Αποπροσανατολιστικό το δίλημμα ή με τα κινήματα ή με τα μεσαία στρώματα

Τα μεσαία στρώματα μπορούν να βρουν τον εκφραστή των αιτημάτων τους στον ΣΥΡΙΖΑ και να αποτελέσουν ενεργό μας σύμμαχο

Ηπολιτική συζήτηση στον χώρο της Αριστεράς για τον προσανατολισμό των κομματικών σχηματισμών, και μάλιστα σε εποχές όπως η σημερινή, η οποία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές στον τρόπο παραγωγικής και κοινωνικής οργάνωσης και στην οποία μεγάλα ζητήματα όπως η κλιματική κρίση απαιτούν επείγουσες απαντήσεις, είναι δυναμική.

Όταν μάλιστα τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής σε εθνικό επίπεδο τις διαχειρίζεται μια συντηρητική κυβέρνηση, με πολιτικές επιλογές που επιφέρουν αρνητικές και εν πολλοίς μη αναστρέψιμες συνέπειες για τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας, αυτή η συζήτηση γίνεται επιτακτική.

Στο πλαίσιο αυτό ο πολιτικός διάλογος για τον προσανατολισμό του ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο διάστημα εδράζεται σε δύο αντιλήψεις.

Η πρώτη αντίληψη, η οποία στηρίζεται στην εμπειρία της περιόδου 2012 - 2014, εξιδανικεύει τα κινήματα και επικαλείται τον ριζοσπαστισμό. Η δεύτερη αντίληψη έχει ως βασικό προσανατολισμό τον μεσαίο χώρο με τάσεις εξωραϊσμού του.

Δυστυχώς, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι δύο αυτές αντιλήψεις κατατίθενται αντιπαραθετικά η μία στην άλλη. Η αντιπαραθετική κατάθεση των δύο αντιλήψεων δημιουργεί τον κίνδυνο αυτή η διχογνωμία να μεταφερθεί μέχρι τη βάση του κόμματος, να δημιουργήσει αποπροσανατολισμό και άγονες διαμάχες.

Αναφορικά με την αντίληψη που θέτει ως πρόταγμα τον προσανατολισμό στα κινήματα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η Ιστορία ποτέ δεν επαναλαμβάνεται με τα ίδια χαρακτηριστικά. Οι συνθήκες του 2021 είναι εντελώς διαφορετικές από εκείνες της περιόδου 2012 - 2014 τόσο κοινωνικοοικονομικά όσο και πολιτισμικά.

Κανείς δεν έχει αντίρρηση να στηρίξουμε τα κινήματα, να μας στηρίξουν και να κινηθούμε παράλληλα με αυτά. Όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κινήματα είναι μονοθεματικά και μετά την επίτευξη των στόχων τους είτε παύουν να υφίστανται είτε μετασχηματίζονται σε άλλες μορφές συλλογικής δράσης. Τα κινήματα δεν διεκδικούν συνολικά τον θεσμικό μετασχηματισμό της κοινωνίας και δεν έχουν συνολική πολιτική πλατφόρμα. Κατά συνέπεια ο ρόλος του κόμματος είναι να σταθεί δίπλα τους, να κινηθεί παράλληλα με αυτά και να τα πολιτικοποιήσει.

Όσον αφορά τη δεύτερη άποψη, η οποία προτάσσει τον προσανατολισμό στον μεσαίο χώρο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο μεσαίος χώρος δεν είναι κάτι γενικό και αόριστο.

Ο μεσαίος χώρος προσδιορίζεται από αντιλήψεις (στοιχεία του εποικοδομήματος) που μπορούν να χαρακτηριστούν ως ενδιάμεσες ή/και από την άρνηση των πολιτών να τοποθετηθούν σε μια σειρά από οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά ή ιδεολογικά θέματα. Συνολικά, ο μεσαίος χώρος από την πλευρά των θέσεων / αντιλήψεων μπορεί να επηρεάζεται από απόψεις που έχουν ως εκφραστή την Αριστερά, αλλά συμμερίζονται και συντηρητικές θέσεις. Υπ’ αυτή την έννοια ο μεσαίος χώρος δύσκολα θα είναι σύμμαχός μας στην πορεία κοινωνικού μετασχηματισμού, όπως την οραματιζόμαστε.

Ωστόσο, ο μεσαίος χώρος, στον οποίο μπορεί κάλλιστα να ανήκει τόσο ο εργοδότης όσο και ο εργαζόμενος, εκτός από τις αντιλήψεις των πολιτών, εμπεριέχει και τα μεσαία στρώματα και το πολιτικό Κέντρο. Το πολιτικό Κέντρο, καλώς ή κακώς, στη χώρα μας, είναι ανύπαρκτο πολιτικό μέγεθος με ασήμαντες πολιτικές καταγραφές μετά τη μεταπολίτευση.

Τα μεσαία στρώματα όμως, τα οποία, όπως αναφέρθηκε, εντάσσονται στον μεσαίο χώρο, προσδιορίζονται από την ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία και από το εισοδηματικό τους status. Από αυτή την πολιτική οπτική τα μεσαία στρώματα μπορούν να βρουν τον εκφραστή των αιτημάτων τους στον ΣΥΡΙΖΑ και να αποτελέσουν ενεργό μας σύμμαχο. Αυτό θα το επιτύχουμε όχι με τη δική μας μετατόπιση σε συντηρητικότερες θέσεις και αντιλήψεις με την προσδοκία να αποκομίσουμε εκλογικά οφέλη, αλλά στο έδαφος της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Η περίοδος της πρόσφατης κρίσης μας δίδαξε ότι στη σημερινή εποχή απαιτούνται διακριτές προγραμματικές προτάσεις με ιδιαίτερο πολιτικό πρόσημο. Κατά συνέπεια βασική μας επιδίωξη είναι να διαμορφώσουμε εκείνες τις προγραμματικές θέσεις, μέσα στο δικό μας αξιακό πλαίσιο, που θα κάνουν τους πολίτες που προσδιορίζονται στα μεσαία στρώματα να δουν στις προτάσεις μας τον εαυτό τους και να συμπορευτούν μαζί μας.

Συμπερασματικά είναι αναγκαίο να κινηθούμε ταυτόχρονα και με την ίδια βαρύτητα τόσο προς τα κινήματα και τον ριζοσπαστισμό όσο και προς τα μεσαία στρώματα. Οι δύο αντιλήψεις για τον προσανατολισμό του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι διαζευκτικές, αλλά συμπληρωματικές. Οι προκλήσεις της συγκυρίας και της εποχής συνολικά καθιστούν επιτακτικό τον διάλογο για την εκπόνηση ενός αποτελεσματικού πολιτικού σχεδίου κοινωνικών συμμαχιών μακριά από αδιέξοδες αντιπαραθέσεις.