Κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον της Ένωσης

Η διάσκεψη κορυφής των ηγετών των κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο), που έχει προγραμματισθεί να ολοκληρώσει σήμερα τις εργασίες της στις Βρυξέλλες, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερης σημασίας. Μπορεί, με άλλα λόγια, να υιοθετήσει αποφάσεις που θα προσδιορίσουν το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα επόμενα χρόνια, αν όχι δεκαετίες. Το κύριο θέμα της διάσκεψης είναι βεβαίως η συνταγματική/θεσμική συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την αποτυχία επικύρωσης του Ευρωπαϊκού Συντάγματος που συμφωνήθηκε στην Ευρωπαϊκή Συνέλευση το 2003. Η Γερμανία, ως προεδρία της Ένωσης, έχει εργασθεί συστηματικά προκειμένου από το υπάρχον κείμενο του Συντάγματος να διασωθεί, με τη μορφή μιας νέας συνθήκης, το πακέτο των βασικών θεσμικών καινοτομιών, όπως η σταθερή προεδρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η θέσπιση της θέσης του υπουργού Εξωτερικών της Ένωσης (αν και με διαφορετική ονομασία), οι νέες ρυθμίσεις για την ειδική πλειοψηφία (διπλή πλειοψηφία κρατών και πληθυσμού), οι ρυθμίσεις για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κ.λπ. Προτάσεις για τη θεσμική συγκρότηση έχουν υποβληθεί από πολλές πλευρές, μεταξύ άλλων από την Επιτροπή Αmato, στην οποία συμμετέχει ο πρώην πρωθυπουργός κ.Κ. Σημίτης. Ανεξάρτητα όμως από τις οποιεσδήποτε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, γεγονός είναι ότι:

(α) Η Ένωση δεν θα περάσει στη «συνταγματική της φάση». Το εγχείρημα για τη συνταγματοποίηση της διευρυμένης Ένωσης φαίνεται ότι επί του παρόντος έχει αποτύχει. Η αποτυχία αυτή δεν ήταν αναπόφευκτη. Υπήρξε το αποτέλεσμα εσφαλμένων επιλογών και στρατηγικής από πλευράς των πολιτικών ηγεσιών της Ευρώπης και κυρίως της Γαλλίας.

(β) Οι οποιεσδήποτε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν φαίνεται ότι θα μπορέσουν να επιλύσουν το κύριο πρόβλημα της Ένωσης, αυτό της πολιτικής/δημοκρατικής νομιμοποίησηςτης αποδοχής δηλαδή της ενεργούς υποστήριξης της Ένωσης από πλευράς ευρωπαϊκής κοινωνίας και πολιτών. Και για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού θα πρέπει να επανεξεταστεί ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε συνάρτηση με τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του. Το Κοινοβούλιο θα πρέπει να καταστεί ο κύριος θεσμός νομιμοποίησης της Ε.Ε. Και γι΄ αυτό θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος εκλογής των μελών του.

Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ.