Στο πλαίσιο της πολιτικής ελέγχου της παράτυπης μετανάστευσης (σύλληψη «παραβατών», επιστροφή στη χώρα καταγωγής, αποθάρρυνση νέων αφίξεων) αναπτύσσονται εκτεταμένες επιχειρήσεις στο εσωτερικό και στα σύνορα: φράχτης στον Εβρο, Επιχείρηση «Ασπίδα», «Ξένιος Ζευς». Η κριτική στην ασκούμενη πολιτική εστιάζεται κυρίως στα ζητήματα δικαιωμάτων, τις συνθήκες κράτησης και τους θανάτους στο Αιγαίο. Η συνήθης απάντηση στην κριτική είναι πως η αποτελεσματική αποτροπή αναγκαστικά έχει και θύματα.

1. Είναι γνωστό ότι η προώθηση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου που καταρτίστηκε κατά την περίοδο της λεγομένης τρικομματικής κυβέρνησης, αν και πέρασε τα σαράντα κύματα τελικώς ανακόπηκε. Οι υπαίτιοι γνωστοί, οι λόγοι πιο γνωστοί, αποκαλύφθηκαν όμως εκείνοι που από σκοπιμότητα αδιαφόρησαν, αν δεν παρενέβαλαν εμπόδια, για την προώθησή του στη Βουλή μετά την αποχώρηση της ΔΗΜ.ΑΡ. από την κυβέρνηση. Απλά από καιρού εις καιρόν το επικαλούνταν.

Τις τελευταίες ημέρες πολλή κουβέντα έγινε για την Ιστορία, το παρελθόν και τα καθέκαστα καθώς και για τις χρήσεις του παρελθόντος στο παρόν. Με ένα πρακτικό και όχι θεωρητικό τρόπο επανήλθαν ερωτήματα και διλήμματα που απασχολούν και με τον τρόπο τους δείχνουν ότι η ατζέντα αυτή -κακά τα ψέματα- είναι ανοικτή και όσο κι αν είναι βολικό δεν μπορεί να κλείσει αν δεν αναμετρηθούμε ως πολίτες με τα θέματα που κάθε φορά θέτει. Ποιο παρελθόν μας χρειάζεται; Είναι ακόμα χρήσιμοι οι εθνικοί μύθοι; Να μιλάμε ή όχι γι’ αυτό; Είναι άραγε η εποχή για ν’ ανοίξουμε τέτοιο θέμα; Μήπως ανοίγοντάς το ενισχύεται η Χρυσή Αυγή;

Η παραδοχή της μοναδικότητας του Ολοκαυτώματος δεν είναι ζήτημα πολιτικής τοποθέτησης. Είναι θέμα πολιτισμικής ένταξης, υιοθέτησης μιας από τις θεμελιώδεις παραδοχές που οργάνωσαν την κοινότητα των εθνών στη μεταπολεμική Ευρώπη. Μαζί με την κοινοβουλευτική δημοκρατία και την απόφαση ότι κανείς δεν θέλει να ξαναδεί σε ευρωπαϊκό έδαφος ερείπια σαν αυτά που άφησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η φρίκη και η αισχύνη που προκάλεσε η οργανωμένη απόπειρα εξόντωσης μιας ολόκληρης φυλής σημάδεψε τη συνείδηση ενός ολόκληρου πολιτισμού, του δυτικού.

- Η κοινή διακήρυξη των πέντε δημάρχων στο πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ ερμηνεύτηκε από πολλούς ως κίνηση για την ανασύσταση της μεγάλης μεταρρυθμιστικής Κεντροαριστεράς. Πόσο βάσιμη είναι αυτή η ερμηνεία;

- Το κείμενο που υπογράψαμε από κοινού με τους δημάρχους που εξελέγησαν ως ανεξάρτητοι έχει αυτοδιοικητικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, δυόμισι χρόνια θητείας και άσκησης διοίκησης είναι αρκετά ώστε να έχουμε καταλήξει στις πολιτικές παρεμβάσεις που απαιτούνται, ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να περάσει στη νέα εποχή.

Ήταν απολύτως λογικό η παρουσία της Χρυσής Αυγής, δυναμική με όλες τις έννοιες της λέξης, εντός και εκτός Βουλής, να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της Αριστεράς. Αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου χτύπησε το καμπανάκι κι ακούστηκαν οι πρώτες εκκλήσεις για ένα «αντιρατσιστικό μέτωπο» που θα όρθωνε ανάχωμα στον εκφασισμό της κοινωνίας και στο οποίο καλούνταν όλοι οι δημοκράτες να βάλουν πλάτη.

Τα τελευταία εξακολουθητικά και πρωτόγνωρα γεγονότα που σχετίζονται με την απροκάλυπτη φασιστική πολιτική της Χρυσής Αυγής πυροδότησαν ξανά τη συζήτηση για την ερμηνεία της έννοιας του εθνικισμού αλλά και την αναγκαιότητα του επαναπροσδιορισμού της μη νηφάλιας σκέψης, χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς που μερικές φορές η επικαιρότητα επιβάλλει. Οι ρατσιστικές οργανώσεις και οι ιδεολόγοι τους παραπονούνται συχνά ότι χαρακτηρίζονται έτσι επειδή δρουν στο όνομα του εθνικισμού.

