Η υπόθεση δεν είναι καλλιτεχνική, είναι κοινωνική και πολιτική

Θα ήθελα να μην είναι αυτός ο καλλιτέχνης που τα ’χει κάνει όλα αυτά. Γιατί είναι ένας άνθρωπος της γενιάς μου, με τον οποίο συναντήθηκα στη σκηνή όχι μία, αλλά τρεις φορές. Ναι, δεν συμφωνούσαμε μεν στις ιδέες, είχαμε τεράστια ιδεολογική κόντρα, αλλά παίξαμε μια χαρά μαζί. Και πήγαμε και περιοδεία, που σημαίνει ότι παίξαμε σε πολλές πιάτσες. Όχι, δεν είδα τίποτα με τα μάτια μου, τίποτα ποινικά επιλήψιμο, τίποτα που να μπορώ να καταγγείλω. Όταν άκουσα τι είχε κάνει όμως, δεν έπεσα από τα σύννεφα. Γιατί υπήρχαν φήμες, φήμες που ακούγαμε για ψυχικώς κακοποιητικές συμπεριφορές στις εισαγωγικές εξετάσεις του Εθνικού Θεάτρου, όταν διετέλεσε διευθυντής Σπουδών, αλλά και ως απλός δάσκαλος. Διαφωνούσα κάθετα με τον τρόπο που αντιμετώπιζε τα παιδιά. Διαφωνούσα και το είχα εκφράσει. Αλλά στις εξετάσεις δεν ήταν μόνος με τα παιδιά. Υπήρχαν και άλλοι παρόντες καθηγητές. Οι οποίοι όμως δεν αντιδρούσαν ισχυρά. Δεν τους κατηγορώ Κι εγώ στη θέση τους πιθανά να έκανα το ίδιο. Φαινόταν να είναι στο απυρόβλητο ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης. Βρισκόταν σε ένα ιδιότυπο καθεστώς εύνοιας, εξαιτίας της οποίας μπορούσε να φέρεται όπως ήθελε, χωρίς καμία δυνατότητα να τον εγκαλέσει κανείς, και ιδιαιτέρως υφιστάμενός του. Έπειτα μια μέρα απομακρύνθηκε από αυτή τη θέση. Αλλά ουδέποτε μαθεύτηκε καθαρά το γιατί. Ακούγαμε επίσης φήμες για το Αρσάκειο αλλά και άλλα σχολεία στα οποία δούλεψε με ανήλικα παιδιά. Μετά ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Εθνικό Θέατρο. Κάπως ανακόλουθο, πλην όμως συνέβη.

Και ξαφνικά αρχίσαν οι δημοσιεύσεις των πιο βαριών κατηγοριών. Φρικιαστικές σκηνές με ανήλικα ή νεαρά άτομα που τάραξαν όλους. Χριστέ μου, ξεπέρασε τόσες φορές τα όρια; Είναι άρρωστος; Τι είναι τέλος πάντων; Κι εμείς γιατί δεν πήραμε χαμπάρι; Γιατί δεν αντιδράσαμε νωρίτερα; Ή μήπως κάποιοι το έκαναν και τους έφαγε το μαύρο σκοτάδι;

Οι αφηγήσεις των παιδιών ήταν συνταρακτικές και έμοιαζαν τόσο μεταξύ τους, που ήταν αδύνατο να τις αμφισβητήσεις. Κακοποίηση ψυχική αλλά και σωματική. Συγκεκριμένες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες.

Ήρθε η δίκη. Αποφάσισε το δικαστήριο πρωτοδίκως την ενοχή του για δύο από τις τέσσερις υποθέσεις που έφτασαν στο δικαστήριο. Υπήρχαν όμως και άλλες που δεν έφτασαν, γιατί οι άνθρωποι που εμπλέκονταν είχαν κάνει καιρό να ξεπεράσουν το τραύμα που τους είχε αφήσει και δεν άντεχαν να μπουν στη διαδικασία των αφηγήσεων μέσα σε μια δικαστική αίθουσα. Αυτά όλα όμως υπάρχουν ως αφηγήσεις μέσα στον καλλιτεχνικό κόσμο, κυρίως μεταξύ των νεαρότερων καλλιτεχνών. Κρίθηκε πρωτοδίκως ένοχος. Και αμέσως μετά η ποινή ανεστάλη μέχρι το Εφετείο.

