Εκλογές με ερωτήματα και διλήμματα
Κυριάκος Πιερίδης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2023-02-03
Οι πολίτες της Κύπρου προσέρχονται αύριο στις κάλπες (Κυριακή 5/2) για τον α’ γύρο των προεδρικών εκλογών ύστερα από μια εξαντλητική προεκλογική εκστρατεία. Το αποτέλεσμα του α’ γύρου θα πυροδοτήσει ραγδαίες εξελίξεις. Δύο ανάμεσα στους τρεις -Αβέρωφ Νεοφύτου, Νίκος Χριστοδουλίδης, Ανδρέας Μαυρογιάννης- θα περάσουν στον β’ γύρο. Θα αναμετρηθούν στην πιο καθοριστική μάχη για την εκλογή νέου προέδρου την επόμενη Κυριακή (12/2).
Οσα θα συμβούν τις επόμενες ημέρες θα επηρεάσουν την πολιτική ζωή της Κύπρου που βρίσκεται σε βαθιά στασιμότητα. Ο νέος Κύπριος πρόεδρος φαίνεται ότι θα συνεχίσει την πολιτική Αναστασιάδη που συσσώρευσε τεράστια αδιέξοδα. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι τα μεγάλα προβλήματα που ταλανίζουν το νησί -Κυπριακό, διαφθορά- δεν απαντήθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία. Ο τροχός βέβαια θα γυρίσει, μια νέα κυβέρνηση θα αναλάβει τα ηνία και θα κριθεί στην πράξη. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η πολιτική ζωή θα χρειαστεί όσο ποτέ και μια αξιόπιστη αντιπολίτευση.
Χωρίς απαντήσεις
Είναι γνωστή η… παγκόσμια πρωτοτυπία αυτής της εκλογικής αναμέτρησης. Οι γραμμές ανάμεσα σε αυτούς που έπρεπε να κρίνονται για τον τρόπο που άσκησαν την εξουσία για 10 χρόνια, υπό τον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, καταργήθηκαν. Ο ένας από τους υποψηφίους, ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης, εμφανίστηκε σαν κάτι «φρέσκο και καινούργιο» που υπόσχεται διάφορα, γενικά και αόριστα. Δεν αισθάνθηκε πραγματική πίεση από τους δύο άλλους υποψηφίους, τον Αβέρωφ Νεοφύτου (ΔΗΣΥ) και τον Ανδρέα Μαυρογιάννη (ΑΚΕΛ), να απαντήσει: Γιατί η Κύπρος οδεύει με μαθηματική ακρίβεια στη διχοτόμηση; Τι θα γίνει με την πρωτοφανή σε έκταση διαφθορά; Τα θεμελιώδη αυτά ερωτήματα -Κυπριακό και διαφθορά- έμειναν να αιωρούνται χωρίς πειστικές απαντήσεις από τους τρεις.
Ετσι, ο Χριστοδουλίδης βρέθηκε μπροστά για πολλούς μήνες, αναγκάζοντας τους άλλους δύο να τρέχουν από πίσω του μέχρι και την τελευταία ημέρα. Κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει κατά πόσον οι Νεοφύτου και Μαυρογιάννης πέτυχαν συσπείρωση και απήχηση για να μειώσουν την ψαλίδα. Η τακτική τους δύσκολα θα φέρει ολική ανατροπή στην κάλπη, δηλαδή να καταφέρουν και οι δύο να αφήσουν τον Χριστοδουλίδη εκτός β’ γύρου. Αυτό το σενάριο έχει ελάχιστες πιθανότητες ή, τουλάχιστον, δεν επιβεβαιώθηκε σε καμία από τις δεκάδες δημοσκοπήσεις που κυκλοφόρησαν.
Ο ρόλος που διαδραμάτισε ο απερχόμενος πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης επίσης δεν έχει συζητηθεί και εξηγηθεί επαρκώς. Ο Αναστασιάδης εμφανίστηκε τις τελευταίες ημέρες της εκστρατείας να πράττει το παραταξιακό του καθήκον σε μαζικές συγκεντρώσεις του ΔΗΣΥ στηρίζοντας τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Οι πλείστοι γνωρίζουν, όμως, ότι ο Αναστασιάδης το έκανε εκ του ασφαλούς, αφού γνωρίζει τις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις.
