Η Ν.Δ. προτείνει αυτοδυναμία με 38,5%!
Κώστας Πουλάκης, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2007-11-25
Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου είχαμε μια σημαντική μείωση των δυνάμεων του δικομματισμού. Το παγιωμένο πολιτικό σύστημα εμφανίζει σημάδια κρίσης. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. μεταφράζοντας με λάθος τρόπο τα μηνύματα των πολιτών από τις πρόσφατες εκλογές, αποφάσισε να προστατεύσει τον δικομματισμό με αλλαγές στον εκλογικό νόμο. Έχει λοιπόν αξία να θέσουμε στη συζήτηση για τον εκλογικό νόμο ορισμένες σκέψεις και να τεκμηριώσουμε την αντίθεση μας στις προτεινόμενες από την κυβέρνηση αλλαγές.
Γενικές παρατηρήσεις για τα εκλογικά συστήματα
Πρώτη παρατήρηση: Η πολιτική επιστήμη θεωρεί ότι τα εκλογικά συστήματα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης της βούλησης και της έκφρασης των πολιτικών δυνάμεων. Ο εκάστοτε εκλογικός νόμος λοιπόν, με το εκλογικό σύστημα που προτείνει, παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή αφού προσανατολίζει, διαμορφώνει, επηρεάζει τους πολίτες, πριν λειτουργήσει ως μηχανισμός που μετατρέπει τους ψήφους σε βουλευτές, τη βούληση σε εξουσία. Για όλους αυτούς τους σημαντικούς λόγους θεωρείται ο νόμος των νόμων, ένας ιδιότυπος πολιτικός θεσμός που ενσωματώνει τη συνθήκη μεταξύ των θεσμών, την ρύθμιση των σχέσεων τους και την αλλαγή ή την αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος.
Δεύτερη παρατήρηση: Ο εκλογικός νόμος που πρόκειται να κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση είναι ο 7ος εκλογικός νόμος μετά τη μεταπολίτευση που θα ψηφίσει το ελληνικό κοινοβούλιο. Οι συχνές αλλαγές των εκλογικών νόμων κατά τη διάρκεια των 33 χρόνων αποδεικνύει την νομιμοποίηση του ως παρεμβατικό στοιχείο του πολιτικού μας συστήματος. Έτσι ο εκλογικός νόμος αλλάζει ανάλογα με τις πολιτικές συγκυρίες και με βάση συγκεκριμένους και σταθερούς στόχους που είναι η ενίσχυση του δικομματικού συστήματος και η διαφύλαξη της αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος.
Οι φοβικές αλλαγές της Ν.Δ.
Η συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου ξεκίνησε από την κυβέρνηση της Ν.Δ. την επομένη των εκλογών. Η πριμοδότηση των 40 εδρών που της προσέφερε ο εκλογικός νόμος του κ. Κ. Σκανδαλίδη και μετέτρεψε το 41,8 % του εκλογικού σώματος σε 50,7 % των εδρών του Κοινοβουλίου, δεν φάνηκε να ικανοποιεί την κυβέρνηση της Ν.Δ. Έτσι τους προηγούμενους δύο μήνες παρακολουθήσαμε μια άγονη πολιτική κουβέντα για τον εκλογικό νόμο που πέρασε και δεν ακούμπησε το γερμανικό εκλογικό σύστημα και κατέληξε σε δύο φοβικές αλλαγές με στόχο την κατοχύρωση της αυτοδυναμίας σε ποσοστά μικρότερα του 40,0 %.
Αρκετά στελέχη της Ν.Δ. - Σουφλιάς, Μπακογιάννη, κ.ά. - αλλά και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου, προτείνουν με θέρμη το γερμανικό εκλογικό σύστημα. Το γεγονός αυτό μας βάζει σε σκέψεις αφού στις βασικές στοχεύσεις του γερμανικού εκλογικού συστήματος δεν είναι η δημιουργία οπωσδήποτε αυτοδύναμων μονοκομματικών κυβερνήσεων. Τελικά με τις δύο τροπολογίες που προτείνει η κυβέρνηση στον υπάρχοντα εκλογικό νόμο τερματίστηκε και η γενικόλογη συζήτηση για το γερμανικό εκλογικό σύστημα και δεν θα μάθουμε την τροποποιημένη και παραποιημένη ελληνική εκδοχή του.
Οι αλλαγές που προτείνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. είναι:
1.Οι έδρες που παραχωρεί ο εκλογικός νόμος στο πρώτο κόμμα για να επιτευχθεί η αυτοδυναμία, από 40 γίνονται 50.
