Το μεγάλο παζάρι
Γιώργος Καπόπουλος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2022-06-25
Εάν προσεγγίσουμε τις σχέσεις της Τουρκίας του Ερντογάν με τη Δύση με τα δεδομένα που είχαν διαμορφωθεί πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τότε θα επιβεβαιώσουμε για μία ακόμη φορά ότι η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε μόνιμη παρενόχληση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. καθώς επιμένει σε μια δική της εθνική περιφερειακή ατζέντα που πολύ συχνά συγκρούεται με τα ζωτικά συμφέροντα των εταίρων της.
Αν λάβουμε υπόψη τη μεγάλη εικόνα των συσχετισμών της Δύσης με τη Ρωσία τέσσερις και πλέον μήνες μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, τότε για πρώτη φορά μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 ο Ερντογάν μπορεί να ελπίζει ότι η ευθυγράμμιση της Τουρκίας με τη Δύση μπορεί να εξαργυρωθεί με αντισταθμιστικά οφέλη.
Σήμερα, σε μια στιγμή όπου η Ε.Ε. διαπιστώνει ότι κινδυνεύει να συνθλιβεί από τις παρενέργειες των κυρώσεων που επέβαλε στη Ρωσία, η στοίχιση της Τουρκίας με τη Δύση θα επιδράσει στους συσχετισμούς με τη Ρωσία.
Η Τουρκία είναι πλέον η μόνη παρακαμπτήριος λεωφόρος των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από τις αεροπορικές επικοινωνίες μέχρι τις εμπορικές συναλλαγές.
Επιπλέον η Τουρκία του Ερντογάν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό έως αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που χτυπά πλέον την πόρτα της Ε.Ε. πολύ νωρίτερα από ό,τι εκτιμούσαν οι προβλέψεις και με πρωτοβουλία του Κρεμλίνου.
Είναι προφανές ότι η εμπρηστική ρητορική Ερντογάν σε ό,τι αφορά την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας, τις απειλές για ένταση στα όρια του θερμού επεισοδίου με την Ελλάδα στο Αιγαίο αλλά και την απειλή νέας εισβολής στη Συρία είναι η ορατή πλευρά του παγόβουνου.
Στο παρασκήνιο ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του διαπραγματεύονται με τον Λευκό Οίκο μια νέα στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ που να εξασφαλίζει και τη μακροημέρευσή του στην εξουσία αλλά και περιφερειακό ρόλο για την Τουρκία.
Αν επιβεβαιωθούν οι Στόλτενμπεργκ και Τζόνσον που μιλούν για το ενδεχόμενο η σύγκρουση στην Ουκρανία να κρατήσει χρόνια, τότε είναι θέμα χρόνου η εξομάλυνση των διμερών σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας.
Ηδη η Αγκυρα έχει κινηθεί προκαταβολικά προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεών της τόσο με το Ισραήλ όσο και με τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της στην ευρύτερη περιοχή με τον διάδοχο του θρόνου να επισκέπτεται πανηγυρικά την Αγκυρα λίγο πριν από την περιοδεία Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή στα μέσα Ιουλίου.
Αν ο Ερντογάν πετύχει μια στρατηγική σύμπλευση με τις ΗΠΑ θα την αξιοποιήσει στη συνολική του προσπάθεια να επανεκλεγεί για ακόμη μία πενταετία.
Οταν η Τουρκία του διάδοχου του Κεμάλ, Ινονού, αποφάσισε να προσεγγίσει τις ΗΠΑ το 1946 είχε δύο κίνητρα:
-Να κατοχυρώσει την ασφάλειά της την ώρα που ο Στάλιν ζητούσε βάση στα Στενά καθώς και την επιστροφή των επαρχιών του Καρς και του Αρνταχάν.
-Να ενισχύσει την εσωτερική καθεστωτική σταθερότητα σε μια κρίσιμη στιγμή που η χώρα εγκατέλειπε τον μονοκομματισμό και υιοθετούσε πολυκομματικό πολιτικό σύστημα.
