Άναψε κόκκινο στο ισοζύγιο

Κώστας Καλλίτσης, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2023-06-03

Στην πρώτη μεγάλη οικονομική κρίση του 21ου αιώνα, που ξέσπασε το 2007-8 και το τσουνάμι της έφτασε στις ακτές της Ευρώπης το 2010, πέντε ευρωπαϊκές χώρες δεν κατάφεραν να αποφύγουν κάποιο πρόγραμμα διάσωσης: Η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Κύπρος και, εν μέρει, η Ισπανία. Από αυτές, μόνο μία, η Ελλάδα, είχε δίδυμα ελλείμματα -δημοσιονομικό και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Οι άλλες τέσσερις έπασχαν μόνο από ένα μεγάλο έλλειμμα: Στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Κι αυτό το έλλειμμα ήταν αρκετό, με το ξέσπασμα της κρίσης, για να τις ρίξει στα βράχια.

Στο ισοζύγιο πληρωμών αποτυπώνονται διαρθρωτικά προβλήματα μιας οικονομίας, που συνοψίζονται στη χαμηλή ολική παραγωγικότητά της και, συνεπώς, στη χαμηλή διεθνή ανταγωνιστικότητά της. Οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το παρακολουθούν στενά για να ανιχνεύουν πιθανούς κινδύνους ανατροπής της μακροοικονομικής ισορροπίας μιας οικονομίας. Έχουν επεξεργαστεί, μάλιστα, και χρησιμοποιούν ένα κριτήριο-δείκτη: Όταν το έλλειμμα του ισοζυγίου μιας χώρας υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ, και διατηρείται πάνω από αυτό για αρκετό χρονικό διάστημα, στις Βρυξέλλες κτυπά σήμα κινδύνου και στις διαδικασίες ελέγχου μακροοικονομικών ανισορροπιών ανάβει κόκκινο. Έχει ανάψει για τη χώρα μας.

Το έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών, από 2,9% του ΑΕΠ το 2018 και 1,5% του ΑΕΠ το 2019, σκαρφάλωσε στο 6,6% το 2020, στο 6,8% το 2021 και εκτοξεύτηκε στο 10% περίπου το 2022 (στα 20,1 δισ. ευρώ, με το ΑΕΠ να είναι 208 δισ. ευρώ σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ). Εν μέρει, αυτή η εκτόξευση οφειλόταν στις αυξημένες τιμές των καυσίμων και στην ταχεία ανάκτηση των (λόγω covid-19) απωλειών του ΑΕΠ. Αλλά το πρόβλημά μας δεν είναι συγκυριακό. Είναι διαρθρωτικό. Γι’ αυτό, παρότι έχουν πέσει οι τιμές των καυσίμων κι εξασθενεί ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ (από 6,1% πέρσι στο 2,5% φέτος…) το έλλειμμα του ισοζυγίου μένει καρφωμένο πολύ πάνω από το όριο 4%, φέτος στο 7% του ΑΕΠ.

Για την Ελλάδα, έχει ανάψει κόκκινο. Το έχει κατ’ επανάληψη επισημάνει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας. Ένα έλλειμμα του ισοζυγίου «που διατηρείται πάνω από 4% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα έρχεται σε σύγκρουση με τον έλεγχο των μακροοικονομικών ανισορροπιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης» -προειδοποιεί ο Γ. Στουρνάρας. Και τονίζει ότι το «πολύ υψηλό έλλειμμα που καταγράφεται πρέπει να προβληματίσει». Εσχάτως, δε, αφυπνίστηκε και η Κομισιόν. Στη δεύτερη έκθεσή της για τη μεταμνημονιακή εποπτεία της Ελλάδας, δεν παραβλέπει (όπως πριν…) τα δομικά προβλήματα που συνδέονται με την αυτόματη και απότομη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου αντανακλά την κρίσιμη διαχρονική ανισορροπία ότι η εθνική δαπάνη είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την εγχώρια παραγωγή, ένα. Δύο, η διαφορά ανάμεσα στο ΑΕΠ που παράγουμε κι εκείνο που θα μπορούσαμε να παράγουμε με την πλήρη εκμετάλλευση των διαθέσιμων παραγωγικών συντελεστών (το παραγωγικό κενό) έχει μηδενιστεί. Άρα, τρία, για να αυξηθεί το ΑΕΠ χρειάζονται επενδύσεις (διαφορετικά, θα αυξάνονται μόνο οι τιμές), που σήμερα είναι χαμηλές, αντιστοιχούν στο 14% του ΑΕΠ, μετά από μια 10ετία καταστροφής και με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο 22% του ΑΕΠ. Δεν αρκεί να παράγουμε γενικώς, γιατί το κρίσιμο είναι να παράγουμε διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και, μάλιστα, προϊόντα μέσης και υψηλής τεχνολογίας και δη με τρόπους που δεν θα επιδεινώνουν την κλιματική κρίση, τέσσερα.