2.Την προηγούμενη ενίσχυση των 50 εδρών δεν θα την δικαιούνται οι συνασπισμοί κομμάτων που τυχόν θα σχηματίζονται προεκλογικά.
3.Οι γυναίκες θα συμμετέχουν υποχρεωτικά κατά το ένα τρίτο στα ψηφοδέλτια.
Τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές;
Με την πρώτη αλλαγή, το μπόνους των 10 επιπλέον εδρών στο πρώτο κόμμα έχουμε μια σημαντική μείωση στο ποσοστό που χρειάζεται ένα κόμμα για να κατακτήσει την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Ο πίνακας 1 μας δείχνει αναλυτικά με τι ποσοστά προκύπτει αυτοδυναμία, τις συγκρίσεις με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο και την μείωση του ποσοστού αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβέρνησης κατά 2,3 %. Με δεδομένο ότι στις τελευταίες εκλογές τα κόμματα εκτός Βουλής είχαν αθροιστικά ποσοστό 3,1 %, σημαίνει ότι και με ποσοστό 39,0 % προκύπτει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αν δε θυμηθούμε ότι τις περισσότερες φορές το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που είναι εκτός Βουλής, είναι μεγαλύτερο του 4,0 %, σημαίνει ότι αρκεί το πρώτο κόμμα να πάρει λίγο πάνω από το 38,0 % για να έχει την αυτοδυναμία. Ο πίνακας 2 μας δείχνει τις έδρες που θα έπαιρναν τα κόμματα, αν στις τελευταίες εκλογές ίσχυε ο εκλογικός νόμος που προτείνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. Όλα αυτά μας οδηγούν στη διαπίστωση ότι η Ν.Δ. υπολογίζει πτώση του ποσοστού της τουλάχιστον 2,0 % στις επόμενες εκλογές. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πώς εξηγείται η ίδια κυβέρνηση να θεσμοθετεί την εκλογή δημάρχων και νομαρχών με ποσοστό 42,0 % και την εκλογή πρωθυπουργού με 39,0 %;
Η δεύτερη αλλαγή, αποκλείει τους συνασπισμούς κομμάτων από την πριμοδότηση των 50 εδρών. Να θυμίσουμε ότι αυτή η διάταξη υπήρχε από στον εκλογικό νόμο του κ. Σ. Κούβελα που η κυβέρνηση του κ. Κ. Μητσοτάκη είχε ψηφίσει το 1990. Οι εκλογικοί συνασπισμοί κομμάτων αποδεικνύεται ότι αποτελούν διαχρονική φοβία της Ν.Δ. Ανεξάρτητα αν στην σημερινή συγκυρία υπάρχουν ή όχι οι πολιτικές συνθήκες για την δημιουργία τέτοιων εκλογικών συνασπισμών, η παρέμβαση του εκλογικού συστήματος είναι πολιτικά απαράδεκτη και δεν απαντάται στην βιβλιογραφία των εκλογικών συστημάτων. Όμως πέρα από τα προηγούμενα δημιουργείται κι ένα ερώτημα που χρειάζεται απάντηση. Στην περίπτωση που υπάρξει στις προσεχείς εκλογές συνασπισμός κομμάτων και έρθει πρώτος στις προτιμήσεις των πολιτών, τι γίνονται οι 50 έδρες; Η απάντηση είναι ότι θα προσμετρηθούν στο δεύτερο κόμμα, αφού δεν μπορεί να τις πάρει ο συνασπισμός των κομμάτων. Άρα το δεύτερο κόμμα στις προτιμήσεις των πολιτών θα έχει κυβερνητική αυτοδυναμία και η πλειοψηφούσα επιλογή των πολιτών θα είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτό το απίθανο σενάριο στην Ελλάδα το έχουμε ξαναδεί πριν περίπου 50 χρόνια. Στις εκλογές του 1956 το περίφημο τριφασικό σύστημα της τότε δεξιάς έδωσε στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το 47,4 % 165 έδρες και στην Δ.Ε. του Σοφοκλή Βενιζέλου με το 48,2 % μόνο 132 έδρες. Η Ν.Δ. επιστρέφει στις ρίζες της.
Με την τρίτη αλλαγή, την καθιέρωση ποσόστωσης των γυναικών, θεωρώ πως είναι σε θετική κατεύθυνση.