Την ώρα που ο Σι Τζινπίνγκ θέτει ευθέως ως στρατηγική προτεραιότητα τη διεύρυνση της ομάδας BRICS, με την Τουρκία του Ερντογάν να έρχεται συνειρμικά ως ένα από τα πρώτα νέα μέλη, οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να κατευνάσουν τον δύστροπο και απαιτητικό σύμμαχό τους.
Αν λάβουμε υπόψη τη μεγάλη εικόνα των συσχετισμών της Δύσης με τη Ρωσία τέσσερις και πλέον μήνες μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, τότε για πρώτη φορά μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 ο Ερντογάν μπορεί να ελπίζει ότι η ευθυγράμμιση της Τουρκίας με τη Δύση μπορεί να εξαργυρωθεί με αντισταθμιστικά οφέλη.
Σήμερα, σε μια στιγμή όπου η Ε.Ε. διαπιστώνει ότι κινδυνεύει να συνθλιβεί από τις παρενέργειες των κυρώσεων που επέβαλε στη Ρωσία, η στοίχιση της Τουρκίας με τη Δύση θα επιδράσει στους συσχετισμούς με τη Ρωσία.
Η Τουρκία είναι πλέον η μόνη παρακαμπτήριος λεωφόρος των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από τις αεροπορικές επικοινωνίες μέχρι τις εμπορικές συναλλαγές.
Επιπλέον η Τουρκία του Ερντογάν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό έως αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που χτυπά πλέον την πόρτα της Ε.Ε. πολύ νωρίτερα από ό,τι εκτιμούσαν οι προβλέψεις και με πρωτοβουλία του Κρεμλίνου.
Είναι προφανές ότι η εμπρηστική ρητορική Ερντογάν σε ό,τι αφορά την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας, τις απειλές για ένταση στα όρια του θερμού επεισοδίου με την Ελλάδα στο Αιγαίο αλλά και την απειλή νέας εισβολής στη Συρία είναι η ορατή πλευρά του παγόβουνου.
Στο παρασκήνιο ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του διαπραγματεύονται με τον Λευκό Οίκο μια νέα στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ που να εξασφαλίζει και τη μακροημέρευσή του στην εξουσία αλλά και περιφερειακό ρόλο για την Τουρκία.
Αν επιβεβαιωθούν οι Στόλτενμπεργκ και Τζόνσον που μιλούν για το ενδεχόμενο η σύγκρουση στην Ουκρανία να κρατήσει χρόνια, τότε είναι θέμα χρόνου η εξομάλυνση των διμερών σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας.
Ηδη η Αγκυρα έχει κινηθεί προκαταβολικά προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεών της τόσο με το Ισραήλ όσο και με τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της στην ευρύτερη περιοχή με τον διάδοχο του θρόνου να επισκέπτεται πανηγυρικά την Αγκυρα λίγο πριν από την περιοδεία Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή στα μέσα Ιουλίου.
Αν ο Ερντογάν πετύχει μια στρατηγική σύμπλευση με τις ΗΠΑ θα την αξιοποιήσει στη συνολική του προσπάθεια να επανεκλεγεί για ακόμη μία πενταετία.
Οταν η Τουρκία του διάδοχου του Κεμάλ, Ινονού, αποφάσισε να προσεγγίσει τις ΗΠΑ το 1946 είχε δύο κίνητρα:
-Να κατοχυρώσει την ασφάλειά της την ώρα που ο Στάλιν ζητούσε βάση στα Στενά καθώς και την επιστροφή των επαρχιών του Καρς και του Αρνταχάν.
-Να ενισχύσει την εσωτερική καθεστωτική σταθερότητα σε μια κρίσιμη στιγμή που η χώρα εγκατέλειπε τον μονοκομματισμό και υιοθετούσε πολυκομματικό πολιτικό σύστημα.
Την ώρα που ο Σι Τζινπίνγκ θέτει ευθέως ως στρατηγική προτεραιότητα τη διεύρυνση της ομάδας BRICS, με την Τουρκία του Ερντογάν να έρχεται συνειρμικά ως ένα από τα πρώτα νέα μέλη, οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να κατευνάσουν τον δύστροπο και απαιτητικό σύμμαχό τους.