Ξέρουν επίσης ότι είναι πανέτοιμος να κινήσει τα νήματα για να γίνει ο ΔΗΣΥ εταίρος μιας κυβέρνησης «ευρείας αποδοχής» υπό τον δικό του άνθρωπο, τον Χριστοδουλίδη. Γιατί; Για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της πολιτικής του και την υστεροφημία του σε δύο επίπεδα: Πρώτον, την πολιτική της δημαγωγίας στο Κυπριακό για να καταχωνιαστούν οι ευθύνες του στο Κραν Μοντανά και οι ιδεοθύελλες για «δύο κράτη». Και, δεύτερον, τη συγκάλυψη της διαφθοράς των 7.000 «χρυσών» διαβατηρίων.
Το πριμ Αναστασιάδη
Ο Αναστασιάδης έδωσε πολιτική στήριξη στον Χριστοδουλίδη για να διακηρύσσουν μαζί πόσο δικαιωμένοι είναι στο Κυπριακό. Δεν βρήκαν παρά ανεπαίσθητες αντιρρήσεις από τους Μαυρογιάννη και Νεοφύτου. Κι όμως, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ έχει διεθνώς απαξιώσει τον Αναστασιάδη, καθιστώντας τον συνυπεύθυνο με τον Ερσίν Τατάρ. Η ευθύνη του Αναστασιάδη στο σκάνδαλο των «χρυσών» διαβατηρίων πέρασε επίσης στα δευτερεύοντα της εκστρατείας. Με παραπλανητικές ανακοινώσεις, δύο ημέρες πριν από την κάλπη ο γενικός εισαγγελέας εμφανίστηκε να κάνει δήθεν έρευνες γύρω από 5-6 φακέλους, ενώ η διαφθορά και η απάτη αφορούν χιλιάδες, και η υπόθεση θα οδηγηθεί στο Δικαστήριο της Ε.Ε.
Πρόκειται για ένα μαύρο στίγμα στην πολιτική ζωή που δεν θα καθαρίσει εύκολα. Η στάση των μελών του Υπουργικού του Αναστασιάδη που ενέκριναν σωρηδόν τις πολιτογραφήσεις αποτελεί απόδειξη υποτακτικής συμπεριφοράς. Αυτό αφορά ιδίως τον Χριστοδουλίδη που ως ΥΠΕΞ είχε και την ευθύνη της διεθνούς εικόνας της χώρας, αλλά και τον Νεοφύτου που λειτούργησε ως διευκολυντής της βιομηχανίας διαβατηρίων στη Βουλή.
Ο Χριστοδουλίδης έγινε «δύναμη που ενώνει», όπως είναι το κεντρικό του σύνθημα. Βρήκε με τις ευλογίες Αναστασιάδη μια έτοιμη δεξαμενή ψήφων από τον ΔΗΣΥ και πρόθυμη στήριξη από μικρότερα κόμματα που διακρίνονται διαχρονικά είτε για την εθνικιστική ρητορεία τους, είτε για τον οπορτουνισμό τους. Το ΔΗΚΟ του Νικόλα Παπαδόπουλου ξέχασε τις σφοδρές καταγγελίες για τη διαφθορά Αναστασιάδη και δεν είχε τελικά κανένα πρόβλημα να συνταχθεί με τον Χριστοδουλίδη. Το ίδιο και τα κόμματα ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ, που εδώ και χρόνια είχαν προνομιακές σχέσεις με το Προεδρικό.
Την Κυριακή τη θέση των δημοσκοπήσεων παίρνει η κάλπη. Η πολιτική Αναστασιάδη δεν βρήκε απέναντί της αξιόμαχη αντιπολίτευση και ηγετικά πρόσωπα να την εκφράσουν. Το χειρότερο για την Κύπρο είναι ότι η δεκαετία Αναστασιάδη καλλιέργησε μια κοινή γνώμη που ευνοεί τη συγκάλυψη της διαφθοράς και την εγκατάλειψη του Κυπριακού. Ο Χριστοδουλίδης είναι έτοιμος να αναλάβει δράση. Αν περάσει στον β’ γύρο θα έχει στήριξη από τον ΔΗΣΥ, αν μείνει έξω ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Αλλά και την ανοχή του ΑΚΕΛ, αν αποτύχει ο Μαυρογιάννης.
