Πρέπει να ετοιμαστούμε για ένα κλιματικό χάος

Όταν επισκέφθηκε την Ελλάδα το καλοκαίρι ένιωσε ότι οι πυρκαγιές άνοιξαν ένα νέο, πιο απειλητικό κεφάλαιο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής για την ΕΕ, λέει στα «ΝΕΑ» η Λοράνς Τουμπιανά, εκ των βασικών αρχιτεκτόνων της Συμφωνίας του Παρισιού, της πρώτης οικουμενικής και δεσμευτικής συμφωνίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Oικονομολόγος, ακαδημαϊκός και διπλωμάτις, η επικεφαλής σήμερα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για το Κλίμα (ECF) θεωρεί ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη στην επικείμενη Διάσκεψη για το Κλίμα COP26 να συνεισφέρουν οι «πλούσιες» χώρες για «χρηματοδότηση του κλίματος» 100 δισ. δολάρια ετησίως, ώστε να προετοιμαστούμε διεθνώς για την «αυξανόμενη εμφάνιση κλιματικού χάους».

Πώς θα αποφύγουμε τις φωτιές που είδαμε το καλοκαίρι σε Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΕΕ;

Επισκέφθηκα η ίδια την Ελλάδα το καλοκαίρι. Ενιωσα σαν να ξεκινά ένα νέο κεφάλαιο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής για την ΕΕ, πολύ πιο αληθινό και πιο απειλητικό από ό,τι είχαμε ξαναζήσει στην Ευρώπη. Η δημοσίευση της έκθεσης IPCC (του ΟΗΕ) τον Αύγουστο παρείχε το πλαίσιο για τέτοια συναισθήματα. Γνωρίζουμε τώρα ότι το παράθυρο για συγκράτηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 1,5 βαθμούς Κελσίου μικραίνει γρήγορα και οι επιπτώσεις θα είναι πιο βίαιες, πιο δαπανηρές και απρόβλεπτες εάν αποτύχουμε να παραμείνουμε εντός του ορίου αυτού. Η κλιματική κρίση θα επηρεάσει κάθε χώρα, ανεξάρτητα από το ΑΕΠ. Εχουμε καθυστερήσει να κάνουμε τις απαραίτητες ενέργειες, αλλά γνωρίζουμε τις δράσεις και τον ρυθμό που απαιτούνται. Οι επιστήμονες έκαναν τη δουλειά τους. Τώρα ήρθε η ώρα να κάνουν τη δουλειά τους οι πολιτικοί ηγέτες.

Ησασταν πρέσβειρα της Γαλλίας για την Κλιματική Αλλαγή και η ειδική εκπρόσωπος της χώρας στην COP21. Πώς θα διασφαλιστεί ότι θα έχουμε επιτυχημένη COP26;

Με τις έντονες σκηνές που είδαμε στην Ελλάδα και αλλού είναι σαφές ότι χρειάζεται να αποφασιστεί στην COP26 μεγαλύτερη χρηματοδότηση για κλιματική προσαρμογή και αποζημιώσεις για απώλειες και ζημιές. Με άλλα λόγια, για να προετοιμαστούν οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο για την αυξανόμενη εμφάνιση κλιματικού χάους. Πρόκειται για έναν φάκελο χρημάτων, δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία πρέπει να δεσμευτούν ως μέρος του σημαντικότερου θέματος στη συνάντηση, της «χρηματοδότησης του κλίματος» συνολικά. Εάν οι πλούσιες χώρες δεν συνεισφέρουν τα 100 δισ. δολάρια ετησίως, που έχουν υποσχεθεί, τα υπόλοιπα κράτη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα αμφιβάλλουν για την ειλικρίνειά τους να διατηρήσουν τον πλανήτη κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου για να αποτρέψουν τις κλιματικές επιπτώσεις. Η χρηματοδότηση του κλίματος είναι ο πρώτος διπλωματικός παράγοντας που πρέπει να ξεκλειδώσει για μια επιτυχημένη COP. Ο δεύτερος είναι τα εθνικά σχέδια των χωρών για κλιματική δράση. Πολλές χώρες, της G20 ιδίως, αργοπορούν στην υλοποίηση των αξιόπιστων εθνικών σχεδίων που απαιτούνται βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, παρά την ανάληψη συνολικών δεσμεύσεων. Χωρίς αυξημένες δεσμεύσεις και παρουσίαση αξιόπιστων σχεδίων, κινδυνεύουμε από αδράνεια και απάθεια ακριβώς την ώρα που ενόψει της COP οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ενταθούν, αν θέλουμε να δούμε επιτυχές αποτέλεσμα.