Χρειαζόμαστε αλλαγή του εκλογικού νόμου;
Στην εισαγωγή του άρθρου ισχυρίστηκα ότι μετά τα αποτελέσματα των εκλογών φάνηκαν σημάδια κρίσης του πολιτικού μας συστήματος. Ο εναλλασσόμενος στην εξουσία δικομματισμός έφθασε στα όρια του. Τα μεγάλα και σύνθετα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας χρειάζονται ριζοσπαστικές λύσεις με τη δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών. Μια ουσιαστική δημοκρατική ώθηση αναζωογόνησης του πολιτικού μας συστήματος θα ήταν και η ουσιαστική αλλαγή του εκλογικού συστήματος με την καθιέρωση συστήματος απλής αναλογικής που με την εφαρμογή του θα δημιουργήσει την αναγκαία κουλτούρα της αναζήτησης σύνθεσης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η πλειοψηφία των πολιτών στις τελευταίες δημοσκοπικές έρευνες δηλώνουν την προτίμηση τους στο σύστημα της απλής αναλογικής αφού νιώθουν ότι το γερασμένο πολιτικό σύστημα έχει ανάγκη ριζικής ανατροπής.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
`Αθροιστικό`Ελάχιστο`Ελάχιστο`Διαφορές
` ποσοστό`ποσοστό`ποσοστό
`κομμάτων`αυτοδυναμίας`αυτοδυναμίας
`εκτός Βουλής`με τον`με την
``ισχύοντα`τροποποίηση
``εκλογικό νόμο
`0,0%`42,5%`40,2%`2,3%
`0,5%`42,3%`40,0%`2,3%
`1,0%`42,1%`39,8%`2,3%
`1,5%`41,9%`39,6%`2,3%
`2,0%`41,7%`39,4%`2,3%
`2,5%`41,4%`39,2%`2,2%
`3,0%`41,2%`39,0%`2,2%
`3,5%`41,0%`38,8%`2,2%
`4,0%`40,8%`38,6%`2,2%
`4,5%`40,6%`38,4%`2,2%
`5,0%`40,4%`38,2%`2,2%
`5,5%`40,2%`38,0%`2,2%
`6,0%`40,0%`37,8%`2,2%
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
`ΚΟΜΜΑ`Εκλογές`Αριθμός`Αριθμός`Διαφορές
``2007`εδρών`εδρών με
````την`
````τροποποίηση
`Ν.Δ`41,83%`152`158`+6
`ΠΑΣΟΚ`38,10%`102`98`-4
`ΚΚΕ`8,15%`22`21`-1
`ΣΥΡΙΖΑ`5,04%`14`13`-1
`ΛΑΟΣ`3,80%`10`10
Άθροισμα`3,07%
`ποσοστού
`κομμάτων
`εκτός Βουλής
Γενικές παρατηρήσεις για τα εκλογικά συστήματα
Πρώτη παρατήρηση: Η πολιτική επιστήμη θεωρεί ότι τα εκλογικά συστήματα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία διαμόρφωσης της βούλησης και της έκφρασης των πολιτικών δυνάμεων. Ο εκάστοτε εκλογικός νόμος λοιπόν, με το εκλογικό σύστημα που προτείνει, παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή αφού προσανατολίζει, διαμορφώνει, επηρεάζει τους πολίτες, πριν λειτουργήσει ως μηχανισμός που μετατρέπει τους ψήφους σε βουλευτές, τη βούληση σε εξουσία. Για όλους αυτούς τους σημαντικούς λόγους θεωρείται ο νόμος των νόμων, ένας ιδιότυπος πολιτικός θεσμός που ενσωματώνει τη συνθήκη μεταξύ των θεσμών, την ρύθμιση των σχέσεων τους και την αλλαγή ή την αναπαραγωγή του πολιτικού συστήματος.
Δεύτερη παρατήρηση: Ο εκλογικός νόμος που πρόκειται να κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση είναι ο 7ος εκλογικός νόμος μετά τη μεταπολίτευση που θα ψηφίσει το ελληνικό κοινοβούλιο. Οι συχνές αλλαγές των εκλογικών νόμων κατά τη διάρκεια των 33 χρόνων αποδεικνύει την νομιμοποίηση του ως παρεμβατικό στοιχείο του πολιτικού μας συστήματος. Έτσι ο εκλογικός νόμος αλλάζει ανάλογα με τις πολιτικές συγκυρίες και με βάση συγκεκριμένους και σταθερούς στόχους που είναι η ενίσχυση του δικομματικού συστήματος και η διαφύλαξη της αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος.
Οι φοβικές αλλαγές της Ν.Δ.
