Εξι μήνες «άχρωμης» διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη

Στην Κύπρο ο νέος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης συμπληρώνει έξι μήνες θητείας αφήνοντας ερωτήματα για τις επιδόσεις της κυβέρνησής του. Η περίοδος χάριτος λήγει και ο νέος Κύπριος πρόεδρος αδυνατεί να δώσει σαφή κατεύθυνση για τη χώρα στα μεγάλα ζητήματα: Κυπριακό, διαφθορά, ενεργειακό, μεταρρύθμιση κράτους. Η Κύπρος μοιάζει να βρίσκεται στον αυτόματο πιλότο, τα προβλήματα σωρεύονται και οι πολίτες δυσανασχετούν.

Tέλη Αυγούστου ο Χριστοδουλίδης θα συγκαλέσει το καθιερωμένο υπουργικό συμβούλιο στην παραθεριστική προεδρική κατοικία στο Τρόοδος. Κατά τη συνεδρία (24/8) «οι υπουργοί και οι υφυπουργοί θα καταθέσουν εισηγήσεις και προτάσεις για το χαρτοφυλάκιό τους»: «θα γίνει ιδεοθύελλα (brainstorming), κατά τη στενή συνεργάτιδα του προέδρου, υφυπουργό Ειρήνη Πική, ενώ ο ίδιος ο Χριστοδουλίδης είναι αφοσιωμένος στις εκκρεμότητες και στην αξιολόγηση του έργου…».

Εν μέσω παρατεταμένων διακοπών το Προεδρικό αξιοποιεί το σύστημα πληροφόρησης των ΜΜΕ που δημιούργησε, διοχετεύοντας «ειδήσεις» για κάτι σημαντικό που έρχεται –τη συνεδρία στο Τρόοδος. Η πραγματικότητα σε σχέση με την κυβέρνηση όμως είναι άλλη: εδώ και εβδομάδες κυκλοφορεί φήμη ανασχηματισμού κάποια στιγμή το φθινόπωρο, γιατί αρκετοί υπουργοί και υφυπουργοί… δεν τραβούν.

Αφότου πέτυχε την εκλογή του στην προεδρία, ο Ν. Χριστοδουλίδης καταναλώνει το κεφάλαιο που απέκτησε από την εποχή που μπήκε στη δημόσια ζωή. Είναι επικοινωνιακός, ξέρει να κερδίζει τον συνομιλητή του, εμφανίζεται με ήπιο λόγο, κατευθύνει στην πλειονότητά τους τα εγχώρια ΜΜΕ. Με την πάροδο του χρόνου όμως οι πολιτικές της κυβέρνησης δεν αποκτούν περιεχόμενο και οι πολίτες βάσιμα διερωτώνται: ποιος αποφασίζει, ποιος θα λύσει προβλήματα; Σε κάθε σοβαρή δημοσκοπική μέτρηση που εστιάζει σε αυτά τα ερωτήματα οι επιδόσεις δημοφιλίας του Χριστοδουλίδη παρουσιάζουν κάθετη πτώση.

Ελλείψει πολιτικής…

Ο Χριστοδουλίδης καλείται να δώσει σαφές πολιτικό στίγμα και να καθοδηγήσει τους υπουργούς του: «Δεν υπάρχει ούριος άνεμος, αν δεν ξέρεις σε ποιο λιμάνι θέλεις να πας» κατά τη ρωμαϊκή ρήση. Χρειάζεται ακόμα ευέλικτο σχήμα και ικανούς υπουργούς. Η χώρα είναι μικρή σε μέγεθος, με πολυπληθή δημόσια διοίκηση και πλήθος από δημόσιους οργανισμούς. Αλλά κάποιος πρέπει να κάνει εκσυγχρονιστικές τομές και την κινητοποιήσει!

Ο Χριστοδουλίδης δείχνει να αδυνατεί να συντονίσει και να εποπτεύσει το κυβερνητικό έργο. Αποφάσισε τη συγκρότηση γραμματείας παρακολούθησης (των υπουργών του) στο Προεδρικό. Με την ισχυρή διοικητική ιεραρχία των υπουργείων μια τέτοια γραμματεία μπορεί να περιπλέξει περισσότερο το πρόβλημα. Γιατί άραγε η Γενική Διεύθυνση Συντονισμού και Ανάπτυξης (το πρώην Γραφείο Προγραμματισμού) δεν αρκούσε;

Οσοι γνωρίζουν τον Χριστοδουλίδη παραδέχονται την εργατικότητα και τα επικοινωνιακά του προσόντα. Ομως η ηγεσία της χώρας κρίνεται περισσότερο από την ικανότητά του να λαμβάνει αποφάσεις μπροστά σε σύνθετα προβλήματα. Μέχρι στιγμής οι προεδρικές αποφάσεις διαπνέονται μόνο από την απλή διαχείριση της τρέχουσας πολιτικής.

Με τη συμπλήρωση του εξαμήνου της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη ορισμένα στοιχεία της πορείας της οικονομίας προβληματίζουν. Οι δείκτες ανάπτυξης δεν είναι καθόλου ευνοϊκοί και οι παροχές Χριστοδουλίδη τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης έχουν περιορίσει δραστικά τα πλεονάσματα. Η κυπριακή οικονομία διαθέτει προσαρμοστικότητα, αλλά δεν είναι ανθεκτική στον χρόνο: εσωτερικές ανισορροπίες βγαίνουν στο φως και οι εξωγενείς επιδράσεις είναι αμείλικτες.