Αναδιατάξεις στον χάρτη
Σε αυτή την πολιτική καταχνιά θα υπάρξουν αναδιατάξεις στο κομματικό σύστημα; Η Κύπρος θα έχει κυβέρνηση, αλλά αυτό που περισσότερο χρειάζεται να συγκροτηθεί είναι η αντιπολίτευση. Η προεκλογική εκστρατεία έδειξε ότι υπάρχει θετική ενέργεια που μπορεί να απελευθερωθεί για να σπάσει ο φαύλος κύκλος του παραδοσιακού κομματικού συστήματος. Αξιόλογες ανεξάρτητες φωνές, όπως του δικηγόρου Αχιλλέα Δημητριάδη, στάθηκαν με πλήρη κριτική και προτάσεις απέναντι στην πολιτική Αναστασιάδη. Ο Δημητριάδης θα συνεχίσει με κάποια μορφή κινήματος στον χώρο του Κέντρου και της Σοσιαλδημοκρατίας. Ανάλογα κινείται και ο ακαδημαϊκός Κώστας Χριστοφίδης, ενώ ο Γιώργος Κολοκασίδης θα επιχειρήσει μετεκλογικά να εκφράσει τον καθαρό αντι-ομοσπονδιακό χώρο, αφαιρώντας ποσοστά από παραδοσιακά σχήματα όπως η ΕΔΕΚ και το ΔΗΚΟ.
Ο ΔΗΣΥ θα μπει σε μια περίεργη πολιτική φάση και μια μερίδα υποστηρικτών του που κινείται στον φιλελεύθερο χώρο αδρανεί. Ακόμα πιο δύσκολη θα είναι η θέση του ΑΚΕΛ που βρίσκεται από καιρό σε μια εσωστρεφή κατάσταση. Αν οι ψηφοφόροι δημιουργήσουν ρωγμές στα κομματικά τείχη, υπάρχουν προϋποθέσεις για ένα σοσιαλδημοκρατικό μετριοπαθές πολιτικό ρεύμα. Το αίτημα είναι ώριμο, αλλά η κάλπη θα το κρίνει.
Οσα θα συμβούν τις επόμενες ημέρες θα επηρεάσουν την πολιτική ζωή της Κύπρου που βρίσκεται σε βαθιά στασιμότητα. Ο νέος Κύπριος πρόεδρος φαίνεται ότι θα συνεχίσει την πολιτική Αναστασιάδη που συσσώρευσε τεράστια αδιέξοδα. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι τα μεγάλα προβλήματα που ταλανίζουν το νησί -Κυπριακό, διαφθορά- δεν απαντήθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία. Ο τροχός βέβαια θα γυρίσει, μια νέα κυβέρνηση θα αναλάβει τα ηνία και θα κριθεί στην πράξη. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η πολιτική ζωή θα χρειαστεί όσο ποτέ και μια αξιόπιστη αντιπολίτευση.
Χωρίς απαντήσεις
Είναι γνωστή η… παγκόσμια πρωτοτυπία αυτής της εκλογικής αναμέτρησης. Οι γραμμές ανάμεσα σε αυτούς που έπρεπε να κρίνονται για τον τρόπο που άσκησαν την εξουσία για 10 χρόνια, υπό τον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, καταργήθηκαν. Ο ένας από τους υποψηφίους, ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης, εμφανίστηκε σαν κάτι «φρέσκο και καινούργιο» που υπόσχεται διάφορα, γενικά και αόριστα. Δεν αισθάνθηκε πραγματική πίεση από τους δύο άλλους υποψηφίους, τον Αβέρωφ Νεοφύτου (ΔΗΣΥ) και τον Ανδρέα Μαυρογιάννη (ΑΚΕΛ), να απαντήσει: Γιατί η Κύπρος οδεύει με μαθηματική ακρίβεια στη διχοτόμηση; Τι θα γίνει με την πρωτοφανή σε έκταση διαφθορά; Τα θεμελιώδη αυτά ερωτήματα -Κυπριακό και διαφθορά- έμειναν να αιωρούνται χωρίς πειστικές απαντήσεις από τους τρεις.
