Το Πακιστάν μοιάζει με βόμβα έτοιμη να εκραγεί
David Ignatius, The Washington Post, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Δημοσιευμένο: 2009-04-12
Το Πακιστάν θυμίζει βόμβα μολότοφ που περιμένει το σπίρτο που θα την ανάψει. Η κυβερνώσα ελίτ διαπληκτίζεται για τα πολιτικά, την ώρα που στους δρόμους οι ταλιμπάν κλιμακώνουν τις επιθέσεις αυτοκτονίας. Ο στρατός έχει αναλάβει τον ρόλο του εθνικού συμφιλιωτή την ώρα που τον περιζώνουν ανησυχίες για τη δράση των μουσουλμάνων στις δικές του τάξεις. Ενδιαμέσως οι ΗΠΑ, ιστορικός φίλος και ευεργέτης του Πακιστάν, συμβολίζονται στη λαϊκή συνείδηση με τη μορφή μη επανδρωμένων αεροσκαφών που διαρκώς υπερίπτανται της επαρχίας των Δυτικών Συνόρων και σκοτώνουν μαχητές των Tαλιμπάν με τηλεχειριστήριο.
Για όλους αυτούς τους λόγους δύο απεσταλμένοι της κυβέρνησης Ομπάμα, ο πρέσβης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και ο ναύαρχος Μάικ Μάλεν, επισκέφτηκαν εσπευσμένα το Ισλαμαμπάντ την περασμένη εβδομάδα για να εξηγήσουν στην κυβέρνηση τη νέα στρατηγική για το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Στη διάρκεια σύντομης περιοδείας συγκέντρωσαν στοιχεία για την πακιστανική κρίση και διερεύνησαν τρόπους για να βοηθήσουν τη χώρα να ανακτήσει τη χαμένη σταθερότητα.
Οι κ. Χόλμπρουκ και Μάλεν πήραν μια πρώτη ιδέα για τα προβλήματα του Πακιστάν με το που έφτασαν εκεί τη Δευτέρα το βράδυ. Η Αν Πάτερσον, η σεβαστή πρέσβειρα των ΗΠΑ, είχε προσκαλέσει εκπροσώπους της πολιτικής ελίτ της χώρας για να καλωσορίσουν μαζί τους Αμερικανούς απεσταλμένους. Στη διάρκεια ερωταποκρίσεων ξέσπασε κραυγαλέος καβγάς μεταξύ των υποστηρικτών του προέδρου Ασίφ Αλί Ζαρντάρι και των υποστηρικτών του αντιφρονούντα προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου, Ιφτικάρ Μοχάμεντ Τσοντρί. Ο τσακωμός στον οποίο αναφέρθηκε ο πακιστανικός Τύπος φωτογράφισε μια χώρα τόσο βυθισμένη στις αντιπαραθέσεις και τους καβγάδες, ώστε να μην μπορεί να διευθετήσει τα προβλήματά της.
Την επομένη το πρωί νέα στοιχεία ήρθαν στην επιφάνεια για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το Πακιστάν. Οι Χόλμπρουκ και Μάλεν συνάντησαν ομάδα νεαρών φυλάρχων, οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους ταξίδεψαν από το Βαζιριστάν και άλλες παραμεθόριες περιοχές. Ορισμένοι φορούσαν πολύχρωμα τουρμπάνια, κατά την παραδοσιακή αμφίεση των συνόρων, άλλοι φορούσαν δυτικά ρούχα. Εάν οι ηγέτες των Tαλιμπάν στα μέρη τους μάθαιναν ότι συναντήθηκαν με τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου Ομπάμα και με τον αρχηγό του μικτού γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, θα τους σκότωναν.
«Είμαστε όλοι Tαλιμπάν» είπε ένας νέος άνδρας, εννοώντας ότι ο κόσμος στην περιοχή του στηρίζει τον αγώνα, αν όχι τις μεθόδους των τρομοκρατών. Εξήγησε ότι η εξέγερση εξαπλώνεται και στο Πακιστάν, όχι λόγω του προσηλυτισμού, αλλά κυρίως λόγω της λαϊκής οργής. Σε κάθε μαχητή σκοτωμένο από αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος αντιστοιχούν δέκα νέοι μαχητές, είπε. «Δεν μπορείτε να συναντήσετε τον κόσμο εκεί, γιατί σας μισούν», εξηγεί.
Στην πραγματικότητα, τα λόγια του νεαρού φυλάρχου μού φάνηκαν πολύ πιο ξεκάθαρα από εκείνα της ελίτ στη δεξίωση της πρεσβείας. Ο νεαρός συμβούλευσε την Αμερική να διοχετεύει τη βοήθεια μέσω των φυλάρχων και όχι μέσω της διεφθαρμένης πακιστανικής κυβέρνησης. Να εκπαιδεύσει τα τάγματα της μεθορίου, επανδρωμένα από εγχώριους, αντί να εξαρτάται από τον πακιστανικό στρατό. Και για να αποδυναμώσει τον ρόλο των ισλαμικών ιερατικών σχολών, η Αμερική καλά θα έκανε να στηρίξει την ανύπαρκτη δημόσια εκπαίδευση στις περιοχές αυτές.
