Τα πρώτα δείγματα γραφής Χριστοδουλίδη

O πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης πήγε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (23-24/3) και παρουσίασε στους ομολόγους του την πρόταση για ενεργότερη ανάμιξη της Ε.Ε. στην επίλυση του Κυπριακού. Επιστρέφοντας στην Κύπρο υποστήριξε ότι η πρότασή του έτυχε θετικής υποδοχής και συγκάλεσε το Εθνικό Συμβούλιο (30/3) για να ενημερώσει τους πολιτικούς αρχηγούς.

Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου λέει ότι προκάλεσε το ενδιαφέρον των συνομιλητών του, συμφώνησε να είναι σε επαφή με τους προέδρους των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. και ότι θα αναπτύξει επαφές με ισχυρές χώρες-μέλη, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία, γιατί θα πρέπει να εξασφαλιστεί η υποστήριξή τους: «Τώρα είναι η ώρα της διπλωματίας», διακήρυξε.

Εκτός ημερήσιας διάταξης

Πολλά δεν συνάδουν με όσα διακηρύττει. Ο Χριστοδουλίδης ανέγνωσε την πρότασή του από ένα non paper, αλλά δεν την κατέθεσε γραπτώς. Μέχρι τη στιγμή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το περιεχόμενο της πρότασης δεν ήταν γνωστό, ούτε υπήρξε σχετική προεργασία. Το δε Κυπριακό δεν ήταν καν στην ημερήσια διάταξη. Από τις διπλωματικές αναφορές διαφόρων πρεσβειών μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο σε σχέση την παρέμβασή του. Κανένα δημοσιογραφικό ενδιαφέρον δεν εκδηλώθηκε από ξένα πρακτορεία, πέραν όσων γράφονται στην Κύπρο. Ούτε καν στην Ελλάδα δεν προβλήθηκε η είδηση.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ήταν κι αυτός στις Βρυξέλλες προσκεκλημένος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το Ουκρανικό. Ωστόσο, ο Γκουτέρες αρνήθηκε να δώσει ραντεβού στον Χριστοδουλίδη, παρά το γεγονός ότι του το ζήτησε σχεδόν ενάμιση μήνα προηγουμένως. Με παραπλανητικό τρόπο, δυστυχώς, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης παρουσίασε σύντομη συνομιλία Χριστοδουλίδη - Γκουτέρες στην αίθουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ως «συνάντηση στο περιθώριο της συνόδου».

Κάτι άρχισε πολύ στραβά με τη νέα κυβέρνηση υπό τον Ν. Χριστοδουλίδη που «γεμίζει» τα δελτία ειδήσεων των τηλεοπτικών καναλιών με σχεδόν έτοιμα ρεπορτάζ, χωρίς τίποτε συγκεκριμένο.

Εθνικό Συμβούλιο

Στο Εθνικό Συμβούλιο οι πολιτικοί αρχηγοί έτυχαν ενημέρωσης και στηρίζουν ομόφωνα την ενεργό ανάμιξη της Ε.Ε. με διορισμό ενός Ευρωπαίου απεσταλμένου. Ωστόσο, σε τουλάχιστον μία δημόσια αναφορά του ο Χριστοδουλίδης παραδέχτηκε ότι για να υλοποιηθεί η πρωτοβουλία του χρειάζεται «πολιτική βούληση από την Ε.Ε.». Εντός του Εθνικού Συμβουλίου, όταν του έγινε μια επισήμανση ότι θα απαιτηθεί ομοφωνία και των «27», ο Χριστοδουλίδης φέρεται να απάντησε: αν δεν υπάρξει ομοφωνία, «η ευθύνη θα είναι δική τους…».

Στο Εθνικό Συμβούλιο καταγράφηκε διαφωνία του προέδρου Χριστοδουλίδη με το ΑΚΕΛ ως προς τη μέθοδο για να σπάσει το αδιέξοδο. Το Προεδρικό θεωρεί ότι το κίνητρο για μεταστροφή της τουρκικής στάσης είναι τα οφέλη από μια ενισχυμένη ευρωτουρκική σχέση, ενώ το ΑΚΕΛ προτείνει αλλαγή γραμμής πρώτα πάνω στο θέμα των υδρογονανθράκων, ένα κεφάλαιο που με κανέναν τρόπο δεν θέλει να ανοίξει ο Χριστοδουλίδης. Τι ακριβώς προτείνει;

Θεωρία και πράξη

Με βάση τις μέχρι τώρα πληροφορίες, ο Χριστοδουλίδης αναπτύσσει μια θεωρητική διπλωματική άσκηση, σύμφωνα με την οποία τα ζητήματα που ενδιαφέρουν την Τουρκία (βίζα, ενισχυμένη Τελωνειακή Ενωση, διαπραγματευτικά κεφάλαια, σχέσεις ασφάλειας με την Ε.Ε. κ.ά.) θα μπουν σε ένα «καλάθι» μαζί με αιτήματα που έχει η Κύπρος (Κυπριακό και επιστροφή στις συνομιλίες, Πρωτόκολλο και άνοιγμα λιμένων, αποκλιμάκωση και μη παραβίαση ΑΟΖ, επιστροφή στο τραπέζι του ΟΗΕ). Ο στόχος είναι να αναπτυχθεί μια θετική ατζέντα διαλόγου «για να γίνουν κατανοητά από την Τουρκία τα αμοιβαία οφέλη» που θα προκύψουν μέσα από ένα «πάρε-δώσε». Τη σύζευξη θα κάνει η Ε.Ε. με τη συγκατάθεση του άμεσα ενδιαφερόμενου κράτους-μέλους, δηλαδή της Κύπρου. Ενας Ευρωπαίος απεσταλμένος θα αναλάβει αυτή την αποστολή και η Ε.Ε. θα γίνει καταλύτης για να σπάσει το αδιέξοδο.