Εκεί συνέβη μέσα σε όλους πλέον έκρηξη ψυχική. Πώς γίνεται να προφυλακίζεται κάποιος ως πιθανός ένοχος βιασμών και να πηγαίνει σπίτι του ως πρωτοδίκως καταδικασθείς; Οι νομικοί λένε ότι γίνεται. Πλην όμως, η λογική αρνείται να το συλλάβει.

Η υπερασπιστική γραμμή της υπόθεσης, τερατώδης. Επιθετική προς τα θύματα, προς το ΣΕΗ και τον πρόεδρο του, προς τον γενικό γραμματέα του. Απειλητική προς τον εισαγγελέα που εισηγήθηκε μεγαλύτερη ποινή. Και κανείς θεσμικά, ενώ όλα αυτά γίνονταν μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου, δεν αντέδρασε.

Αντέδρασαν όμως όλοι, ολόκληρο το σύστημα, με το ξέσπασμα των αντιδράσεων των καλλιτεχνών. Θα μας κάνουν μηνύσεις λένε γιατί τολμήσαμε να αμφισβητήσουμε την απόφαση της Δικαιοσύνης. Μα ουδόλως την αμφισβητήσαμε, τη δεχόμαστε. Την αντιφατικότητα της απόφασης για αναστολή σημειώνουμε. Ούτε αυτό έχει το δικαίωμα ένας απλός πολίτης να κάνει σε μια δημοκρατία; Ούτε να πει ότι κάτι παράλογο του φαίνεται πως συμβαίνει εδώ; Κι αν αυτό δεν το κάνει το σωματείο μας, ποιος θα το κάνει; Ποιος θα προστατέψει τα θύματα, που αισθάνονται εκτεθειμένα στη μάνητα ενός συστήματος που -θα το πω όσο πιο κομψά μπορώ- φέρεται με τόση αβρότητα σ’ αυτόν συγκεκριμένα τον πρωτοδίκως καταδικασθέντα ως βιαστή ανηλίκων;

Οι υπερασπιστές του είναι ισχυροί, ισχυρότατοι. Μια πρώην υπουργός, ένας επιχειρηματίας με αρκετά θέατρα κεντρικά αλλά και ιδιωτικό κανάλι και εφημερίδα. Ένας δικηγόρος που δεν ορρωδεί προ ουδενός και συστηματικά λασπώνει τους αντιδίκους και τους υπερασπιστές τους. Ποιος θα προστατεύσει τα θύματα που έφτασαν ως το δικαστήριο αλλά και εκείνα που δεν έφτασαν, αλλά κατέθεσαν στον ανακριτή τις δικές τους εμπειρίες κακοποίησης από τον συγκεκριμένο, υπόδικο τότε και πρωτοδίκως καταδικασθέντα σήμερα;

Ένα έγκριτος συγγραφέας και μάλλον συστημικός είπε να μην βλέπουμε το δέντρο, αλλά το δάσος. Υπάρχει λοιπόν και δάσος! Και περιέχει δέντρα «ψηλότερα» και «ανθηρότερα» του συγκεκριμένου; Τότε το δάσος αυτό πρέπει να αποκαλυφθεί. Και αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι η υπόθεση παύει πλέον να είναι υπόθεση μεταξύ καλλιτεχνών και πρέπει να γίνει υπόθεση δημοσιογράφων και πολιτικών. Κάτι ανέφερε περί αυτού προχθές έγκριτη γαλλική εφημερίδα. Φαίνεται ότι το θέμα έχει τεράστιες διαστάσεις και περί αυτού απορούν και εξοργίζονται ταυτοχρόνως απλοί άνθρωποι στον δρόμο αλλά και στελέχη και υπουργοί της ίδιας της κυβέρνησης. Η υπόθεση αυτή δεν είναι πλέον αμιγώς καλλιτεχνική. Είναι κοινωνική και πολιτική και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί.

* Η Μάνια Παπαδημητρίου είναι ηθοποιός-σκηνοθέτης, μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΗