Περιφερειακές ανισότητες: Αλλού στην ΕΕ είναι μεγαλύτερες
Ελίζα Παπαδάκη, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-04-02
Οι μεγάλες ανισότητες ήταν το στοιχείο που περισσότερο εντυπωσίασε στους περιφερειακούς λογαριασμούς 2002-2004 που δημοσίευσε προχθές η Στατιστική Υπηρεσία: Με κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε ολόκληρη τη χώρα τα 15.222 ευρώ το 2004, η Στερεά Ελλάδα έχει το υψηλότερο: 21.113 ευρώ, ακολουθούμενη από την Αττική με 16.353 ευρώ, ενώ τελευταία έρχεται η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με 11.392 ευρώ. Η σχέση της φτωχότερης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης προς την πλουσιότερη Στερεά Ελλάδα ήταν 1:1,85.
Μέσα στην τριετία έγιναν κάποιες ανακατατάξεις, αφού η φτωχότερη το 2002 Δυτική Ελλάδα μείωσε στη συνέχεια τη διαφορά της από τη Στερεά από 1:1,83 σε 1:1,78, ερχόμενη στην προτελευταία, δωδέκατη θέση μεταξύ των δεκατριών ελληνικών περιφερειών. Γενικά πάντως οι τρεις φτωχότερες περιφέρειες, οι δύο που αναφέραμε και η Ήπειρος, διατηρούν μιαν απόσταση της τάξης του 1:1,7-1,8 με τη Στερεά και του 1:1,3-1,4 με την Αττική.
Αξίζει όμως να παρατηρήσουμε ότι αυτό το εύρος περιφερειακών ανισοτήτων στην Ελλάδα είναι από τα μικρότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεταξύ 19 χωρών για τις οποίες δημοσίευσε πρόσφατα αντίστοιχα στοιχεία για το 2002 η Eurostat, οι 12 παρουσιάζουν διαφορές ανάμεσα στην πλουσιότερη και τη φτωχότερη περιφέρεια μεγαλύτερες από 1:2, με πρώτη τη Βρετανία 1:4,3, ακολουθούμενη από το Βέλγιο 1:3,1. Τις μικρότερες περιφερειακές ανισότητες 1:1,6 παρουσιάζουν η Ιρλανδία και η Σουηδία, ενώ από τις νέες και τις υποψήφιες χώρες κάτω του 1:2 έχει μόνον η Βουλγαρία με ένα 1:1,83, σαν την Ελλάδα.
Από τη Στατιστική Επετηρίδα των Περιφερειών της Ε.Ε. (Οκτώβριος 2005) μπορούμε να αντλήσουμε πολλές χρήσιμες πληροφορίες για να σκεφτούμε το πρόβλημα της ανάπτυξης και των ανισοτήτων στη χώρα μας. Και πρώτα ένα παράδοξο: Η Στερεά Ελλάδα, η περιφέρεια με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας, έχει ταυτόχρονα το χαμηλότερο ποσοστό ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον πληθυσμό ηλικίας 25-64 ετών στη χώρα, μόλις 7,8%, το τρίτο χαμηλότερο στην Ευρώπη πριν από την ιταλική Βάλε ντ’ Αόστα (7,7%) και την πορτογαλική Μαδέιρα (5,1%). Το υψηλότερο ποσοστό ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουμε στην Αττική: 23%, χαμηλότερο από πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες, αλλά πάντως υψηλότερο π.χ. από τη Βιέννη: 20,8%, ή το Λουξεμβούργο: 18,6% (το κράτος με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ευρώπης!). Το εύρημα αυτό δείχνει ότι δεν είναι τόσο αυτόματη η σύνδεση ανάμεσα στο επίπεδο εκπαίδευσης, με τυπικά κριτήρια τουλάχιστον, και το βιοτικό επίπεδο.
Πιο σημαντική φαίνεται η διαπίστωση ότι στις 56 από τις 268 ευρωπαϊκές περιφέρειες όπου οι αυταπασχολούμενοι ξεπερνούν το 20% της συνολικής απασχόλησης συγκαταλέγονται και οι 13 περιφέρειες της Ελλάδας. Τις πρώτες πέντε θέσεις στην Ευρώπη καταλαμβάνουν η Πελοπόννησος (44,6%), τα Ιόνια Νησιά (42,3%), το Βόρειο Αιγαίο (40,6%), η Θεσσαλία (39%) και η Στερεά Ελλάδα (39%). Και εδώ επίσης πρέπει να δούμε ποιοτικά κριτήρια, τι είδους αυταπασχόληση είναι αυτή, σε μιαν οικονομία όπου η συμβολή στο ΑΕΠ του αγροτικού τομέα συρρικνώνεται ραγδαία (από 6,7% το 2003 σε 5,7% το 2004), της βιομηχανίας περιορίζεται επίσης (από 21,9% σε 21,3%), ενώ των υπηρεσιών διογκώνεται διαρκώς (από 71,4% σε 73,1%).