Το ΑΚΕΛ θεωρεί πραγματικό κίνητρο για την Τουρκία τη συμπερίληψη των Τουρκοκυπρίων στους σχεδιασμούς για το φυσικό αέριο, νοουμένου ότι θα επιστρέψουν στις συνομιλίες και θα αποδεχτούν τις συγκλίσεις μέχρι το 2017 για στρατηγική συμφωνία. Στόχος είναι να απαλειφθεί η εστία αντιπαράθεσης και το φυσικό αέριο να γίνει καταλύτης. Στα ζητήματα αυτά, το μεγαλύτερο κόμμα, ο ΔΗΣΥ, δεν είχε κάποια ουσιώδη παρέμβαση στο Εθνικό Συμβούλιο, εκτός από μια γενική συμφωνία του με τους χειρισμούς Χριστοδουλίδη, τους οποίους ο τέως πρόεδρος Αναστασιάδης χαρακτήρισε απόρροια της δικής του πολιτικής.

Οσον αφορά τα λοιπά κόμματα, κανείς δεν διερωτήθηκε αν πραγματικά θα συμφωνούσαν να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες «από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά». Ως γνωστόν, τα περισσότερα διαφωνούν με την Ομοσπονδία κι ας βρίσκονται στην κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Εχουν επίσης σφοδρές αντιρρήσεις με τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν μέχρι το Κραν Μοντανά. Ωστόσο, το Εθνικό Συμβούλιο δεν ασχολήθηκε με το θέμα και ο Χριστοδουλίδης φαίνεται να είναι ο τελευταίος που θα το ανακινούσε.

Κενά αέρος

Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη έχει δώσει ορισμένα πρώτα δείγματα γραφής. Κανείς δεν είναι βέβαιος για τις πραγματικές προθέσεις του νέου προέδρου, αλλά πολλά μοιάζουν με πρόσκαιρο «εξωραϊσμό» της τακτικής Αναστασιάδη να ροκανίζει τον χρόνο, φτιάχνοντας ένα εικονικό περιβάλλον κινητικότητας.

Στην πράξη τίποτε δεν γίνεται γιατί τα ουσιώδη διλήμματα δεν απαντώνται. Είναι εσφαλμένη η εντύπωση ότι η Ε.Ε. θα βολιδοσκοπήσει τις προθέσεις της Τουρκίας με εντολές της Λευκωσίας. Σφάλμα είναι επίσης να πιστεύει ο Χριστοδουλίδης ότι δεν θα υποβληθεί κι εκείνος σε εξονυχιστική βολιδοσκόπηση. Ο ΟΗΕ, για παράδειγμα, για χρόνια ζητά καθαρή θέση σε σχέση με τα συμφωνηθέντα, τα οποία η ελληνοκυπριακή πλευρά επίσης αμφισβήτησε.

Μια ματιά στις πρώτες κινήσεις Χριστοδουλίδη δείχνει επίσης την απροθυμία του να σκεφτεί διαφορετικά. Το άνοιγμα στις σχέσεις Ελλάδας–Τουρκίας, η συμφωνία για αλληλοστήριξη σε διεθνείς επιδιώξεις -Συμβούλιο Ασφαλείας για την Ελλάδα και Διεθνής Οργάνωση Ναυτιλίας για την Τουρκία- προκάλεσε νευρικό κλονισμό στην κυπριακή κυβέρνηση. Μόλις ο Χριστοδουλίδης ακουμπήσει στα δύσκολα, ανακαλύπτει ξανά τον γνωστό εαυτό του, όπως έμαθε κατά τη θητεία του δίπλα στον Αναστασιάδη και στο υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου.

Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέφυγε να αποκαλύψει τους χειρισμούς της στη Λευκωσία, παρά την ανταλλαγή απανωτών επισκέψεων – ο Ν. Δένδιας ήρθε στην Κύπρο την Παρασκευή (31/3) για μια νέα τριμερή Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ.

Πίσω από τις αγαστές σχέσεις φαίνεται ότι υπάρχουν σοβαρά… κενά αέρος. Στην Αθήνα, ο Χριστοδουλίδης εξήγγειλε από κοινού με τον Κυρ. Μητσοτάκη (13/3) «τη θεσμοθέτηση κοινών συναντήσεων των υπουργικών συμβουλίων Ελλάδας και Κύπρου, παρουσία των επικεφαλής των δύο κυβερνήσεων». Δεν χρειάστηκαν παρά μόνο δύο ημέρες για να το τραβήξει πίσω η Λευκωσία, αντιλαμβανόμενη το πολιτικό σφάλμα της, υπό το βάρος του Κυπριακού. Από τις προεκλογικές εξαγγελίες Χριστοδουλίδη, τέλος, η θέση του για αναβίωση του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος δεν μπήκε καν στο τραπέζι.