Πόσο δύσκολο είναι να πειστεί η διεθνής κοινότητα να αντιμετωπίσει δραστικά την κλιματική αλλαγή, όταν υπάρχουν παράλληλα άλλες πιεστικές κρίσεις, όπως στο Αφγανιστάν;

Το να παραμείνουμε κάτω από τους 1,5 βαθμούς Κελσίου είναι προς το συμφέρον όλων, δεδομένου του ευρέος φάσματος των επιπτώσεων για όλα τα έθνη, αν υπερβούμε αυτό το όριο. Αυτό που διακυβεύεται εδώ είναι η διπλωματία για το κλίμα να παραμείνει συγκεντρωμένη στον στόχο 1,5 Κελσίου και στον ορίζοντα μέχρι τα μέσα του αιώνα. Αυτό πέτυχε το Παρίσι. Αλλά το πνεύμα του Παρισιού θα δοκιμαστεί επίμονα. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Το Αφγανιστάν είναι ένα σαφές παράδειγμα όπου παρεμβαίνουν άλλες σημαντικές εξελίξεις. Υπάρχει επίσης δυσαρέσκεια γύρω από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το πώς οι πλούσιες χώρες έχουν επενδύσει τρισεκατομμύρια δολάρια για τη δική τους ανάκαμψη, ενώ υστερούν στην υπόσχεσή τους για χρηματοδότηση του κλίματος. Γνωρίζουμε τους οικονομικούς παράγοντες που πρέπει να ξεκλειδώσουν για να συνεχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης.

Τι σας απασχολεί περισσότερο, δεδομένης της εμπειρίας σας με το COP21;

Είμαστε σαφώς πολύ πίσω από εκεί που πρέπει να είναι σήμερα η δράση για το κλίμα. Αλλά ας αναγνωρίσουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί: το «καθαρό μηδέν» είναι θεμελιώδης γεωπολιτική πραγματικότητα, όπου εθνικά κράτη, περιφέρειες, πόλεις, επιχειρήσεις, επενδυτές, η κοινωνία των πολιτών και κάθε άτομο έχουν τη δυνατότητα να ακουστεί η φωνή τους και να δράσουν. Ακόμη και μεγάλοι θεσμοί που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία, όπως το ΔΝΤ, ευθυγραμμίζονται με αυτήν. Οι κεντρικές τράπεζες εισάγουν νέα πρότυπα για την ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στο τραπεζικό σύστημα. Η απόδοση όσον αφορά το κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων βελτιώνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αναμέναμε και καινοτομίες όπως ο πράσινος χάλυβας εισάγονται στην αγορά νωρίτερα. Οι κανόνες και οι νοοτροπίες έχουν αλλάξει και συνεχίζουν να αλλάζουν, αλλά υστερούμε όσον αφορά συγκεκριμένη δράση σε κλίμακα και στα εργαλεία για τη χρηματοδότησή της, όπου η COP26 μπορεί, και πρέπει, να επιτύχει.

Μιλώντας στην ετήσια συνάντηση του Bruegel στις Βρυξέλλες αναφέρατε την ανάγκη εξαίρεσης των πράσινων επενδύσεων από τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.

Υπάρχει ένα θεμελιώδες ερώτημα εδώ σχετικά με το δημοσιονομικό δόγμα και το αν αντιμετωπίζουμε τις πράσινες επενδύσεις, τρισεκατομμύρια ευρώ, όπως αντιμετωπίζουμε σήμερα τον κρατικό δανεισμό και το χρέος. Η φιλοδοξία των σχεδίων ανάκαμψης και υποδομών του προέδρου Μπάιντεν δείχνει ότι οι νοοτροπίες μετατοπίζονται παγκοσμίως. Αντιμετωπίζουμε μια υπαρξιακή, παγκόσμια κρίση. Πρέπει να ισχύουν οι υπάρχουσες δημοσιονομικές προδιαγραφές, εάν αυτές σημαίνουν ότι θα αποτύχουμε και θα προκαλέσουμε μια κλιματική καταστροφή; Με δεδομένο τις επενδύσεις που χρειάζονται για την πράσινη μετάβαση και το ότι αυτές οι επενδύσεις αποτελούν προϋπόθεση για την ευημερία της επόμενης γενιάς, είναι πολύ λογικό να θεωρούμε τις πράσινες επενδύσεις ως επένδυση για αυτή τη γενιά και να τις εξαιρούμε από την αναλογία χρέους/ΑΕΠ στο πλαίσιο της ευρωζώνης.