Ο Χριστοδουλίδης κινδυνεύει σοβαρά αν οι πολίτες αισθανθούν οικονομικά ανασφαλείς. Στην Κύπρο η οικονομία είναι ικανή να συντρίψει κάθε δημοφιλία. Ηδη οι πολίτες υφίστανται την πίεση της ανεξέλεγκτης ακρίβειας –τον «πληθωρισμό της απληστίας»: στέγαση, ενοίκια, αγαθά, ηλεκτρισμός. Η παραχώρηση της ΑΤΑ ευνόησε αυτούς που τη δικαιούνται –πολλοί υψηλόμισθοι δεν τη χρειάζονταν κιόλας. Αφησε όμως εκτός τη μεγάλη μάζα των εργαζομένων και αύξησε τη δυσαρέσκεια. Το συνεχώς αυξανόμενο κόστος δανεισμού και η επαναφορά των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. είναι μπροστά μας και η οικονομική πολιτική παρουσιάζει κενά. Ο δε υπουργός Οικονομικών -ο βετεράνος Μάκης Κεραυνός- είναι ο πιο αδύναμος κρίκος.

Ο Χριστοδουλίδης αισθάνεται να τον κυνηγούν οι προεκλογικές δεσμεύσεις του. Στο κλίμα της παρακμής για την εκτεταμένη διαφθορά υποσχέθηκε πολλά και έπραξε ελάχιστα. Ποια αλλαγή; Oι ανεξάρτητοι θεσμοί παραπαίουν. Το κράτος δικαίου αμφισβητείται μαζικά από τους πολίτες. Οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις παραμένουν στο ψυγείο. Τα βαρίδια Αναστασιάδη είναι εκεί (χρυσά διαβατήρια) και συγκαλύπτονται από τη νέα κυβέρνηση. Οι ΗΠΑ πιέζουν για συμμόρφωση με τις κυρώσεις για τους Ρώσους ολιγάρχες. Ευθέως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει το φάσμα ελλειμμάτων στο κράτος δικαίου και την απονομή δικαιοσύνης χτυπώντας τον πυρήνα του κυπριακού κατεστημένου.

Στα ζητήματα αξιοκρατίας ο Χριστοδουλίδης πέρασε κάτω από τον πήχη. Με τις προσωπικές επιλογές του και τις ισορροπίες που του επέβαλαν τα κόμματα που τον στηρίζουν έδειξε αδύναμη ηγεσία. Τον ενδιαφέρει μόνο να μιμηθεί τους προκατόχους του και να χτίσει το μέλλον του, στήνοντας δικό του σύστημα επιρροής με ρουσφέτια και εξυπηρετήσεις.

Κυπριακό και ενεργειακά

Η προεδρία Χριστοδουλίδη συμπίπτει με τη διάψευση των προσδοκιών στα δύο αλληλένδετα ζητήματα: Κυπριακό και ενεργειακά. Ο Χριστοδουλίδης προσπαθεί να μην ταυτιστεί με τις πολιτικές προκατόχων του, αλλά τελικά καταφεύγει στις πρακτικές τους.

Στην πενταετία του όμως η Κύπρος κινδυνεύει να καταπλακωθεί από το μεταβαλλόμενο στάτους κβο και δεν θέλει να χρεωθεί ο ίδιος το «ανάθεμα», την οριστική διχοτόμηση. Επιδιώκει συνομιλίες, αποφεύγει όμως δεσμεύσεις στον ΟΗΕ πάνω σε συγκλίσεις που θα τον οδηγήσουν σε μια καταληκτική διαπραγμάτευση. Αυτός είναι και ο λόγος που επί της ουσίας η Ε.Ε. απέρριψε την πρόταση Χριστοδουλίδη να μπει μπροστά στη διαδικασία.

Ο Χριστοδουλίδης προσπαθεί να ανακινήσει κάποιο ενδιαφέρον γύρω από τα ενεργειακά κοιτώντας προς το Ισραήλ. Δεν βρίσκει την ανταπόκριση που θα ήθελε γιατί η Τουρκία εργάστηκε εδώ και καιρό για να αλλάξει τους συσχετισμούς στην ανατολική Μεσόγειο (Ισραήλ, Αίγυπτος, αραβικές χώρες). Κάθε σχεδιασμός της Λευκωσίας για το φυσικό αέριο πέφτει στο κενό και προσκρούει στις περιπλοκές του άλυτου Κυπριακού. Η ιδέα για παράκαμψη της Τουρκίας εν τέλει γύρισε μπούμερανγκ. Κανείς διεθνώς δεν ενδιαφέρεται να κάνει τεράστιες επενδύσεις που θα πάρουν χρόνο, είναι τεχνικά αμφίβολες και θα γίνουν σε μη σταθερό περιβάλλον.

Ο Χριστοδουλίδης μοιάζει να πατά σε ένα τεντωμένο σχοινί. Δεν βρίσκει περιθώρια ελιγμών και για να ισορροπήσει προοδευτικά στρέφεται στην κυπριακή διπλωματία που πολύ καλά γνωρίζει: διαβήματα, καταγγελίες, παιχνίδια ευθυνών που ενδιαφέρουν μόνο το εσωτερικό ακροατήριο.