Δ. Βαλκάνια: η Αθήνα να πρωταγωνιστήσει
Π.Κ. Ιωακειμίδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-07-05
Μια προβληματική χώρα σε ό,τι αφορά τον σεβασμό του κράτους δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων, η Σλοβενία, ανέλαβε την περασμένη εβδομάδα την προεδρία του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Παράλληλα η Ελλάδα ανέλαβε την προεδρία της Διαδικασίας Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEECP). Μια κύρια προτεραιότητα της Σλοβενίας είναι να προωθήσει τη διεύρυνση της ΕΕ με τις χώρες των Δ. Βαλκανίων (Μαυροβούνιο, Σερβία, Β. Μακεδονία, Αλβανία, κ.ά). Από την πλευρά του, ο επίτροπος αρμόδιος για τη διεύρυνση Ολιβερ Βαρχέι λέει σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» (14/5) «να προχωρήσει αμέσως η ένταξη Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας». Εάν βέβαια πεισθεί η Βουλγαρία να άρει το άστοχο βέτο της. Η αλήθεια είναι όμως ότι οι προοπτικές πλήρους θεσμικής ένταξης των Δ. Βαλκανίων στην Ενωση μέσα στα επόμενα δέκα ή και δεκαπέντε ίσως χρόνια εμφανίζονται σχεδόν μηδενικές. Η ένταξη υποστηρίζεται αυτή τη στιγμή από μια περιορισμένη ομάδα κρατών μελών, μεταξύ των οποίων και ορθώς και από την Ελλάδα (αν και γενικώς η Αθηνα οφείλει να εγκαταλείψει ορισμένα φοβικά σύνδρομα για την περιοχή). Η μεγάλη πλειοψηφία όμως είναι αδιάφορες έως αρνητικές. Και κυρίως βαθύτατα αρνητική στην προοπτική της διεύρυνσης είναι η Γαλλία. Αλλά και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες στην πλειονότητά τους είναι αρνητικές στην ιδέα προσθήκης νέων μελών στην ΕΕ, ιδιαίτερα υπό το φως των προβλημάτων που προέκυψαν με τη μεγάλη διεύρυνση το 2004. Ετσι είναι σχεδόν βέβαιον ότι κάτω από τις κρατούσες συνθήκες οποιοδήποτε δημοψήφισμα για την ένταξη δυτικοβαλκανικής χώρας θα κατέληγε σε αρνητικό αποτέλεσμα.
Η εκτίμηση αυτή δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η διαδικασία. Ακριβώς το αντίθετο. Τα Δ. Βαλκάνια θα πρέπει να ενταχθούν στην Ενωση. Δεν θα πρέπει να παραμείνουν ως «η μαύρη τρύπα» στον χάρτη της Ευρώπης με όλες τις τοξικές συνέπειες για τη σταθερότητα, ασφάλεια, δημοκρατία. Και με τους ανταγωνισμούς εξωευρωπαϊκών δυνάμεων, Κίνας, Ρωσίας, Τουρκίας να εντείνονται στην περιοχή. Είναι θλιβερό ότι κυκλοφορούν ακόμη «προτάσεις» για αλλαγή συνόρων αλλά και για «μεγάλη Σερβία» και «μεγάλη Αλβανία», κ.λπ. Ετσι είναι επιτακτικό να ξεκινήσει η διαπραγματευτική διαδικασία με τη σύγκληση των διακυβερνητικών διασκέψεων με τη Β. Μακεδονία και την Αλβανία. Η Σλοβενία έχει ως προεδρία τον αποφασιστικό ρόλο για την προώθηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Ενώ γενικά η Ενωση οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της για την επίλυση προβλημάτων της περιοχής, μεταξύ άλλων αυτού των σχέσεων Κοσόβου και Σερβίας. (Στο πλαίσιο αυτό οι πέντε χώρες μέλη της ΕΕ, μεταξύ άλλων Ελλάδα και Κύπρος, που δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου θα πρέπει να επανεξετάσουν τη θέση τους. Η μη αναγνώριση δεν έχει πλέον νόημα).
