«Οι νέοι πρέπει να εμβολιαστούν για λόγους ουσίας»
Τάκης Παναγιωτόπουλος, Συνέντευξη στη Ν.Βεργου, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2021-07-03
Ο πλήρης εμβολιασμός όλων δεν είναι απλώς ένα κρίσιμο όπλο κατά του στελέχους «Δ». Είναι ο «κόφτης» που θα σταματήσει την κυκλοφορία του ιού και τη δυνατότητά του να μεταλλάσσεται απειλώντας την ανθρώπινη ζωή. Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος, ομότιμος καθηγητής Δημόσιας Υγείας - Υγείας του Παιδιού της πρώην Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικός και πειστικός για τους κινδύνους που διατρέχουμε αν δεν χτίσουμε ένα στέρεο τείχος ανοσίας μέσω των εμβολίων.
Παίρνει θέση, όμως, και για τον τρόπο που η κυβέρνηση χειρίζεται το πολυτασικό ρεύμα των ανεμβολίαστων: «Η διστακτικότητα προς τον εμβολιασμό είναι σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο, που δεν αντιμετωπίζεται με απειλές και στιγματισμούς», μας λέει, ενώ ξεκαθαρίζει ότι δεν ζητήθηκε από την Επιτροπή Εμβολιασμών να γνωμοδοτήσει για το «freedom pass» των νέων με αντίτιμο 150 ευρώ
● Σας ανησυχεί η μετάλλαξη «Δ»; Θεωρείτε πιθανό ένα τέταρτο κύμα μέσα στο καλοκαίρι, καθώς από τη μια έχουμε τη «χαλάρωση» των μέτρων και από την άλλη την έλευση της πιο μεταδοτικής μετάλλαξης μέχρι σήμερα; Αναβάλλει την επιστροφή της κοινωνίας στην «κανονικότητα»;
Η εμφάνιση και επέκταση του στελέχους «Δ» –όπως αποκαλείται μια παραλλαγή του ιού της νόσου Covid που ξεκίνησε από την Ινδία– αλλάζει τα δεδομένα της κατάστασης για την πανδημία. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε όλοι. Τα όποια σχέδια για «κανονική» ζωή πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Το στοιχείο που αλλάζει τα πράγματα είναι η μεγαλύτερη μεταδοτικότητα αυτού του στελέχους – περίπου 2 με 2,5 φορές περισσότερο από το αρχικό στέλεχος και 50-60% περισσότερο από το λεγόμενο στέλεχος «Α» ή βρετανικό. Ετσι, παρότι έχουμε όλοι κουραστεί, πρέπει να αναπροσαρμόσουμε τις προσδοκίες μας. Δεν είναι καιρός να «πετάξουμε τις μάσκες», όπως μονότονα καλούν πολλά ΜΜΕ.
Οι μάσκες συνεχίζουν να είναι απαραίτητες σε εσωτερικούς χώρους και σε εξωτερικούς χώρους όταν δεν μπορεί να τηρηθούν αποστάσεις. Πρέπει να κερδίσουμε χρόνο για να προχωρήσει όσο γίνεται ο εμβολιασμός στην κοινωνία μας πριν κυριαρχήσει το στέλεχος «Δ». Πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό ότι η διστακτικότητα προς τον εμβολιασμό είναι σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο. Δεν αντιμετωπίζεται με απειλές και στιγματισμούς. Με συστηματική δουλειά αντιμετωπίζεται και με την ευρεία συμμετοχή φορέων και οργανώσεων της κοινωνίας, κάτι που έχει ιδιαίτερα παραμεληθεί.
● Η έλευση του στελέχους «Δ» αλλάζει τις προτεραιότητες; Ποιοι κινδυνεύουν από τη μετάλλαξη «Δ»;
Οπως και με τα προηγούμενα στελέχη, όλοι όσοι δεν έχουν ανοσία κινδυνεύουν να κολλήσουν το στέλεχος «Δ», αλλά πιο σοβαρά νοσούν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Δεν υπάρχουν δεδομένα ότι το στέλεχος «Δ» προκαλεί πιο ήπια νόσο και έχει μικρότερη θνητότητα. Το συμπέρασμα ότι η αναλογία θανάτων προς κρούσματα είναι πιο μικρή για το «Δ» είναι εντελώς λανθασμένο, καθώς όσοι καταλήγουν σε αυτό δεν λαμβάνουν υπόψη τη διαφορετική ηλικιακή κατανομή μεταξύ των κρουσμάτων από το στέλεχος «Δ» και το στέλεχος σύγκρισης.
Δεν είναι επίσης σωστό ότι το στέλεχος «Δ» προτιμά τα νεότερα άτομα, όπως έχει λεχθεί. Απλώς στην τωρινή φάση, οι άνθρωποι χωρίς ανοσία που «συναντά» περισσότερο ο ιός είναι οι νεότεροι σε ηλικία, λόγω του υψηλότερου επιπέδου εμβολιασμού των μεγαλύτερων, σε συνδυασμό πιθανώς με τη μικρότερη κινητικότητά τους και την πιο καθολική τήρηση μέτρων προφύλαξης από αυτούς. Ετσι, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι συνεχίζουν στη χώρα μας να είναι ανεμβολίαστοι 20-30% των ατόμων πάνω από 50-60 ετών, που τείνουν να νοσούν πιο σοβαρά από Covid. Ο εμβολιασμός των ατόμων αυτής της ηλικίας είναι ζήτημα ΕΠΕΙΓΟΝ. Για τη δική τους προστασία, αλλά και για να μην αποτελέσουν αναμεταδότες του στελέχους «Δ» στον περίγυρό τους και στην κοινωνία ευρύτερα.