Η συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου ξεκίνησε από την κυβέρνηση της Ν.Δ. την επομένη των εκλογών. Η πριμοδότηση των 40 εδρών που της προσέφερε ο εκλογικός νόμος του κ. Κ. Σκανδαλίδη και μετέτρεψε το 41,8 % του εκλογικού σώματος σε 50,7 % των εδρών του Κοινοβουλίου, δεν φάνηκε να ικανοποιεί την κυβέρνηση της Ν.Δ. Έτσι τους προηγούμενους δύο μήνες παρακολουθήσαμε μια άγονη πολιτική κουβέντα για τον εκλογικό νόμο που πέρασε και δεν ακούμπησε το γερμανικό εκλογικό σύστημα και κατέληξε σε δύο φοβικές αλλαγές με στόχο την κατοχύρωση της αυτοδυναμίας σε ποσοστά μικρότερα του 40,0 %.
Αρκετά στελέχη της Ν.Δ. - Σουφλιάς, Μπακογιάννη, κ.ά. - αλλά και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου, προτείνουν με θέρμη το γερμανικό εκλογικό σύστημα. Το γεγονός αυτό μας βάζει σε σκέψεις αφού στις βασικές στοχεύσεις του γερμανικού εκλογικού συστήματος δεν είναι η δημιουργία οπωσδήποτε αυτοδύναμων μονοκομματικών κυβερνήσεων. Τελικά με τις δύο τροπολογίες που προτείνει η κυβέρνηση στον υπάρχοντα εκλογικό νόμο τερματίστηκε και η γενικόλογη συζήτηση για το γερμανικό εκλογικό σύστημα και δεν θα μάθουμε την τροποποιημένη και παραποιημένη ελληνική εκδοχή του.
Οι αλλαγές που προτείνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. είναι:
1.Οι έδρες που παραχωρεί ο εκλογικός νόμος στο πρώτο κόμμα για να επιτευχθεί η αυτοδυναμία, από 40 γίνονται 50.
2.Την προηγούμενη ενίσχυση των 50 εδρών δεν θα την δικαιούνται οι συνασπισμοί κομμάτων που τυχόν θα σχηματίζονται προεκλογικά.
3.Οι γυναίκες θα συμμετέχουν υποχρεωτικά κατά το ένα τρίτο στα ψηφοδέλτια.
Τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές;
Με την πρώτη αλλαγή, το μπόνους των 10 επιπλέον εδρών στο πρώτο κόμμα έχουμε μια σημαντική μείωση στο ποσοστό που χρειάζεται ένα κόμμα για να κατακτήσει την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία. Ο πίνακας 1 μας δείχνει αναλυτικά με τι ποσοστά προκύπτει αυτοδυναμία, τις συγκρίσεις με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο και την μείωση του ποσοστού αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβέρνησης κατά 2,3 %. Με δεδομένο ότι στις τελευταίες εκλογές τα κόμματα εκτός Βουλής είχαν αθροιστικά ποσοστό 3,1 %, σημαίνει ότι και με ποσοστό 39,0 % προκύπτει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αν δε θυμηθούμε ότι τις περισσότερες φορές το αθροιστικό ποσοστό των κομμάτων που είναι εκτός Βουλής, είναι μεγαλύτερο του 4,0 %, σημαίνει ότι αρκεί το πρώτο κόμμα να πάρει λίγο πάνω από το 38,0 % για να έχει την αυτοδυναμία. Ο πίνακας 2 μας δείχνει τις έδρες που θα έπαιρναν τα κόμματα, αν στις τελευταίες εκλογές ίσχυε ο εκλογικός νόμος που προτείνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. Όλα αυτά μας οδηγούν στη διαπίστωση ότι η Ν.Δ. υπολογίζει πτώση του ποσοστού της τουλάχιστον 2,0 % στις επόμενες εκλογές. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πώς εξηγείται η ίδια κυβέρνηση να θεσμοθετεί την εκλογή δημάρχων και νομαρχών με ποσοστό 42,0 % και την εκλογή πρωθυπουργού με 39,0 %;
