Φορολογική ανευθυνότητα
Πανικός από τη μείωση των δημοσίων εσόδων
Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-06-14
Στις διεθνείς χρηματοοικονομικές αναλύσεις - του Τύπου, αλλά και θεσμών όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - γίνεται πρόσφατα πολύς λόγος για την υψηλή «μεταβλητότητα», με την οποία εξηγείται η αυξημένη δυσκολία για οικονομικές προβλέψεις και σχεδιασμό. Ο όρος αναφέρεται στις αγορές, στις καθημερινές μεγάλες αυξομειώσεις των χρηματιστηριακών αξιών - ιδίως μειώσεις εδώ και μερικές εβδομάδες - που οφείλονται στην εντεινόμενη αβεβαιότητα των επενδυτών για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, την τιμή του πετρελαίου, την εξέλιξη των επιτοκίων κ.λπ., και για τις επιπτώσεις όλων αυτών των παραγόντων στην κερδοφορία των επιχειρήσεων, τις μετοχές των οποίων αγοράζουν ή πωλούν. Έχει φυσικά εφαρμογή και στη δική μας Σοφοκλέους, όπως διαπιστώνει κανείς βλέποντας τη θεαματική πτώση του δείκτη τις τελευταίες εβδομάδες. Ελληνική πρωτοτυπία αποτελεί όμως η ακραία «μεταβλητότητα» που χαρακτηρίζει την πορεία των δημοσίων εσόδων: ετήσια αύξηση 17,7% τον Ιανουάριο, 15,2% τον Φεβρουάριο, 13,2% τον Μάρτιο, αλλά μόλις 0,8% τον Απρίλιο και 1,9% τον Μάιο. Γίνεται έτσι πολύ αμφίβολη η επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού, που για να πέσει φέτος το έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ, προϋπέθετε τα δημόσια έσοδα να αυξηθούν κατά 11,2% ολόκληρο το έτος.
Εκεί που επαίρονταν για τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου, στο υπουργείο Οικονομικών φαίνεται τώρα να καταλαμβάνονται από πανικό. Στον τρίτο χρόνο διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία ανακαλύπτουν ξαφνικά τη φοροδιαφυγή, μαζί και τη νόμιμη φοροαποφυγή που προβλέπουν υφιστάμενες διατάξεις, για τις συγχωνεύσεις π.χ., επικεντρώνοντας μάλιστα στις μεγάλες επιχειρήσεις και στις τράπεζες. Αποκρούουν τη συμπίεση των κερδών που εμφανίζουν στους ισολογισμούς τους το 2005 σε σύγκριση με το 2004 συνολικά οι Ανώνυμες Εταιρείες και ΕΠΕ και τις απειλούν με πρόσθετους ελέγχους, με νέα αύξηση των προκαταβολών που θα πρέπει να καταβάλουν του χρόνου, αλλά και με την ποινικοποίηση του αδικήματος της φοροδιαφυγής. Έρχονται έτσι σε αντίφαση με την πολιτική της δραστικής μείωσης της φορολογίας στα επιχειρηματικά κέρδη, από την οποία η κυβέρνηση προσδοκούσε νέες επενδύσεις.