Καθώς έρχονται οι δημοτικές εκλογές, ας σημειώσουμε τέλος ότι στην εκτίμηση των πολιτών για το πράσινο που τους παρέχει η πόλη τους, μεταξύ 31 ευρωπαϊκών πόλεων όπου προηγούνται το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη με 91% και το Μόναχο με 90%, η Αθήνα και το Ηράκλειο τοποθετούνται στις δύο τελευταίες θέσεις: με 35% και 27% αντίστοιχα. Ελάχιστα καλύτερα κατατάσσονται ως προς τον πολιτισμό που προσφέρουν: στην 25η και στην 29η θέση.
Μέσα στην τριετία έγιναν κάποιες ανακατατάξεις, αφού η φτωχότερη το 2002 Δυτική Ελλάδα μείωσε στη συνέχεια τη διαφορά της από τη Στερεά από 1:1,83 σε 1:1,78, ερχόμενη στην προτελευταία, δωδέκατη θέση μεταξύ των δεκατριών ελληνικών περιφερειών. Γενικά πάντως οι τρεις φτωχότερες περιφέρειες, οι δύο που αναφέραμε και η Ήπειρος, διατηρούν μιαν απόσταση της τάξης του 1:1,7-1,8 με τη Στερεά και του 1:1,3-1,4 με την Αττική.
Αξίζει όμως να παρατηρήσουμε ότι αυτό το εύρος περιφερειακών ανισοτήτων στην Ελλάδα είναι από τα μικρότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεταξύ 19 χωρών για τις οποίες δημοσίευσε πρόσφατα αντίστοιχα στοιχεία για το 2002 η Eurostat, οι 12 παρουσιάζουν διαφορές ανάμεσα στην πλουσιότερη και τη φτωχότερη περιφέρεια μεγαλύτερες από 1:2, με πρώτη τη Βρετανία 1:4,3, ακολουθούμενη από το Βέλγιο 1:3,1. Τις μικρότερες περιφερειακές ανισότητες 1:1,6 παρουσιάζουν η Ιρλανδία και η Σουηδία, ενώ από τις νέες και τις υποψήφιες χώρες κάτω του 1:2 έχει μόνον η Βουλγαρία με ένα 1:1,83, σαν την Ελλάδα.
Από τη Στατιστική Επετηρίδα των Περιφερειών της Ε.Ε. (Οκτώβριος 2005) μπορούμε να αντλήσουμε πολλές χρήσιμες πληροφορίες για να σκεφτούμε το πρόβλημα της ανάπτυξης και των ανισοτήτων στη χώρα μας. Και πρώτα ένα παράδοξο: Η Στερεά Ελλάδα, η περιφέρεια με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας, έχει ταυτόχρονα το χαμηλότερο ποσοστό ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον πληθυσμό ηλικίας 25-64 ετών στη χώρα, μόλις 7,8%, το τρίτο χαμηλότερο στην Ευρώπη πριν από την ιταλική Βάλε ντ’ Αόστα (7,7%) και την πορτογαλική Μαδέιρα (5,1%). Το υψηλότερο ποσοστό ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουμε στην Αττική: 23%, χαμηλότερο από πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες, αλλά πάντως υψηλότερο π.χ. από τη Βιέννη: 20,8%, ή το Λουξεμβούργο: 18,6% (το κράτος με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ευρώπης!). Το εύρημα αυτό δείχνει ότι δεν είναι τόσο αυτόματη η σύνδεση ανάμεσα στο επίπεδο εκπαίδευσης, με τυπικά κριτήρια τουλάχιστον, και το βιοτικό επίπεδο.
Πιο σημαντική φαίνεται η διαπίστωση ότι στις 56 από τις 268 ευρωπαϊκές περιφέρειες όπου οι αυταπασχολούμενοι ξεπερνούν το 20% της συνολικής απασχόλησης συγκαταλέγονται και οι 13 περιφέρειες της Ελλάδας. Τις πρώτες πέντε θέσεις στην Ευρώπη καταλαμβάνουν η Πελοπόννησος (44,6%), τα Ιόνια Νησιά (42,3%), το Βόρειο Αιγαίο (40,6%), η Θεσσαλία (39%) και η Στερεά Ελλάδα (39%). Και εδώ επίσης πρέπει να δούμε ποιοτικά κριτήρια, τι είδους αυταπασχόληση είναι αυτή, σε μιαν οικονομία όπου η συμβολή στο ΑΕΠ του αγροτικού τομέα συρρικνώνεται ραγδαία (από 6,7% το 2003 σε 5,7% το 2004), της βιομηχανίας περιορίζεται επίσης (από 21,9% σε 21,3%), ενώ των υπηρεσιών διογκώνεται διαρκώς (από 71,4% σε 73,1%).
Καθώς έρχονται οι δημοτικές εκλογές, ας σημειώσουμε τέλος ότι στην εκτίμηση των πολιτών για το πράσινο που τους παρέχει η πόλη τους, μεταξύ 31 ευρωπαϊκών πόλεων όπου προηγούνται το Ελσίνκι και η Στοκχόλμη με 91% και το Μόναχο με 90%, η Αθήνα και το Ηράκλειο τοποθετούνται στις δύο τελευταίες θέσεις: με 35% και 27% αντίστοιχα. Ελάχιστα καλύτερα κατατάσσονται ως προς τον πολιτισμό που προσφέρουν: στην 25η και στην 29η θέση.
