επίδρασή της στο παγκόσμιο εμπόριο. Πάντως είναι σίγουρα πολύ μικρότερη εάν συγκριθεί με τις δραματικές επιπτώσεις που θα είχε ένα ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου".
Αμφιλεγόμενο είναι επίσης το κατά πόσον η κατακόρυφη άνοδος στην τιμή του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με την 11η Σεπτέμβρη και τους πολέμους που την ακολούθησαν. Σίγουρα υπάρχει το "μέρισμα του φόβου", αλλά αν πιστέψει κανείς τους αναλυτές, το πετρέλαιο ακριβαίνει αφενός λόγω της όλο και υψηλότερης ζήτησης και αφετέρου λόγω της εντονότατης κερδοσκοπίας.
Σίγουρα δεν έχει πολύ νόημα να αναρωτιέται κανείς "τι θα γινόταν, αν δεν...", αλλά πιθανόν έξω από τις αμερικανικές πρεσβείες ανά τον πλανήτη οι άνθρωποι να διαδήλωναν σήμερα με συνθήματα ενάντια στον Τζον Κέρι, αν δεν κατέρρεαν οι δίδυμοι πύργοι.
Πιθανόν σήμερα οι εφημερίδες να έγραφαν για μικρά βήματα προόδου στο Μεσανατολικό.
Πιθανόν στο αμερικανικό Πεντάγωνο να ετοίμαζαν ακόμα σχέδια για την αποκαθήλωση του Σαντάμ, αλλά να μην έβρισκαν αφορμή να επέμβουν. Πιθανόν να προχωρούσε ο οικουμενικός διάλογος μεταξύ των θρησκειών.
Πιθανόν οι ΗΠΑ να έβρισκαν δίαυλο επικοινωνίας με το καθεστώς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και να σχεδίαζαν από κοινού ένα νέο αγωγό αερίου, για να μπουν στο μάτι των Ρώσων ή των Κινέζων ή και των δυο.
Πιθανόν η πρώτη κυρία των ΗΠΑ, η μαντάμ Τερέζα Κέρι, να παρέθετε απόψε δείπνο στην αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν στο σύμβολο της αμερικανικής οικονομικής ισχύος στη Νέα Υόρκη, στο εστιατόριο στην κορυφή των δίδυμων πύργων. Πιθανόν...
Όσοι έζησαν την κατάρρευση των δίδυμων πύργων -ο μισός πλανήτης δηλαδή, καθώς το τρομοκρατικό χτύπημα μεταδόθηκε ζωντανά από τις τηλεοράσεις όλου του κόσμου- ακόμα θυμούνται την ημερομηνία, της αγίας Ευανθίας ανήμερα. Κι έχουν γραφτεί χιλιάδες αναλύσεις σχεδόν σε κάθε γλώσσα για το πώς άλλαξε ο κόσμος μετά την 11η Σεπτέμβρη. Ωστόσο, μπορεί οι αλλαγές να μην είναι σε όλα τα επίπεδα και τόσο θεμελιώδεις.
Τζορτζ Μπους
Για παράδειγμα, ο Γερμανός καθηγητής πολιτικών επιστημών Πέτερ Φίλτσμαϊερ πιστεύει ότι και χωρίς την 11η Σεπτέμβρη ο Τζορτζ Μπους θα είχε παραμείνει στο Λευκό Οίκο και για δεύτερη θητεία. Όπως γράφει στην ιστοσελίδα του Spiegel, "ο κόσμος θα ήταν λιγότερο δραματικός, ίσως καλύτερος για να ζει κανείς και οι ΗΠΑ λιγότερο μισητές", αλλά με πρόεδρο Μπους: "Η 11η Σεπτέμβρη άλλαξε πρώτα απ’ όλα τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος μέχρι τότε δεν είχε καμία σχέση με την εξωτερική πολιτική. Βεβαίως οι νεοσυντηρητικοί του περιβάλλοντός του βρήκαν την ευκαιρία να πλασάρουν επιθετικά τις απόψεις τους μετά το σοκ των δίδυμων πύργων. Αλλά ο Μπους είχε κερδίσει -έστω οριακά και αμφιλεγόμενα- τις εκλογές ως οπαδός της απομόνωσης των ΗΠΑ κόντρα στον διεθνιστή Αλ Γκορ. Και χωρίς την Αλ Κάιντα θα ασχολούνταν με την εξωτερική πολιτική στο βαθμό που αυτή ενδιέφερε τους υπηκόους του πριν από την 11η Σεπτέμβρη -μεταξύ 2 και 6%!
