«Kοινωνικές Γέφυρες»

Μπορεί η Βρετανία να απέτυχε στο προηγούμενο εξάμηνο της προεδρίας της να προωθήσει στην Ευρώπη τη νεοφιλελεύθερη οικονομική λογική όπως επιδίωκε, όμως ο Γκόρντον Μπράουν, υπουργός Οικονομικών και επίδοξος διάδοχος του Τόνι Μπλερ σε μιαν όχι και τόσο μακρινή πλέον ημερομηνία, δεν το βάζει κάτω. Στην άτυπη Σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της E.E. στη Βιέννη στις 8-9 Απριλίου, όπου εκτός από τους κεντρικούς τραπεζίτες συμμετείχαν και οι επικεφαλής τριών μεγάλων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων (Volkswagen, Nestle, Telefonica), ο Μπράουν επανήλθε δριμύτερος στις θέσεις του: Το πλήρες άνοιγμα της εσωτερικής αγοράς, η άρση των εθνικών φραγμών και η ένταση του ανταγωνισμού - υποστήριξε - θα εξοπλίσουν την Ευρώπη για να αντιμετωπίσει τις αλλαγές που συντελούνται ταχύτατα σε παγκόσμια κλίμακα.

H παρέμβαση ήταν επίκαιρη μετά τις πρόσφατες προσπάθειες της γαλλικής και της ισπανικής κυβέρνησης στον ενεργειακό τομέα να ενισχύσουν τις εθνικές τους εταιρείες αποτρέποντας εξαγορές από εταιρείες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες επικρίθηκαν έντονα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. H ενιαία αγορά στον τομέα της ενέργειας αποτελεί στόχο της στρατηγικής της Λισαβώνας με χρονοδιαγράμματα που συμφωνούνται από το 2000 χωρίς να τηρούνται. Για να εξασφαλίζει όμως τις ανάγκες των κοινωνιών και των οικονομιών της Ευρώπης προϋποθέτει μιαν ενιαία ενεργειακή πολιτική και κοινές υπερσυνοριακές επενδύσεις, ακόμα και μια κοινή εξωτερική πολιτική που θα δίνει στην Ένωση την ισχύ να διαπραγματεύεται με τους μεγάλους εκτός Ευρώπης προμηθευτές. Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής (23-24 Μαρτίου) ωστόσο, οι «25» δεν υιοθέτησαν την πρόταση της Επιτροπής για μιαν ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή, καθώς επικράτησε η άποψη των εθνικών ενεργειακών πολιτικών με το επιχείρημα του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος που επιδιώκει κάθε χώρα. Ανάλογες περιπλοκές άλλωστε προκύπτουν κάθε τόσο σε διάφορους βιομηχανικούς κλάδους, όπου επίσης δεν υφίσταται κοινή ευρωπαϊκή πολιτική. Ακόμα και στις τηλεπικοινωνίες ο Μπράουν επισήμανε ότι οι 10 από τις 15 παλαιές χώρες της E.E. δεν έχουν ανοίξει τις αγορές τους, ενώ ως προθεσμία είχε συμφωνηθεί το 2003.

Αλλά η συγκεκριμένη πρόταση που κατέθεσε ο Βρετανός υπουργός στη Βιέννη, να συσταθεί ένα ανεξάρτητο σώμα εμπειρογνωμόνων που θα ερευνά τους κλάδους όπου δεν απελευθερώνονται οι αγορές και θα εισηγείται μέτρα κατά του προστατευτισμού σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό, απορρίφθηκε. Αρκετοί υπουργοί διέκριναν μιαν ελάχιστα καλυμμένη απόπειρα υπονόμευσης της Επιτροπής, η οποία στην προστασία του ανταγωνισμού έχει επιδείξει σημαντικό έργο. Καταρρίπτοντας την πολιτική των «εθνικών πρωταθλητών», ο Γκόρντον Μπράουν επικαλέσθηκε μια σειρά από ευρωπαϊκές εταιρείες (Vodafone, Volkswagen, BMW, Fiat, Renault, France Telecom και Deutsche Telecom, Philips, Siemens, Carrefour), που βρίσκονται μεταξύ των δέκα μεγαλύτερων στον κλάδο τους η καθεμία. Σε όλη τη δεκαεξασέλιδη επιχειρηματολογία του όμως δεν έκανε καμία αναφορά στην ανάγκη ευρωπαϊκών πολιτικών, ούτε βέβαια ευρωπαϊκών δημοσίων πόρων για να χρηματοδοτηθούν τέτοιες πολιτικές. H κεντρική ιδέα που πρόβαλε για την Ευρώπη ήταν η αγορά. Και σε ένα δεύτερο κείμενο για την υποστήριξη της προσαρμογής των εργαζομένων ώστε να βρίσκουν απασχόληση στις μεταβαλλόμενες συνθήκες με τον τίτλο «Κοινωνικές Γέφυρες», που συνυπογράφει με τον Σουηδό ομόλογό του Παρ Νούντερ και βρήκε περισσότερη απήχηση στο Συμβούλιο, αναφέρεται άλλωστε ότι ορθά οι κοινωνικές πολιτικές παραμένουν στην αρμοδιότητα κάθε ευρωπαϊκής χώρας χωριστά.

Οι 25 υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν πάντως στη Βιέννη να προωθήσουν τον σχεδιασμό για μια κοινή βάση φορολόγησης των εταιρειών, δεχόμενοι τη θέση του Γάλλου Τιερί Μπρετόν, ότι αυτό αποτελεί προϋπόθεση για μια διαφανέστερη αγορά. Αλλά πρόκειται για σχέδια που συζητούνται μια δεκαετία τώρα και προσκρούουν στα συμφέροντα των χωρών που χρησιμοποιούν τη χαμηλή φορολογία ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Σε μιαν Ευρώπη που παλεύει ανάμεσα στις εθνικές επιδιώξεις και τα συμφέροντα των μεγάλων ιδίως κρατών-μελών της και τις πιέσεις από τις παγκοσμιοποιημένες αγορές, αλλά και από τα ισχυρά κράτη στον υπόλοιπο κόσμο, δύσκολα προωθούνται πλέον οι ευρωπαϊκές πολιτικές όπως προσβλέπαμε σ’ αυτές πριν από δεκαπέντε χρόνια. Για μια μικρή σχετικά χώρα που ακόμα υστερεί σε πολλούς τομείς, σαν τη δική μας, αυτός δεν είναι λόγος αδράνειας και παθητικής παρακολούθησης όσων συμβαίνουν. Αντίθετα, χρειάζεται πολύ πιο ενεργητική συμμετοχή, πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση των μεγάλων δυνατοτήτων που εξακολουθεί να παρέχει η Ευρώπη και αναζήτηση συμμαχιών για να προχωρήσουμε. Όταν η Σουηδία έχει καταρτίσει ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την ολοκληρωτική απεξάρτησή της από το πετρέλαιο ώς το 2020, εμείς, με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Ευρώπη, διατηρούμε την υψηλότερη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, πάμε να ιδιωτικοποιήσουμε τον λιγνίτη και δεν ξέρουμε πού να βάλουμε τα σκουπίδια μας...