Βρισκόμαστε σε κρίσιμο πολιτικό σημείο. Πιστεύω ότι θα πρυτανεύσει η πολιτική υπευθυνότητα. Η δική μας εκτίμηση είναι ότι οι πολίτες που επικροτούν -επικροτούν, όχι ανέχονται- τα ήθη και τις συμπεριφορές της μισαλλοδοξίας της Χ.Α. έλκονται περισσότερο από τον επιθετικό δυναμισμό του στόχου της αποδόμησης των πάντων και από μια ψυχολογία αγελαίας υποταγής. Επιπροσθέτως, στην πλειοψηφία τους εντυπωσιάζονται και παραπλανώνται από έναν ακτιβισμό που συχνά εμφανίζεται και μ’ ένα δήθεν ανθρωπιστικό πρόσωπο, όπως η διανομή τροφίμων ή η βοήθεια σε ηλικιωμένους. Αλλά ξέρουμε καλά ότι ρατσιστικός ανθρωπισμός είναι ιστορικό διεθνές ανέκδοτο. Υπάρχει, λοιπόν, πολιτική δύναμη πλην Χρυσής Αυγής που επιδιώκει να αλιεύσει ψήφους σε τέτοιο ακροατήριο, αυτοδιασυρόμενη βεβαίως; Δεν το πιστεύω.

1 Ενας αντιρατσιστικός νόμος χρειάζεται σήμερα για δύο κυρίως λόγους: (α) για την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την απόφαση-πλαίσιο 2008/913/ ΔΕ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, (β) για τον εκσυγχρονισμό του ισχύοντος ποινικού οπλοστασίου (Ν. 927/79, άρθρα 183-185 ΠΚ) ώστε να περιλαμβάνει και τις νέες μορφές των σχετικών εγκλημάτων.Ο κύριος όμως λόγος σχετίζεται με την πολιτική σημειολογία της αντίστασης της Δημοκρατίας σε παρόμοια φαινόμενα μισαλλοδοξίας και προκατάληψης.2 Ενας αντιρατσιστικός νόμος δεν ποινικοποιεί τις «προσβλητικές ιδέες» και με την προσεκτική διατύπωση των άρθρων του θέτει με σαφήνεια τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης και στη δημόσια υποκίνηση βίας και έχθρας. Στην περίπτωση αυτή η ρήτρα της «διασάλευσης της δημόσιας τάξης» καθίσταται κρίσιμη και αναγκαία.

Πολιτικό ρεπορτάζ χωρίς ίντριγκα, ονόματα και διαλόγους, δεν είναι ρεπορτάζ, είναι εγγαστριμυθία - έλεγαν οι παλιοί. Έχουμε και λέμε, λοιπόν, για το αντι-ρατσιστικό νομοσχέδιο. Ο Κώστας Καραγκούνης, υφυπουργός Δικαιοσύνης, ενημερώνει -πριν από το Πάσχα- τον, προϊστάμενό του κατά τα άλλα, υπουργό Δικαιοσύνης Αντώνη Ρουπακιώτη ότι «το Μαξίμου επείγεται για το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Έχουν διατυπωθεί παράπονα από τις Βρυξέλλες ότι καθυστερούμε, επίκειται και η επίσκεψη επιτρόπου για τους δικαιούμενους ασύλου…».

Σε ποια βάση άραγε μπορεί μια φιλελεύθερη κοινωνία να απαγορεύσει τον μισαλλόδοξο λόγο χωρίς να αντιφάσκει με τη θεμελιώδη σημασία που αποδίδει στην ελευθερία της έκφρασης; Όχι ασφαλώς στη βάση ότι η πλειοψηφία διαφωνεί ριζικά με το περιεχόμενό του ή ότι αποτελεί μια βαθύτατα λανθασμένη ιδέα που διακηρύσσει μια αποκρουστική άποψη κοινωνικής οργάνωσης.

Προφανώς και η οικονομική κρίση στη χώρα μας δεν δικαιολογεί περιορισμό των δικαιωμάτων ελλήνων και μεταναστών, εκπτώσεις στις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, ανοχή σε φαινόμενα ρατσισμού.

Προφανώς και τα κέντρα κράτησης αλλοδαπών πρέπει να μετεξελιχθούν το ταχύτερο δυνατό σε κέντρα υποδοχής με όρους εποπτευόμενης ελευθερίας (ανοικτά).

Προφανώς και σε κάθε είδους και μορφής καταστήματα και χώρους κράτησης πρέπει να (προ)υπάρχει ένα σαφές και ελεγχόμενο από ανεξάρτητη Αρχή θεσμικό πλαίσιο.