Μια νέα «στιγμή Μίνσκι» επωάζεται

Κώστας Καλλίτσης, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2019-12-22

Κώστας Καλλίτσης
Κώστας Καλλίτσης

Επιβεβαιώνεται ιστορικά: Ο καπιταλισμός ξεπερνούσε τις κρίσεις υπερχρέωσης με την έκδοση άφθονου νέου χρήματος, που τόνωνε την οικονομική δραστηριότητα και προκαλούσε πληθωρισμό, που «έτρωγε» μεγάλο μέρος του χρέους. Ο πληθωρισμός προκαλεί μια de facto αναδιάρθρωση, de facto «κούρεμα» του χρέους. Αυτό λοιπόν που συνέβαινε πάντα, όπως υποστήριξαν η C. Reinhart και ο K. Rogoff με τη γνωστή εργασία τους, που προκλητικά τιτλοφόρησαν «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά» (επιδιώκοντας να υπερτονίσουν το αντίθετο, ότι δεν είναι διαφορετικά, ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο ξεπερνιέται μια κρίση χρέους...), αυτή τη φορά δεν συμβαίνει. Πρώτη φορά, ύστερα από βαθιά κρίση χρέους το παγκόσμιο χρέος αντί να μειώνεται αυξάνεται.

Σύμφωνα με την ιστορική εμπειρία, αλλά και μια εσωτερική λογική του καπιταλισμού, οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου θα έπρεπε να κόψουν άφθονο χρήμα με τρόπο που θα τόνωνε τις οικονομίες και θα άφηνε τον πληθωρισμό να ξεφύγει στο 5%, στο 7% (πολύ πάνω από το φετίχ 2%...) ώστε να «κουρευτούν» τα χρέη. Αργότερα, αφού οι οικονομίες είχαν τεθεί σε τροχιά μεγέθυνσης, θα ξαναμαζευόταν το «ξεχείλωμα». Αυτό δεν έγινε. Παρά τα τρισεκατομμύρια που έριξαν/ρίχνουν 20 κεντρικές τράπεζες, οι ανεπτυγμένες οικονομίες κινούνται με ασθενείς ρυθμούς, η Κίνα δείχνει σημάδια κόπωσης, ο πληθωρισμός μένει χαμηλός. Γιατί αυτά τα τρισ. δεν χρηματοδοτούν παραγωγικές επενδύσεις και σύγχρονες υποδομές.

Η φούσκα του χρέους τροφοδοτεί φούσκα κερδών – άνευ αύξησης παραγωγής και ουσιαστικής ενίσχυσης της παραγωγικότητας:

(α) Το παγκόσμιο χρέος ισοδυναμούσε με το 174% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2008, όταν ξέσπασε η παγκόσμια κρίση. Το 2018 –εκτιμά το ΔΝΤ– το χρέος αυξήθηκε 3 τρισ. δολ., στο 226% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Φέτος, φαίνεται καλπάζει. Το πρώτο 6μηνο –εκτιμά το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF)– το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε 7,5 τρισ., έφτασε τα 250,9 τρισ. δολ., ενώ αυξάνεται στα 255 τρισ. δολ. τώρα, τέλη 2019. Είναι, δηλαδή, μια τεράστια φούσκα, πάνω από τρεις φορές μεγαλύτερη από το παγκόσμιο ΑΕΠ.

(β) Μέσα σε αυτήν τη μεγάλη ζοφερή εικόνα, το ΔΝΤ ξεχωρίζει ως πιο επικίνδυνη την εξέλιξη του ιδιωτικού εταιρικού χρέους. Πολλές εταιρείες, εκμεταλλευόμενες τα χαμηλά επιτόκια, προσφεύγουν σε παράλογο δανεισμό, όχι για να αυξήσουν την παραγωγή και την παραγωγικότητά τους, αλλά για εξαγορές με προχειρότητα ή διανομή κερδών/bonus έναντι «αέρα» – με επαναγορές μετοχών, επιστροφές κεφαλαίου. Το ΔΝΤ εκτιμά πως το 40% αυτών των δανείων (19 τρισ.) θα «σκάσει» αν επέλθει ύφεση.

Ο H. Minsky είχε υποστηρίξει ότι η σταθερότητα νομοτελειακά οδηγεί σε αποσταθεροποίηση/κρίση με μοχλό το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Αρχικά ο δανεισμός είναι συνετός. Οσο φουντώνουν οι προσδοκίες, γίνεται πιο τολμηρός. Οσο παρατείνεται η φάση της ανόδου, τα κριτήρια χαλαρώνουν. Εφόσον οι τράπεζες δανείζουν φτηνά και εύκολα, όλοι σπεύδουν να δανειστούν – «όσο η ορχήστρα παίζει, κανείς δεν θέλει να μείνει έξω από τον χορό». Η φούσκα μεγαλώνει, στο τέλος σπάει. Η ευφορία τελειώνει με δάκρυα. Είναι η «στιγμή Μίνσκι». Η πρώτη καταγράφηκε το 1998 – από τη Ρωσία. Η δεύτερη το 2007 – από τις ΗΠΑ, παγκόσμια κρίση. Επωάζεται η τρίτη.

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Στη Γάζα συντελείται γενοκτονία, αρνούμαστε να κλείσουμε τα μάτια και να σιωπήσουμε

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-05-22

Στη Γάζα συντελείται μια γενοκτονία τόσο κοντά σε εμάς....

Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Ενιαίος λόγος, όχι συνεχείς παραφωνίες και ομαδοποιήσεις

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2025-05-17

Η«Ομάδα Αλήθειας» και η Νέα Δημοκρατία, η κομματική λειτουργία...

Η κοινή λογική

Μιχάλης Μητσός, 2025-05-23

Oι νέοι στρέφονται προς την Ακροδεξιά. Ακόμη κι αν δεν ψηφίζουν...

Σωτήρης Βαλντέν

Είναι ντροπή να μένουμε απαθείς μπροστά στη γενοκτονία στη Γάζα!

Σωτήρης Βαλντέν, 2025-05-20

Πού είναι τα δημοκρατικά κόμματα και πολιτικοί της αντιπολίτευσης...

Κώστας Καλλίτσης

Η συμμετοχή του πολίτη

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-18

Η είδηση ήρθε από τη Νορβηγία, όπου η εθνική διαβούλευσή...

Να σοβαρευτούμε

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-05-14

Τα μεγέθη και οι συμμετρίες έχουν αλλάξει στην περιοχή...

Να μαζευτούν οι χαρτογιακάδες των Βρυξελλών

Παντελής Μπουκάλας, 2025-05-13

Δύο τινά, αλληλοαποκλειόμενα, σημαίνει η «βόλτα» πολιτικών...

Ολο νόμοι κι αστυνόμοι…

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-05-11

Πάνω από 8.300 λέξεις είχαν οι διατάξεις του πρώτου νόμου...

Το κύμα

Παύλος Τσίμας, 2025-05-10

Από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο κι...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

×
×