Η δεύτερη αλλαγή, αποκλείει τους συνασπισμούς κομμάτων από την πριμοδότηση των 50 εδρών. Να θυμίσουμε ότι αυτή η διάταξη υπήρχε από στον εκλογικό νόμο του κ. Σ. Κούβελα που η κυβέρνηση του κ. Κ. Μητσοτάκη είχε ψηφίσει το 1990. Οι εκλογικοί συνασπισμοί κομμάτων αποδεικνύεται ότι αποτελούν διαχρονική φοβία της Ν.Δ. Ανεξάρτητα αν στην σημερινή συγκυρία υπάρχουν ή όχι οι πολιτικές συνθήκες για την δημιουργία τέτοιων εκλογικών συνασπισμών, η παρέμβαση του εκλογικού συστήματος είναι πολιτικά απαράδεκτη και δεν απαντάται στην βιβλιογραφία των εκλογικών συστημάτων. Όμως πέρα από τα προηγούμενα δημιουργείται κι ένα ερώτημα που χρειάζεται απάντηση. Στην περίπτωση που υπάρξει στις προσεχείς εκλογές συνασπισμός κομμάτων και έρθει πρώτος στις προτιμήσεις των πολιτών, τι γίνονται οι 50 έδρες; Η απάντηση είναι ότι θα προσμετρηθούν στο δεύτερο κόμμα, αφού δεν μπορεί να τις πάρει ο συνασπισμός των κομμάτων. Άρα το δεύτερο κόμμα στις προτιμήσεις των πολιτών θα έχει κυβερνητική αυτοδυναμία και η πλειοψηφούσα επιλογή των πολιτών θα είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτό το απίθανο σενάριο στην Ελλάδα το έχουμε ξαναδεί πριν περίπου 50 χρόνια. Στις εκλογές του 1956 το περίφημο τριφασικό σύστημα της τότε δεξιάς έδωσε στην ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το 47,4 % 165 έδρες και στην Δ.Ε. του Σοφοκλή Βενιζέλου με το 48,2 % μόνο 132 έδρες. Η Ν.Δ. επιστρέφει στις ρίζες της.
Με την τρίτη αλλαγή, την καθιέρωση ποσόστωσης των γυναικών, θεωρώ πως είναι σε θετική κατεύθυνση.
Χρειαζόμαστε αλλαγή του εκλογικού νόμου;
Στην εισαγωγή του άρθρου ισχυρίστηκα ότι μετά τα αποτελέσματα των εκλογών φάνηκαν σημάδια κρίσης του πολιτικού μας συστήματος. Ο εναλλασσόμενος στην εξουσία δικομματισμός έφθασε στα όρια του. Τα μεγάλα και σύνθετα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας χρειάζονται ριζοσπαστικές λύσεις με τη δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών. Μια ουσιαστική δημοκρατική ώθηση αναζωογόνησης του πολιτικού μας συστήματος θα ήταν και η ουσιαστική αλλαγή του εκλογικού συστήματος με την καθιέρωση συστήματος απλής αναλογικής που με την εφαρμογή του θα δημιουργήσει την αναγκαία κουλτούρα της αναζήτησης σύνθεσης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η πλειοψηφία των πολιτών στις τελευταίες δημοσκοπικές έρευνες δηλώνουν την προτίμηση τους στο σύστημα της απλής αναλογικής αφού νιώθουν ότι το γερασμένο πολιτικό σύστημα έχει ανάγκη ριζικής ανατροπής.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
`Αθροιστικό`Ελάχιστο`Ελάχιστο`Διαφορές
` ποσοστό`ποσοστό`ποσοστό
`κομμάτων`αυτοδυναμίας`αυτοδυναμίας
`εκτός Βουλής`με τον`με την
``ισχύοντα`τροποποίηση
``εκλογικό νόμο
`0,0%`42,5%`40,2%`2,3%
`0,5%`42,3%`40,0%`2,3%
`1,0%`42,1%`39,8%`2,3%
`1,5%`41,9%`39,6%`2,3%
`2,0%`41,7%`39,4%`2,3%
`2,5%`41,4%`39,2%`2,2%
`3,0%`41,2%`39,0%`2,2%
`3,5%`41,0%`38,8%`2,2%
`4,0%`40,8%`38,6%`2,2%
`4,5%`40,6%`38,4%`2,2%
`5,0%`40,4%`38,2%`2,2%
`5,5%`40,2%`38,0%`2,2%
`6,0%`40,0%`37,8%`2,2%
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
`ΚΟΜΜΑ`Εκλογές`Αριθμός`Αριθμός`Διαφορές
``2007`εδρών`εδρών με
````την`
````τροποποίηση
`Ν.Δ`41,83%`152`158`+6
`ΠΑΣΟΚ`38,10%`102`98`-4
`ΚΚΕ`8,15%`22`21`-1
`ΣΥΡΙΖΑ`5,04%`14`13`-1
`ΛΑΟΣ`3,80%`10`10
Άθροισμα`3,07%
`ποσοστού
`κομμάτων
`εκτός Βουλής