Αργότερα, την ίδια ημέρα, ο πρόεδρος Ζαρντάρι μάς συνάντησε στο προεδρικό μέγαρο. Ηταν πειστικός μιλώντας για την κληρονομιά της νεκρής συζύγου του Μπεναζίρ Μπούτο, που δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 από τον «καρκίνο» της μουσουλμανικής τρομοκρατίας, όπως είπε. Ομως σε ορισμένα θέματα ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών επικαλέστηκε άγνοια ή προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη σε άλλους, δίνοντας την εντύπωση ενός περιστασιακού προέδρου χωρίς πυγμή.
Ο Ζαρντάρι έκανε μια ενδιαφέρουσα πρόταση ως προς τα μη επανδρωμένα Predator. «Θα εκτιμούσαμε τη μεταφορά τεχνογνωσίας σε εμάς, έτσι ώστε να σφυροκοπήσουμε με τα αεροσκάφη την τρομοκρατική απειλή. Ετσι, θα δικαιολογήσουμε τους βομβαρδισμούς», είπε. Αργότερα Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι η πρόταση Ζαρντάρι θα μπορούσε να αποβεί χρήσιμη.
Οπως συχνά συμβαίνει σε χώρες φιλικές προς την Αμερική, που διέρχονται σημείο καμπής, υφίσταται χάσμα ανάμεσα σε αυτά που οι κυβερνώντες συζητούν μεταξύ τους και αυτά που μπορούν να ομολογήσουν δημοσίως. Οι Πακιστανοί ηγέτες γνωρίζουν ότι οι επιθέσεις των Predator συμβάλλουν στον αγώνα κατά των Tαλιμπάν στο Βαζιριστάν, δεν θέλουν όμως να εμφανιστούν σαν λακέδες των Αμερικανών. Ετσι, καταγγέλλουν δημοσίως την τακτική που υιοθετούν κατ’ ιδίαν. Ούτως ή άλλως, το χάσμα πρέπει να κλείσει.
Μόνη θετική ένδειξη στο χάος αυτό είναι ότι ο πακιστανικός στρατός δεν παρεμβαίνει. Ο στρατηγός Ασφάκ Κιγιάνι, αρχηγός ΓΕΕΘΑ, είπε στους πολιτικούς ηγέτες να συνέλθουν και να συνεργαστούν. Φαίνεται να γνωρίζει ότι η οδός προς τη σταθερότητα δεν συνεπάγεται ένα ακόμη πραξικόπημα. Αντιθέτως, το ζητούμενο είναι αυτή η απείθαρχη χωρίς κανόνες δημοκρατία να λειτουργήσει προτού να είναι πολύ αργά.
Για όλους αυτούς τους λόγους δύο απεσταλμένοι της κυβέρνησης Ομπάμα, ο πρέσβης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και ο ναύαρχος Μάικ Μάλεν, επισκέφτηκαν εσπευσμένα το Ισλαμαμπάντ την περασμένη εβδομάδα για να εξηγήσουν στην κυβέρνηση τη νέα στρατηγική για το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Στη διάρκεια σύντομης περιοδείας συγκέντρωσαν στοιχεία για την πακιστανική κρίση και διερεύνησαν τρόπους για να βοηθήσουν τη χώρα να ανακτήσει τη χαμένη σταθερότητα.
Οι κ. Χόλμπρουκ και Μάλεν πήραν μια πρώτη ιδέα για τα προβλήματα του Πακιστάν με το που έφτασαν εκεί τη Δευτέρα το βράδυ. Η Αν Πάτερσον, η σεβαστή πρέσβειρα των ΗΠΑ, είχε προσκαλέσει εκπροσώπους της πολιτικής ελίτ της χώρας για να καλωσορίσουν μαζί τους Αμερικανούς απεσταλμένους. Στη διάρκεια ερωταποκρίσεων ξέσπασε κραυγαλέος καβγάς μεταξύ των υποστηρικτών του προέδρου Ασίφ Αλί Ζαρντάρι και των υποστηρικτών του αντιφρονούντα προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου, Ιφτικάρ Μοχάμεντ Τσοντρί. Ο τσακωμός στον οποίο αναφέρθηκε ο πακιστανικός Τύπος φωτογράφισε μια χώρα τόσο βυθισμένη στις αντιπαραθέσεις και τους καβγάδες, ώστε να μην μπορεί να διευθετήσει τα προβλήματά της.