Με σπασμωδικές ενέργειες, σαν αυτές που παρακολουθούμε τα δύο τελευταία χρόνια, ούτε οι ιδιωτικές επενδύσεις προάγονται ούτε τα δημόσια οικονομικά σταθεροποιούνται. Πριν χαρούν για τους υψηλούς ρυθμούς ανόδου των δημοσίων εσόδων το πρώτο τρίμηνο, οι αρμόδιοι έπρεπε να είχαν επισημάνει τους ειδικούς παράγοντες στους οποίους οφείλονταν: την πολύ χαμηλή περυσινή βάση, συνέπεια της κατάρρευσης των εσόδων που είχαν προκαλέσει οι ίδιοι, διαλύοντας μόλις ανέλαβαν τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς, και τον έκτακτο χαρακτήρα μιας σειράς εσόδων, όπως οι αυξημένες προκαταβολές ή η περαίωση παρελθόντων ετών. Αν το έκαναν, θα είχαν αντιληφθεί τον προσωρινό τους χαρακτήρα. Αλλά και πριν προωθήσει τη δραστική μείωση της φορολόγησης των κερδών, από 35% σε 25% μέσα σε τρία χρόνια, ο Γιώργος Αλογοσκούφης όφειλε να είχε συμβουλευθεί τις τόσο προσφιλείς του διεθνείς συγκρίσεις της ανταγωνιστικότητας, και να δει ότι η σταθερότητα του φορολογικού πλαισίου αξιολογείται ως πολύ σημαντικότερη από τους φορολογικούς συντελεστές καθ’ εαυτούς. Είναι εντυπωσιακό ότι στη μελέτη που διεξήγαγε ο ΣΕΒ με την Boston Consulting Group και παρουσίασε στη φετινή του συνέλευση, η Ελλάδα καταλαμβάνει την καλύτερη, από τη σκοπιά των επιχειρήσεων, θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 στις πέντε από τις δέκα φορολογικές παραμέτρους που εξετάζονται. Ειδικότερα αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η χώρα μας απαλλάσσει από κάθε φορολογία τα μερίσματα και την υπεραξία κεφαλαίου, όπου ο μέσος φορολογικός συντελεστής στην E.E.-15 είναι αντίστοιχα 19,6% και 28%, ενώ στην Ιρλανδία, που συνεχώς προβάλλεται ως πρότυπο από την κυβέρνηση, είναι 20% και στα δύο! Ξένες επενδύσεις δεν ήρθαν βέβαια εξ αυτού του λόγου.
H φορολογική πολιτική δεν μπορεί να αλλάζει κάθε τόσο, ανάλογα με την πορεία των εσόδων των τελευταίων μηνών, με επιπόλαιες προσδοκίες ή με γνώμονα τις ψηφοθηρικές επιδιώξεις του κυβερνώντος κόμματος στις επερχόμενες εκλογές. Χρειάζεται σοβαρό, συνολικό και μακροχρόνιο σχεδιασμό. Και αυτό ισχύει και για το μεγάλο πρόβλημα της φοροδιαφυγής. H μέγιστη αυστηρότητα, και με τις διατάξεις του ποινικού κώδικα, στην αντιμετώπισή της σε έναν τέτοιο σχεδιασμό πρέπει να ενταχθεί. Διαφορετικά, αν επιχειρηθεί αποσπασματικά, θα περιορισθεί σε πυροτέχνημα που μπορεί να παραπλανήσει μέρος της κοινής γνώμης, μόνιμα αποτελέσματα όμως δεν θα φέρει. Τους πόρους που χρειάζεται το κράτος για να χρηματοδοτήσει τις εκρηκτικές, για να μείνουμε στο παράδειγμα των ημερών, ανάγκες της Παιδείας, δεν θα τους συγκεντρώσει
Εκεί που επαίρονταν για τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου, στο υπουργείο Οικονομικών φαίνεται τώρα να καταλαμβάνονται από πανικό. Στον τρίτο χρόνο διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία ανακαλύπτουν ξαφνικά τη φοροδιαφυγή, μαζί και τη νόμιμη φοροαποφυγή που προβλέπουν υφιστάμενες διατάξεις, για τις συγχωνεύσεις π.χ., επικεντρώνοντας μάλιστα στις μεγάλες επιχειρήσεις και στις τράπεζες. Αποκρούουν τη συμπίεση των κερδών που εμφανίζουν στους ισολογισμούς τους το 2005 σε σύγκριση με το 2004 συνολικά οι Ανώνυμες Εταιρείες και ΕΠΕ και τις απειλούν με πρόσθετους ελέγχους, με νέα αύξηση των προκαταβολών που θα πρέπει να καταβάλουν του χρόνου, αλλά και με την ποινικοποίηση του αδικήματος της φοροδιαφυγής. Έρχονται έτσι σε αντίφαση με την πολιτική της δραστικής μείωσης της φορολογίας στα επιχειρηματικά κέρδη, από την οποία η κυβέρνηση προσδοκούσε νέες επενδύσεις.
