Νέα τραγωδία

Μετά την Επανάσταση του 1821 και τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους, για τη συνοχή και την αναπαραγωγή του, γεννήθηκε η ανάγκη της συγκρότησης και της εγχάραξης μιας ενιαίας συνεκτικής εθνικής αφήγησης. Στη διαμόρφωσή της δε και στη συστηματοποίησή της συνετέλεσαν οι ιστορικοί Σπυρίδων Ζαμπέλιος και Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος.

Σημαίνοντα ρόλο σʼ αυτήν είχε και έχει η κλασική ελληνική αρχαιότητα με τα ιστορικά γεγονότα, τη γλώσσα, τις ιδέες, τη φιλοσοφία και γενικά τον πολιτισμό της. Αλλωστε, παρά την πάροδο δύο χιλιάδων περίπου ετών, ο ιστορικός ελληνικός γεωγραφικός χώρος ήταν διάσπαρτος με «ερείπια» αρχαίων μνημείων, με αγάλματα, ναούς και τείχη. Σημαντικά τοπόσημα της κλασικής Ιστορίας έστεκαν ακόμα όρθια, όπως ο Παρθενώνας, παρά τις πολλές πληγές τους από τον χρόνο και τους ανθρώπους. Στον ίδιον δε αυτόν τόπο ακούγονταν λέξεις και γλωσσικοί τύποι που εύκολα αναγνωρίζονταν στα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Η επανασύνδεση του υπόδουλου ελληνικού λαού με τον αρχαίο ένδοξο εαυτό του βοήθησε ιδιαίτερα στη συγκρότηση της εθνικής αυτοσυνείδησης και στην ώθηση προς την αυτόνομη πλέον επανεμφάνισή του στην Ιστορία. Χαρακτηριστική της σημασίας που απέκτησε το αρχαίο ελληνικό παρελθόν στις ελίτ του νεοελληνικού έθνους είναι ο λόγος του σχετικά λαϊκού Μακρυγιάννη στους στρατιώτες του, που παζάρευαν την πώληση δύο αγαλμάτων με κάποιους ξένους: «Αυτά και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώκουνε να μην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γιʼ αυτά πολεμήσαμε».

Η κλασική αρχαιότητα, εκτός από την ενοποιητική ιδεολογική της λειτουργία στο εσωτερικό του ελληνικού έθνους και τη σχετική υπερηφάνεια που του προσέδωσε, ήταν η κύρια σχεδόν αιτία για την εμφάνιση και την ανάπτυξη του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη, λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Οι μορφωμένες ελίτ των κρατών της θεωρούσαν σκάνδαλο την υποδούλωση στους Οθωμανούς των σύγχρονων Ελλήνων, στο πρόσωπο των οποίων έβλεπαν τους απογόνους των δημιουργών ενός μεγάλου πολιτισμού. Η κλασική αρχαιότητα, συν τοις άλλοις, νομιμοποίησε στις ευρωπαϊκές κοινωνίες την εξέγερση του 1821.

Το ελεύθερο πλέον ελληνικό κράτος και η νεοελληνική κοινωνία πράγματι ενέταξαν την αρχαία ελληνική Ιστορία και τα συμφραζόμενά της στη συνολική αυτοεικόνα τους. Στην παιδεία, στο θέατρο, στη δημόσια αρχιτεκτονική, όπως η Αθηναϊκή Τριλογία, στην πολιτική, στην οικονομία, στην προώθηση του τουρισμού είναι έντονα τονισμένη η κληρονομιά της και η περήφανη αποδοχή της από τους σύγχρονους Ελληνες. Η διαχείριση μάλιστα αυτής της κληρονομιάς είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη, αφού ακόμα και στον κυνικό κόσμο της διπλωματίας και των συμφερόντων η σχέση της σύγχρονης Ελλάδας με την Αρχαία συνετέλεσε συχνά στη λήψη ιδιαίτερα ευνοϊκών αποφάσεων.

Σήμερα όμως το κράτος της σύγχρονης Ελλάδας πώς συμπεριφέρεται στο ένδοξο παρελθόν της και στα ιδιαίτερα τοπόσημά του; Το 2007 η Αρχαία Ολυμπία αφέθηκε να καεί και πιο πρόσφατα η θέα της Ακρόπολης και του Παρθενώνα περιορίστηκε από τα ογκώδη ξενοδοχεία των συμφερόντων. Τώρα κάηκαν και οι αρχαίες Μυκήνες!! Οι Μυκήνες των Ατρειδών της ομηρικής «Ιλιάδας» και των μεγάλων τραγωδών!! Οι φωτογραφίες του μαύρου καμένου χώρου των Μυκηνών αποτυπώνουν τη νέα ελληνική τραγωδία. Την αδυναμία της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας να προστατεύσει το παρελθόν της και ίσως την αποκοπή της από τα κέντρα αναφοράς της. Και αυτό εκδηλώνεται με κάθε αφορμή, με κάθε κυβέρνηση!