Η Ελλάδα, μια χώρα με ανησυχητικό έλλειμα στο ισοζύγιο πληρωμών και υπερχρέωση ρεκόρ, δεν έχει θέσει τέτοιους στόχους ούτε διαθέτει κάποιο ανάλογο σχέδιο. Ίσως, μάλιστα, έχουμε πάει λίγο πίσω. Την τελευταία τριετία μοιράστηκαν πάνω από 60 δισ. ευρώ στο όνομα της διάσωσης της οικονομίας και της στήριξης της κοινωνίας, με κριτήρια χαλαρά, όχι τόσο διαφανή, δίκαια ή αναπτυξιακά. Έτσι, μπορεί να κερδίζονται εκλογές, ωστόσο προκαλούνται παρενέργειες και δυναμώνουν αυταπάτες. Διαδεδομένη μεταξύ αυτών, η αυταπάτη ότι η οικονομία έχει τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης ενώ, βασικά, η οικονομία φουσκώνει από την πληθώρα δημόσιου ντόπιου ή ευρωπαϊκού χρήματος χωρίς να αλλάζει δομικά. Το παραδοσιακό, παρασιτικό μοντέλο είναι εδώ -μαζί και οι στυλοβάτες του. Αυτό καθρεφτίζεται στο μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών.

Θέματα επικαιρότητας: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Κώστας Καλλίτσης

Μειώσεις φόρων;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-27

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει,...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Περισσότερα

Ποιός λέει ψέμματα; Η EUROSTAT ή ο Μητσοτάκης;

Νικόλ Λειβαδάρη, 2025-03-31

Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η αύξηση του κατώτατου μισθού...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Ηρεμία στην αγορά κεφαλαίου

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-23

Σε προηγούμενες εποχές, ακόμα και πριν λίγα χρόνια, αν σημειώνονταν...

Περισσότερα

Μια μάλλον απαισιόδοξη ματιά στο σήμερα

Κώστας Κωστής, 2025-03-23

Η θεματική μας είναι «Η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Με τους πραματευτάδες;..

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-15

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει...

Περισσότερα

Χωρίς επιδόματα

Νίκος Φιλιππίδης, 2024-03-13

Επειδή πολλοί αναρωτιούνται τι άλλαξε ξαφνικά φέτος σε...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Καίγοντας χρόνο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-03-10

Λοιπόν, πώς πάμε; Η οικονομία μεγεθύνεται, αν όχι με υψηλούς...

Περισσότερα

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Κώστας Καλλίτσης

Μειώσεις φόρων;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-27

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει,...

Κώστας Καλλίτσης

Δασμοί, συνέπειες και αντιδράσεις

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-13

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν...

Κώστας Καλλίτσης

Το άμεσο κόστος των δασμών

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-06

Είναι συζητήσιμο αν η περασμένη Τετάρτη, 2 Απριλίου, όταν...

Ποιός λέει ψέμματα; Η EUROSTAT ή ο Μητσοτάκης;

Νικόλ Λειβαδάρη, 2025-03-31

Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η αύξηση του κατώτατου μισθού...

Κώστας Καλλίτσης

Παραίτηση από τη ρήτρα διαφυγής

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-30

Ηκυβέρνηση δείχνει ότι αδημονεί να εκμεταλλευθεί τη ρήτρα...

Κώστας Καλλίτσης

Ηρεμία στην αγορά κεφαλαίου

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-23

Σε προηγούμενες εποχές, ακόμα και πριν λίγα χρόνια, αν σημειώνονταν...

Η άδικη ”προτασιολογία”

Πάσχος Μανδαρβέλης, 2025-03-09

Είναι άδικος ο ψόγος του πρωθυπουργού (τον οποίο παπαγαλίζουν...

Κώστας Καλλίτσης

Πικρή γεύση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-23

Η Ελλάδα έχει εισπράξει τα μισά από τα 36 δισ. ευρώ που της...

Κώστας Καλλίτσης

Περί σταθερότητας

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-16

Τέλη 2024, πριν μερικές εβδομάδες δηλαδή, φαινόταν ότι η χώρα...

Οι 16 (επενδύσεις) που έγιναν 4 και κατέληξαν σε 1

Δημήτρης Καμπουράκης, 2025-01-24

Έτυχε μήπως να κάνετε προσφάτως καμιά βόλτα στις περίφημες...

Κώστας Καλλίτσης

Πιο λαϊκιστής πεθαίνεις;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-19

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) υποτίθεται...

Κώστας Καλλίτσης

Με τους πραματευτάδες;..

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-15

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει...

×
×