● Πόσο ακόμα πιο σημαντικός γίνεται ο εμβολιασμός τώρα με το «Δ»;
Ο πλήρης εμβολιασμός είναι το κρίσιμο όπλο κατά του στελέχους «Δ». Είναι μεγάλη πλάνη ότι ο εμβολιασμός μας μπορεί «να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβρη», τάχα μου για να δοκιμαστούν περισσότερο τα εμβόλια. Εχουν ήδη γίνει περισσότερα από 3 δισ. εμβολιασμοί σε όλον τον κόσμο, αριθμός που υπό άλλες συνθήκες θα χρειαζόταν μερικά χρόνια. Η μεγάλη εικόνα έχει πλήρως ξεκαθαριστεί: τα εμβόλια Covid έχουν πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, σώζουν ζωές και μπορούν να κάμψουν την πανδημία.
Ομως, υπάρχει κι άλλος σοβαρός λόγος που ο εμβολιασμός όλων είναι θέμα ΕΠΕΙΓΟΝ: να μειώσουμε τις ευκαιρίες που έχει ο ιός για νέες μεταλλάξεις, οι οποίες αυξάνονται όσο περισσότερο ο ιός κυκλοφορεί και πολλαπλασιάζεται. Ο κίνδυνος είναι κάποια από τις νέες μεταλλάξεις να προσδώσει στον ιό πιο δυσμενή για τον άνθρωπο χαρακτηριστικά – με ιδιαίτερα επίφοβη τη διαφυγή από την προστασία που παρέχουν τα σημερινά εμβόλια.
Γι’ αυτό ακριβώς στο θέμα του εμβολιασμού είναι απαραίτητη μια πλανητική οπτική: όπου στον κόσμο κι αν πρωτοεμφανιστεί μια μετάλλαξη με πλεονέκτημα επικράτησης έναντι των «παλαιότερων», η απειλή αφορά όλους – το είδαμε με την ταχεία εξάπλωση του στελέχους «Δ». Ωστόσο, τα διαθέσιμα εμβόλια είναι πολύ λίγα για την απαραίτητη κάλυψη ολόκληρου του πληθυσμού του πλανήτη των 7,8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων (λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περισσότερα εμβόλια απαιτούν σχήμα δύο δόσεων). Από εδώ απορρέει η ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ανάγκη για μεγάλη αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής εμβολίων και για προσωρινή άρση της πατέντας τους, αίτημα που υποστηρίζουν χώρες όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική, και τελευταία και οι ΗΠΑ διά στόματος Μπάιντεν.
● Ποια η προστασία των διαθέσιμων εμβολίων στη χώρα μας από τη μετάλλαξη «Δ»;
Εχουμε ήδη αρχικά δεδομένα ότι τα εμβόλια που κυκλοφορούν είναι πολύ αποτελεσματικά και έναντι του στελέχους «Δ». Δύο δόσεις των εμβολίων AstraZeneca και Pfizer αποτρέπουν τη σοβαρή νόσο και νοσηλεία στο νοσοκομείο σε ποσοστό 90-95% και αναμένεται ότι τα εμβόλια Johnson&Johnson και Moderna θα έχουν επίσης πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, υπάρχει ένα σημείο που χρειάζεται προσοχή. Μία δόση εμβολιασμού προκαλεί σημαντικά χαμηλότερη προστασία από το στέλεχος «Δ» συγκριτικά με την προστασία που παρέχει από άλλα στελέχη. Ετσι, ο πλήρης εμβολιασμός είναι σημαντικό κλειδί για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του στελέχους «Δ» και την προστασία από αυτό (παρότι το «freedom pass» με μία δόση εμβολίου δίνει άλλο μήνυμα).
● Αλήθεια, τι γνώμη έχετε για το «freedom pass» των νέων με αντίτιμο 150 ευρώ, που πρόσφατα θέσπισε η κυβέρνηση; Ρωτήθηκε η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών; Ποιο μήνυμα περνάει στους νέους;
Το «freedom pass» με προβληματίζει. Φοβάμαι ότι μέτρα που απευθύνονται στο τόσο στενό ατομικό συμφέρον όταν διακυβεύονται μεγάλα ζητήματα ζωής και κοινωνικής συνοχής ενέχουν τον κίνδυνο να γυρίσουν μπούμερανγκ, υπονομεύοντας, λ.χ., την προσπάθεια προαγωγής του εμβολιασμού αύριο. Και πώς μπορεί να σταθεί μια πρόσκληση για συμμετοχή σε κάτι μεγάλο, όπως είναι ο εμβολιασμός για την αντιμετώπιση της πανδημίας, όταν αποστερείται από το αξιακό του περιεχόμενο; Δεν ζητήθηκε από την Επιτροπή Εμβολιασμών να γνωμοδοτήσει, καθώς είναι θέμα επικοινωνιακό.
Οι νέοι ας έχουν κατά νου ότι ο εμβολιασμός τους είναι εξαιρετικά σημαντικός τόσο για την προστασία των ίδιων (από τη μικρή πιθανότητα να νοσήσουν σοβαρά με Covid) όσο και για την προστασία των γύρω τους και τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση φραγμού στην εξάπλωση του ιού, για την κάμψη της πανδημίας και την επάνοδο της κοινωνίας στην κανονική ζωή. Αναμφίβολα, οι νέοι πρέπει να εμβολιαστούν. Για λόγους ουσίας –υπάρχουν πολλοί–, παρακάμπτοντας τα ευτελή.