Ετσι, ο Χριστοδουλίδης βρέθηκε μπροστά για πολλούς μήνες, αναγκάζοντας τους άλλους δύο να τρέχουν από πίσω του μέχρι και την τελευταία ημέρα. Κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει κατά πόσον οι Νεοφύτου και Μαυρογιάννης πέτυχαν συσπείρωση και απήχηση για να μειώσουν την ψαλίδα. Η τακτική τους δύσκολα θα φέρει ολική ανατροπή στην κάλπη, δηλαδή να καταφέρουν και οι δύο να αφήσουν τον Χριστοδουλίδη εκτός β’ γύρου. Αυτό το σενάριο έχει ελάχιστες πιθανότητες ή, τουλάχιστον, δεν επιβεβαιώθηκε σε καμία από τις δεκάδες δημοσκοπήσεις που κυκλοφόρησαν.
Ο ρόλος που διαδραμάτισε ο απερχόμενος πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης επίσης δεν έχει συζητηθεί και εξηγηθεί επαρκώς. Ο Αναστασιάδης εμφανίστηκε τις τελευταίες ημέρες της εκστρατείας να πράττει το παραταξιακό του καθήκον σε μαζικές συγκεντρώσεις του ΔΗΣΥ στηρίζοντας τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Οι πλείστοι γνωρίζουν, όμως, ότι ο Αναστασιάδης το έκανε εκ του ασφαλούς, αφού γνωρίζει τις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις.
Ξέρουν επίσης ότι είναι πανέτοιμος να κινήσει τα νήματα για να γίνει ο ΔΗΣΥ εταίρος μιας κυβέρνησης «ευρείας αποδοχής» υπό τον δικό του άνθρωπο, τον Χριστοδουλίδη. Γιατί; Για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της πολιτικής του και την υστεροφημία του σε δύο επίπεδα: Πρώτον, την πολιτική της δημαγωγίας στο Κυπριακό για να καταχωνιαστούν οι ευθύνες του στο Κραν Μοντανά και οι ιδεοθύελλες για «δύο κράτη». Και, δεύτερον, τη συγκάλυψη της διαφθοράς των 7.000 «χρυσών» διαβατηρίων.
Το πριμ Αναστασιάδη
Ο Αναστασιάδης έδωσε πολιτική στήριξη στον Χριστοδουλίδη για να διακηρύσσουν μαζί πόσο δικαιωμένοι είναι στο Κυπριακό. Δεν βρήκαν παρά ανεπαίσθητες αντιρρήσεις από τους Μαυρογιάννη και Νεοφύτου. Κι όμως, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ έχει διεθνώς απαξιώσει τον Αναστασιάδη, καθιστώντας τον συνυπεύθυνο με τον Ερσίν Τατάρ. Η ευθύνη του Αναστασιάδη στο σκάνδαλο των «χρυσών» διαβατηρίων πέρασε επίσης στα δευτερεύοντα της εκστρατείας. Με παραπλανητικές ανακοινώσεις, δύο ημέρες πριν από την κάλπη ο γενικός εισαγγελέας εμφανίστηκε να κάνει δήθεν έρευνες γύρω από 5-6 φακέλους, ενώ η διαφθορά και η απάτη αφορούν χιλιάδες, και η υπόθεση θα οδηγηθεί στο Δικαστήριο της Ε.Ε.
Πρόκειται για ένα μαύρο στίγμα στην πολιτική ζωή που δεν θα καθαρίσει εύκολα. Η στάση των μελών του Υπουργικού του Αναστασιάδη που ενέκριναν σωρηδόν τις πολιτογραφήσεις αποτελεί απόδειξη υποτακτικής συμπεριφοράς. Αυτό αφορά ιδίως τον Χριστοδουλίδη που ως ΥΠΕΞ είχε και την ευθύνη της διεθνούς εικόνας της χώρας, αλλά και τον Νεοφύτου που λειτούργησε ως διευκολυντής της βιομηχανίας διαβατηρίων στη Βουλή.
