Η κυβέρνηση και η εξουσία

Δεν χρειάζεται να γίνει κανείς αναρχικός για να αντιληφθεί ότι η κυβέρνηση είναι μια μορφή εξουσίας. Και σε δημοκρατικά καθεστώτα την εξουσία αυτή δικαιούται να την ασκεί το κόμμα που διαθέτει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με το Σύνταγμα όμως, υπάρχουν και άλλες εξουσίες, όπως η νομοθετική και η δικαστική, οι οποίες με βάση την αρχή της διάκρισης των εξουσιών δεν υπόκεινται στον κυβερνητικό έλεγχο. Είναι δηλαδή ανεξάρτητες. Αυτό το γνωρίζουν οι πρωτοετείς της Νομικής.

Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας εκπλήσσουν οι αντιδράσεις στην επιεικώς ατυχή δήλωση του Αλέξη Τσίπρα ότι την επόμενη φορά ο ΣΥΡΙΖΑ «θα ελέγξει τους κρίσιμους αρμούς της εξουσίας», χωρίς να διευκρινίσει, όπως ειπώθηκε εκ των υστέρων, ότι αναφερόταν στην εκτελεστική εξουσία (αν θέλουμε το πιστεύουμε). Στον επικοινωνιακό πόλεμο που μαίνεται τέτοια κοτσάνα δεν θα πέρναγε ανεκμετάλλευτη. Φανταστείτε τι θα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ αν το είχε πει ο Γεωργιάδης ή ο Βορίδης. Αλλά θυμηθείτε επίσης ότι στο παρελθόν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ δεν σεβάστηκαν ιδιαίτερα τη διάκριση των εξουσιών, υπέρ της οποίας κόπτονται σήμερα.

Επιπλέον μπορώ να σκεφτώ κάμποσες περιπτώσεις κυβερνήσεων εκτός Ελλάδας που κέρδισαν τις εκλογές με ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, αλλά στην προσπάθειά τους να το υλοποιήσουν σκόνταψαν σε οργανωμένα συμφέροντα και στον κρατικό μηχανισμό –επίσης δεν χρειάζεται να γίνει κανείς αναρχικός για να αναγνωρίσει την ύπαρξή τους– που είχε συγκροτηθεί σε βάθος χρόνου από τους πολιτικούς αντιπάλους τους.

Τούτου δεδομένου, νομίζω ότι η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα θα μπορούσε να έχει κάποια βάση. Ταυτόχρονα όμως πιστεύω ότι πρέπει να διαβαστεί σε συνάρτηση με το κείμενο όπου κατονομάζονται οι «αυταπάτες» του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί η μνεία των αρμών της εξουσίας, οι οποίοι παρέμειναν στα χέρια των εχθρών του, δημιουργεί μια αίσθηση που έμμεσα απαλύνει τα λάθη, ενώ παράλληλα είναι ένας εύσχημος τρόπος να αποποιηθούν τις ευθύνες τους εκείνοι που τα έκαναν.

Για να γίνω σαφέστερος, ποιες υποχθόνιες δυνάμεις ανάγκασαν τον ΣΥΡΙΖΑ να υποσχεθεί ότι τα μνημόνια θα σκιστούν αυθωρεί και παραχρήμα και θα ʼναι μέρα μεσημέρι; Ποια σκοτεινά συμφέροντα υποχρέωσαν τον ΣΥΡΙΖΑ να συγκυβερνήσει με τους Ανεξάρτητους Ελληνες του Καμμένου; Ποιοι νεοφιλελεύθεροι επέβαλαν τον Βαρουφάκη και τον άφησαν επί εφτά μήνες να αλωνίζει υποδεικνύοντας στον υπόλοιπο κόσμο πώς θα λυθούν τα οικονομικά του προβλήματα και τι θα φορεθεί φέτος;

Ποιοι ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης πίεσαν τον Αλέξη Τσίπρα να κάνει δημοψήφισμα και εν ριπή οφθαλμού να ανατρέψει το αποτέλεσμα και να αποδεχτεί αυτά που είχε καταλογίσει στους ταγματασφαλίτες και τους γερμανοτσολιάδες; Ποιο βαθύ κράτος έβαλε με το στανιό τον ΣΥΡΙΖΑ να μοιράζει λεφτά στους απελπισμένους παραμονές των εκλογών;

Εικάζω ότι ανάμεσα στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ και στο ίδιο το κόμμα υπάρχουν άνθρωποι που επικρότησαν την προσπάθεια να βγουν τα άπλυτα στη φόρα και να συζητηθούν. Ταυτόχρονα όμως έχω κάθε λόγο να πιστεύω ότι στον μικρό πυρήνα γύρω από την ηγεσία τα περί λαθών δεν εντάσσονται στο πλαίσιο μιας υγιούς κριτικής αυτογνωσίας αλλά ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει διότι η σιωπή, ενώ ο κόσμος το ʼχε τούμπανο, ζημίωνε περισσότερο από την ομολογία ενοχής. Αγγλιστί, damage limitation.

Κι αυτό φαίνεται καθαρά από την προσπάθεια να μην αποδοθούν συγκεκριμένες ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Στο κείμενο των 80 σελίδων, κομμάτια μόνο του οποίου έχω διαβάσει, κυριαρχεί το πρώτο πληθυντικό: είχαμε αυταπάτες, υπερτιμήσαμε, δεν υπολογίσαμε σωστά κ.ο.κ. Σε ένα κόμμα όμως που τείνει να γίνει αρχηγικό –να μια πτυχή της πασοκοποίησης που δεν της αποδίδεται η δέουσα σημασία– υπάρχει και η τελική ευθύνη. Πώς είναι δυνατόν να τα βάζουμε μόνο με τον Βαρουφάκη και όχι με εκείνον που τον διόρισε; Ποιος αποφάσισε να γίνει δημοψήφισμα και μετά να ανατραπεί το αποτέλεσμά του; Οι αποφάσεις ήταν σίγουρα συλλογικές. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης όταν κάτι πάει στραβά πέφτει στον αρχηγό αντί να διαχέεται παντού για να μην καταλήξει πουθενά.

Με όλα αυτά μού ήρθε στον νου μια παλιά ιστορία που την έχω μνημονεύσει στο παρελθόν αλλά θα την επαναλάβω: Πριν από χρόνια μια ομάδα της Αθήνας ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη για να παίξει με τον Αρη. Στο γήπεδο «Χαριλάου» τους υποδέχτηκαν με καταιγισμό από πέτρες και επειδή υπήρξαν τραυματίες έγινε θέμα, το οποίο φυσικά κάλυψαν τα κανάλια. Εμφανίστηκε λοιπόν ο πρόεδρος του Σωματείου Φίλων του Αρη, αν θυμάμαι καλά, καταδίκασε τη βία και στη συνέχεια έδωσε τη δική του εκδοχή για τα έκτροπα: Ηρθαν όλοι μαζί με τα πούλμαν, η συμπεριφορά τους ήταν προκλητική και φώναζαν υβριστικά συνθήματα. Τότε, είπε, «φύγανε κάτι πέτρες...». Φύγανε από μόνες τους;