Την επομένη το πρωί νέα στοιχεία ήρθαν στην επιφάνεια για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει το Πακιστάν. Οι Χόλμπρουκ και Μάλεν συνάντησαν ομάδα νεαρών φυλάρχων, οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους ταξίδεψαν από το Βαζιριστάν και άλλες παραμεθόριες περιοχές. Ορισμένοι φορούσαν πολύχρωμα τουρμπάνια, κατά την παραδοσιακή αμφίεση των συνόρων, άλλοι φορούσαν δυτικά ρούχα. Εάν οι ηγέτες των Tαλιμπάν στα μέρη τους μάθαιναν ότι συναντήθηκαν με τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου Ομπάμα και με τον αρχηγό του μικτού γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, θα τους σκότωναν.
«Είμαστε όλοι Tαλιμπάν» είπε ένας νέος άνδρας, εννοώντας ότι ο κόσμος στην περιοχή του στηρίζει τον αγώνα, αν όχι τις μεθόδους των τρομοκρατών. Εξήγησε ότι η εξέγερση εξαπλώνεται και στο Πακιστάν, όχι λόγω του προσηλυτισμού, αλλά κυρίως λόγω της λαϊκής οργής. Σε κάθε μαχητή σκοτωμένο από αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος αντιστοιχούν δέκα νέοι μαχητές, είπε. «Δεν μπορείτε να συναντήσετε τον κόσμο εκεί, γιατί σας μισούν», εξηγεί.
Στην πραγματικότητα, τα λόγια του νεαρού φυλάρχου μού φάνηκαν πολύ πιο ξεκάθαρα από εκείνα της ελίτ στη δεξίωση της πρεσβείας. Ο νεαρός συμβούλευσε την Αμερική να διοχετεύει τη βοήθεια μέσω των φυλάρχων και όχι μέσω της διεφθαρμένης πακιστανικής κυβέρνησης. Να εκπαιδεύσει τα τάγματα της μεθορίου, επανδρωμένα από εγχώριους, αντί να εξαρτάται από τον πακιστανικό στρατό. Και για να αποδυναμώσει τον ρόλο των ισλαμικών ιερατικών σχολών, η Αμερική καλά θα έκανε να στηρίξει την ανύπαρκτη δημόσια εκπαίδευση στις περιοχές αυτές.
Αργότερα, την ίδια ημέρα, ο πρόεδρος Ζαρντάρι μάς συνάντησε στο προεδρικό μέγαρο. Ηταν πειστικός μιλώντας για την κληρονομιά της νεκρής συζύγου του Μπεναζίρ Μπούτο, που δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο του 2007 από τον «καρκίνο» της μουσουλμανικής τρομοκρατίας, όπως είπε. Ομως σε ορισμένα θέματα ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών επικαλέστηκε άγνοια ή προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη σε άλλους, δίνοντας την εντύπωση ενός περιστασιακού προέδρου χωρίς πυγμή.
Ο Ζαρντάρι έκανε μια ενδιαφέρουσα πρόταση ως προς τα μη επανδρωμένα Predator. «Θα εκτιμούσαμε τη μεταφορά τεχνογνωσίας σε εμάς, έτσι ώστε να σφυροκοπήσουμε με τα αεροσκάφη την τρομοκρατική απειλή. Ετσι, θα δικαιολογήσουμε τους βομβαρδισμούς», είπε. Αργότερα Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι η πρόταση Ζαρντάρι θα μπορούσε να αποβεί χρήσιμη.
Οπως συχνά συμβαίνει σε χώρες φιλικές προς την Αμερική, που διέρχονται σημείο καμπής, υφίσταται χάσμα ανάμεσα σε αυτά που οι κυβερνώντες συζητούν μεταξύ τους και αυτά που μπορούν να ομολογήσουν δημοσίως. Οι Πακιστανοί ηγέτες γνωρίζουν ότι οι επιθέσεις των Predator συμβάλλουν στον αγώνα κατά των Tαλιμπάν στο Βαζιριστάν, δεν θέλουν όμως να εμφανιστούν σαν λακέδες των Αμερικανών. Ετσι, καταγγέλλουν δημοσίως την τακτική που υιοθετούν κατ’ ιδίαν. Ούτως ή άλλως, το χάσμα πρέπει να κλείσει.
Μόνη θετική ένδειξη στο χάος αυτό είναι ότι ο πακιστανικός στρατός δεν παρεμβαίνει. Ο στρατηγός Ασφάκ Κιγιάνι, αρχηγός ΓΕΕΘΑ, είπε στους πολιτικούς ηγέτες να συνέλθουν και να συνεργαστούν. Φαίνεται να γνωρίζει ότι η οδός προς τη σταθερότητα δεν συνεπάγεται ένα ακόμη πραξικόπημα. Αντιθέτως, το ζητούμενο είναι αυτή η απείθαρχη χωρίς κανόνες δημοκρατία να λειτουργήσει προτού να είναι πολύ αργά.