Με σπασμωδικές ενέργειες, σαν αυτές που παρακολουθούμε τα δύο τελευταία χρόνια, ούτε οι ιδιωτικές επενδύσεις προάγονται ούτε τα δημόσια οικονομικά σταθεροποιούνται. Πριν χαρούν για τους υψηλούς ρυθμούς ανόδου των δημοσίων εσόδων το πρώτο τρίμηνο, οι αρμόδιοι έπρεπε να είχαν επισημάνει τους ειδικούς παράγοντες στους οποίους οφείλονταν: την πολύ χαμηλή περυσινή βάση, συνέπεια της κατάρρευσης των εσόδων που είχαν προκαλέσει οι ίδιοι, διαλύοντας μόλις ανέλαβαν τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς, και τον έκτακτο χαρακτήρα μιας σειράς εσόδων, όπως οι αυξημένες προκαταβολές ή η περαίωση παρελθόντων ετών. Αν το έκαναν, θα είχαν αντιληφθεί τον προσωρινό τους χαρακτήρα. Αλλά και πριν προωθήσει τη δραστική μείωση της φορολόγησης των κερδών, από 35% σε 25% μέσα σε τρία χρόνια, ο Γιώργος Αλογοσκούφης όφειλε να είχε συμβουλευθεί τις τόσο προσφιλείς του διεθνείς συγκρίσεις της ανταγωνιστικότητας, και να δει ότι η σταθερότητα του φορολογικού πλαισίου αξιολογείται ως πολύ σημαντικότερη από τους φορολογικούς συντελεστές καθ’ εαυτούς. Είναι εντυπωσιακό ότι στη μελέτη που διεξήγαγε ο ΣΕΒ με την Boston Consulting Group και παρουσίασε στη φετινή του συνέλευση, η Ελλάδα καταλαμβάνει την καλύτερη, από τη σκοπιά των επιχειρήσεων, θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 στις πέντε από τις δέκα φορολογικές παραμέτρους που εξετάζονται. Ειδικότερα αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η χώρα μας απαλλάσσει από κάθε φορολογία τα μερίσματα και την υπεραξία κεφαλαίου, όπου ο μέσος φορολογικός συντελεστής στην E.E.-15 είναι αντίστοιχα 19,6% και 28%, ενώ στην Ιρλανδία, που συνεχώς προβάλλεται ως πρότυπο από την κυβέρνηση, είναι 20% και στα δύο! Ξένες επενδύσεις δεν ήρθαν βέβαια εξ αυτού του λόγου.
H φορολογική πολιτική δεν μπορεί να αλλάζει κάθε τόσο, ανάλογα με την πορεία των εσόδων των τελευταίων μηνών, με επιπόλαιες προσδοκίες ή με γνώμονα τις ψηφοθηρικές επιδιώξεις του κυβερνώντος κόμματος στις επερχόμενες εκλογές. Χρειάζεται σοβαρό, συνολικό και μακροχρόνιο σχεδιασμό. Και αυτό ισχύει και για το μεγάλο πρόβλημα της φοροδιαφυγής. H μέγιστη αυστηρότητα, και με τις διατάξεις του ποινικού κώδικα, στην αντιμετώπισή της σε έναν τέτοιο σχεδιασμό πρέπει να ενταχθεί. Διαφορετικά, αν επιχειρηθεί αποσπασματικά, θα περιορισθεί σε πυροτέχνημα που μπορεί να παραπλανήσει μέρος της κοινής γνώμης, μόνιμα αποτελέσματα όμως δεν θα φέρει. Τους πόρους που χρειάζεται το κράτος για να χρηματοδοτήσει τις εκρηκτικές, για να μείνουμε στο παράδειγμα των ημερών, ανάγκες της Παιδείας, δεν θα τους συγκεντρώσει