Ωστόσο καθώς η θεσμική ένταξη χωρών των Δ. Βαλκανίων δεν φαίνεται να πραγματοποιείται μέσα στη δεκαετία, είναι σημαντικό για να ακυρωθούν οι κίνδυνοι που εγκυμονεί η αρνητική αυτή προοπτική η Ενωση να προχωρήσει στην επεξεργασία ενός νέου καθεστώτος πολιτικής ένταξης τώρα για τις χώρες αυτές. Το καθεστώς αυτό σε καμιά περίπτωση δεν θα είναι υποκατάστατο της πλήρους θεσμικής ένταξης. Θα είναι προωθητικό αυτής. Θα είναι ένα καθεστώς που με αιρεσιμότητα θα πηγαίνει πέρα από το σημερινό των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης αλλά θα υπολείπεται βεβαίως της πλήρους θεσμικής ένταξης. Θα οδηγεί ουσιαστικά στη βαθύτερη πολιτική ενσωμάτωση των δυτικοβαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η περίπτωση των Δ. Βαλκανίων επιβάλλει στην Ενωση να σκεφθεί και λειτουργήσει out of the boχ. Και η Αθήνα να πρωταγωνιστήσει γιʼ αυτό...
Η εκτίμηση αυτή δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η διαδικασία. Ακριβώς το αντίθετο. Τα Δ. Βαλκάνια θα πρέπει να ενταχθούν στην Ενωση. Δεν θα πρέπει να παραμείνουν ως «η μαύρη τρύπα» στον χάρτη της Ευρώπης με όλες τις τοξικές συνέπειες για τη σταθερότητα, ασφάλεια, δημοκρατία. Και με τους ανταγωνισμούς εξωευρωπαϊκών δυνάμεων, Κίνας, Ρωσίας, Τουρκίας να εντείνονται στην περιοχή. Είναι θλιβερό ότι κυκλοφορούν ακόμη «προτάσεις» για αλλαγή συνόρων αλλά και για «μεγάλη Σερβία» και «μεγάλη Αλβανία», κ.λπ. Ετσι είναι επιτακτικό να ξεκινήσει η διαπραγματευτική διαδικασία με τη σύγκληση των διακυβερνητικών διασκέψεων με τη Β. Μακεδονία και την Αλβανία. Η Σλοβενία έχει ως προεδρία τον αποφασιστικό ρόλο για την προώθηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Ενώ γενικά η Ενωση οφείλει να εντείνει τις προσπάθειές της για την επίλυση προβλημάτων της περιοχής, μεταξύ άλλων αυτού των σχέσεων Κοσόβου και Σερβίας. (Στο πλαίσιο αυτό οι πέντε χώρες μέλη της ΕΕ, μεταξύ άλλων Ελλάδα και Κύπρος, που δεν έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου θα πρέπει να επανεξετάσουν τη θέση τους. Η μη αναγνώριση δεν έχει πλέον νόημα).
Ωστόσο καθώς η θεσμική ένταξη χωρών των Δ. Βαλκανίων δεν φαίνεται να πραγματοποιείται μέσα στη δεκαετία, είναι σημαντικό για να ακυρωθούν οι κίνδυνοι που εγκυμονεί η αρνητική αυτή προοπτική η Ενωση να προχωρήσει στην επεξεργασία ενός νέου καθεστώτος πολιτικής ένταξης τώρα για τις χώρες αυτές. Το καθεστώς αυτό σε καμιά περίπτωση δεν θα είναι υποκατάστατο της πλήρους θεσμικής ένταξης. Θα είναι προωθητικό αυτής. Θα είναι ένα καθεστώς που με αιρεσιμότητα θα πηγαίνει πέρα από το σημερινό των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης αλλά θα υπολείπεται βεβαίως της πλήρους θεσμικής ένταξης. Θα οδηγεί ουσιαστικά στη βαθύτερη πολιτική ενσωμάτωση των δυτικοβαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η περίπτωση των Δ. Βαλκανίων επιβάλλει στην Ενωση να σκεφθεί και λειτουργήσει out of the boχ. Και η Αθήνα να πρωταγωνιστήσει γιʼ αυτό...