Στην Ευρώπη ο Μπους δεν θα ήταν πιο αγαπητός, αλλά τουλάχιστον λιγότερο πολωτικός. Θα θεωρείτο ένας αδύναμος πρόεδρος, περιορισμένης ευφυίας και πέραν τούτου ουδέν. Αντίθετα, εξαιτίας της 11ης Σεπτέμβρη ο Μπους βραχυπρόθεσμα κέρδισε τη συμπόνια των Ευρωπαίων και μακροπρόθεσμα τη βαθιά αντιπάθειά τους. Ποτέ η γαλλική Le Monde δεν θα κυκλοφορούσε με πρωτοσέλιδο "Είμαστε όλοι Αμερικανοί", χωρίς την 11η Σεπτέμβρη, αλλά ούτε ο Μπους θα γινόταν το συνώνυμο του απόλυτου Κακού. Χωρίς πολλές φανφάρες θα κέρδιζε μια δεύτερη θητεία, ελλείψει πόλωσης και ελκυστικού αντιπάλου και η προεδρεία του θα ξεχνιόταν γρήγορα".
Big Brother
Σίγουρα έχουν αλλάξει πάρα πολλά στην αντιτρομοκρατική νομοθεσία και στους κρατικούς μηχανισμούς παρακολούθησης των περισσότερων χωρών της γης μετά την 11η Σεπτέμβρη. Για τον αναλυτή του ινστιτούτου του Αμβούργου για την εγκληματολογική έρευνα Νιλς Τσουράφσκι, όμως, το τρομοκρατικό χτύπημα απλά επιτάχυνε -και όξυνε- μια διαδικασία που είχε δρομολογηθεί από πριν: "Το κράτος Big Brother θα υπήρχε και χωρίς την 11η Σεπτέμβρη, απλά με λιγότερη υστερία. Στις περισσότερες δυτικές χώρες η παρακολούθηση με κάμερες είχε ήδη ξεκινήσει ως όπλο ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα. Πριν από την 11η Σεπτέμβρη είχε επικρατήσει και η ιδέα για την παρακολούθηση των κινητών τηλεφώνων και του Ιντερνετ, ενώ οι ΗΠΑ έστησαν το παγκόσμιο σύστημα υποκλοπών Εσελον αμέσως μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, μέσα στην παράνοιά τους να βλέπουν παντού εχθρούς".
Η επίδραση στην οικονομία
Οι πύργοι που κατέρρευσαν το 2001 ανήκαν στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης. Μαζί τους κατέρρευσαν και οι δείκτες των χρηματιστηρίων. Ο καθηγητής Οικονομίας του πανεπιστημίου του Βερολίνου Φόλκερ Νιτς επιμένει πάντως ότι η επίδραση ήταν βραχυπρόθεσμη, ότι λίγα πράγματα άλλαξε στην παγκόσμια οικονομία η 11η Σεπτέμβρη: "Βραχυπρόθεσμα τα τρομοκρατικά χτυπήματα οδήγησαν σε μείωση του παγκοσμίου εμπορίου, καθώς έκλεισαν σύνορα και έγιναν πόλεμοι στην Ασία. Μακροπρόθεσμα, ανέβηκε το κόστος της μεταφοράς των αγαθών, καθώς ενισχύθηκαν λόγω τρομοκρατίας τα μέτρα ασφαλείας. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μετρηθεί αυτή η αύξηση του κόστους και η επίδρασή της στο παγκόσμιο εμπόριο. Πάντως είναι σίγουρα πολύ μικρότερη εάν συγκριθεί με τις δραματικές επιπτώσεις που θα είχε ένα ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου".
Αμφιλεγόμενο είναι επίσης το κατά πόσον η κατακόρυφη άνοδος στην τιμή του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με την 11η Σεπτέμβρη και τους πολέμους που την ακολούθησαν. Σίγουρα υπάρχει το "μέρισμα του φόβου", αλλά αν πιστέψει κανείς τους αναλυτές, το πετρέλαιο ακριβαίνει αφενός λόγω της όλο και υψηλότερης ζήτησης και αφετέρου λόγω της εντονότατης κερδοσκοπίας.