Ο Χριστοδουλίδης έγινε «δύναμη που ενώνει», όπως είναι το κεντρικό του σύνθημα. Βρήκε με τις ευλογίες Αναστασιάδη μια έτοιμη δεξαμενή ψήφων από τον ΔΗΣΥ και πρόθυμη στήριξη από μικρότερα κόμματα που διακρίνονται διαχρονικά είτε για την εθνικιστική ρητορεία τους, είτε για τον οπορτουνισμό τους. Το ΔΗΚΟ του Νικόλα Παπαδόπουλου ξέχασε τις σφοδρές καταγγελίες για τη διαφθορά Αναστασιάδη και δεν είχε τελικά κανένα πρόβλημα να συνταχθεί με τον Χριστοδουλίδη. Το ίδιο και τα κόμματα ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ, που εδώ και χρόνια είχαν προνομιακές σχέσεις με το Προεδρικό.
Την Κυριακή τη θέση των δημοσκοπήσεων παίρνει η κάλπη. Η πολιτική Αναστασιάδη δεν βρήκε απέναντί της αξιόμαχη αντιπολίτευση και ηγετικά πρόσωπα να την εκφράσουν. Το χειρότερο για την Κύπρο είναι ότι η δεκαετία Αναστασιάδη καλλιέργησε μια κοινή γνώμη που ευνοεί τη συγκάλυψη της διαφθοράς και την εγκατάλειψη του Κυπριακού. Ο Χριστοδουλίδης είναι έτοιμος να αναλάβει δράση. Αν περάσει στον β’ γύρο θα έχει στήριξη από τον ΔΗΣΥ, αν μείνει έξω ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Αλλά και την ανοχή του ΑΚΕΛ, αν αποτύχει ο Μαυρογιάννης.
Αναδιατάξεις στον χάρτη
Σε αυτή την πολιτική καταχνιά θα υπάρξουν αναδιατάξεις στο κομματικό σύστημα; Η Κύπρος θα έχει κυβέρνηση, αλλά αυτό που περισσότερο χρειάζεται να συγκροτηθεί είναι η αντιπολίτευση. Η προεκλογική εκστρατεία έδειξε ότι υπάρχει θετική ενέργεια που μπορεί να απελευθερωθεί για να σπάσει ο φαύλος κύκλος του παραδοσιακού κομματικού συστήματος. Αξιόλογες ανεξάρτητες φωνές, όπως του δικηγόρου Αχιλλέα Δημητριάδη, στάθηκαν με πλήρη κριτική και προτάσεις απέναντι στην πολιτική Αναστασιάδη. Ο Δημητριάδης θα συνεχίσει με κάποια μορφή κινήματος στον χώρο του Κέντρου και της Σοσιαλδημοκρατίας. Ανάλογα κινείται και ο ακαδημαϊκός Κώστας Χριστοφίδης, ενώ ο Γιώργος Κολοκασίδης θα επιχειρήσει μετεκλογικά να εκφράσει τον καθαρό αντι-ομοσπονδιακό χώρο, αφαιρώντας ποσοστά από παραδοσιακά σχήματα όπως η ΕΔΕΚ και το ΔΗΚΟ.
Ο ΔΗΣΥ θα μπει σε μια περίεργη πολιτική φάση και μια μερίδα υποστηρικτών του που κινείται στον φιλελεύθερο χώρο αδρανεί. Ακόμα πιο δύσκολη θα είναι η θέση του ΑΚΕΛ που βρίσκεται από καιρό σε μια εσωστρεφή κατάσταση. Αν οι ψηφοφόροι δημιουργήσουν ρωγμές στα κομματικά τείχη, υπάρχουν προϋποθέσεις για ένα σοσιαλδημοκρατικό μετριοπαθές πολιτικό ρεύμα. Το αίτημα είναι ώριμο, αλλά η κάλπη θα το κρίνει.
