Ποιος ευθύνεται για την Ανατολική Μεσόγειο;
Δημήτρης Μακροδημόπουλος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2021-05-04
Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας δήλωσε στο Arab News κατά την επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία: «Η Ελλάδα πιστεύει στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Δεν πρόκειται να ξεκινήσει να σκάβει τον πυθμένα της Μεσογείου Θάλασσας για να βρει αέριο, για να βρει πετρέλαιο, για έναν πολύ απλό λόγο. Χρειαζόμαστε 10 ή 20 χρόνια για να το βρούμε και να το εκμεταλλευτούμε κι από άποψη κόστους-οφέλους θα είναι πολύ πιο ακριβό απ’ ό,τι, για παράδειγμα, στη Σαουδική Αραβία. Αρα από οικονομική άποψη δεν οραματίζομαι ότι η Ελλάδα θα γίνει μια χώρα παραγωγής πετρελαίου».
Για να προσθέσει: «Και με όλο τον σεβασμό, το Αιγαίο, για παράδειγμα, είναι ένας παράδεισος επί της Γης. Δεν σκοπεύουμε να το μετατρέψουμε σε έναν Κόλπο του Μεξικού».
Ανθρακες λοιπόν ο θησαυρός με τον οποίο μας ξεσήκωναν τόσα χρόνια; Μόνο από το κοίτασμα «Αφροδίτη» η Λευκωσία «ανέμενε» 9,4 δισ. ευρώ. Ομως επειδή ο «θησαυρός» είναι υπαρκτός, το ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιον θα πρέπει να αποδοθεί η ολιγωρία της αξιοποίησής του μέχρι σήμερα.
Ο Νταν Ραμπίνοβιτς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, ερωτηθείς για τον East Med και τα οικόπεδα υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο ισχυρίστηκε: «Είναι μια συζήτηση του χθες. Εχουμε μπει στην εποχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας λόγω των μεγάλων εξελίξεων στην τεχνολογία που σημειώθηκαν γύρω στο 2018... Ολοι, και εμείς στο Ισραήλ, πιστεύαμε ότι ήλθε η ώρα για πλουτισμό. Πολλές υποσχέσεις. Ολα διαψεύδονται σήμερα. Το φυσικό αέριο, που όλοι γιόρταζαν πριν από 10 χρόνια, ανήκει πλέον στο παρελθόν».
Και ο αγωγός East Med; Το κόστος του έργου εκτιμάται σε 6,1 δισ. ευρώ, που μπορεί όμως να προσεγγίσει και στα 8 με 10 δισ. λόγω της εξαιρετικά δύσκολης κατασκευής του, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει αποφασίσει τη διακοπή χρηματοδότησης κάθε έργου εξόρυξης ορυκτών καυσίμων περιλαμβανομένου και του φυσικού αερίου.
Η πολιτική της χώρας μας είναι να παραπέμπει τα προβλήματά μας με τη γείτονα στις καλένδες, όμως αυτό που λέει ο Ραμπίνοβιτς είναι ότι υπάρχουν ζητήματα με ημερομηνία λήξης που δεν μας περιμένουν. Διότι τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου που δεν ενεπλάκησαν σε στείρα αντιπαράθεση, όπως η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία με την Τουρκία, δεν υπονόμευσαν τα εθνικά τους συμφέροντα, δραστηριοποιήθηκαν άμεσα και αξιοποιούν ήδη σε σημαντικό βαθμό τους ενεργειακούς πόρους τους. Μάλιστα η αβεβαιότητα με τον East Med και η κυπριακή εκκρεμότητα οδήγησαν την Αίγυπτο (κοίτασμα «Ζορ») και το Ισραήλ («Λεβιάθαν» και «Ταμάρ») σε άλλες αναζητήσεις.
Την αποστολή δηλαδή φυσικού αερίου στους δύο σταθμούς LNG, «Δαμιέττα» και «Ιντκου», μετατροπής του φυσικού αερίου σε υγρή μορφή που διαθέτει η Αίγυπτος και εκείθεν με πλοία LNG στην Ευρώπη. Μάλιστα το Ισραήλ συζητά πάλι το ενδεχόμενο μεταφοράς ποσότητας αερίου μέσω της Τουρκίας. Ομως το Ισραήλ και η Αίγυπτος οριοθέτησαν τις ΑΟΖ με τις γειτονικές χώρες. Αντίθετα η Λευκωσία, αφού έπραξε το ίδιο με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, απέκλεισε την Τουρκία με το μεγαλύτερο μήκος ακτογραμμής στην Αν. Μεσόγειο, παρʼ όλο που η ύπαρξη της τουρκοκυπριακής κοινότητας δημιουργούσε δυνατότητες προσέγγισης.
Οχι βέβαια ότι οι εταιρείες που ήδη εξορύσσουν φυσικό αέριο στην Αν. Μεσόγειο για λογαριασμό του Ισραήλ και της Αιγύπτου θα σταματήσουν. Αλλά λόγω της πανδημίας που οικονομικά οδήγησε πολλές σε αδιέξοδο, κυρίως λόγω της στροφής σε ΑΠΕ και του κόστους εξόρυξης, δεν προβαίνουν σε νέες επενδύσεις και διακόπτουν τις έρευνες, όπως στα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ, μέχρι και η Exxon Mobil αποχώρησε. Ποιος θα επωμιστεί λοιπόν τις συνέπειες της ολιγωρίας που είχε ως συνέπεια την απώλεια εθνικού πλούτου; Μάλιστα αντʼ αυτού η χώρα μας κληρονόμησε μια τεράστια δαπάνη εξοπλιστικών προγραμμάτων λόγω των τεταμένων σχέσεων με τη γείτονα.
Η πρόσφατη αντιπαράθεση Σημίτη - Καραμανλή για το «Ελσίνκι» φώτισε την πολιτική που οδήγησε στην «ομολογία» Δένδια στο Arab News. Με την εκλογική του νίκη ο Κ. Καραμανλής εγκατέλειψε τις πρόνοιες του Ελσίνκι, μεταξύ των οποίων η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών μέσω συνομιλιών και της Χάγης, αρνήθηκε μάλιστα να παραλάβει τον φάκελο των διερευνητικών συνομιλιών από τον Κ. Σημίτη. Η στάση του αποδόθηκε στον φόβο τής μη δικαίωσης της χώρας μας στη Χάγη. Τότε γιατί επικαλούμαστε συνεχώς το Διεθνές Δίκαιο; Τι φοβάται ότι θα χάσει η Ελλάδα; Αν δεν οριοθετηθούν η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα, σε ποιον βαθμό μάς ανήκουν; Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο με την απαξίωση των προσδοκώμενων εισροών απέδειξαν ότι άσχετα με ποια δικαιώματα επικαλείσαι ως κυριαρχικά, αυτά είναι ανύπαρκτα αν δεν μπορείς να τα αξιοποιήσεις.