Κλιματική αλλαγή: Κι όμως μπορούμε από σήμερα να πάρουμε μέτρα

Έχουν περάσει 30 χρόνια, από την Παγκόσμια Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, στο Ρίο το 1992, όταν η διεθνής κοινότητα αποφάσισε ότι πρέπει να προχωρήσει στα απαραίτητα βήματα για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Προέκυψε το αναιμικό Πρωτόκολλο του Κιότο, η φιλόδοξη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, η κλιματική αλλαγή αναβαθμίστηκε σε κλιματική κρίση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έγιναν πλέον κυρίαρχο ρεύμα (mainstream) αλλά οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται!

Είναι αλήθεια ότι το θέμα είναι τεράστιο, παγκόσμιο, περίπλοκο και ταυτόχρονα επείγον, ενώ η ατομική δράση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την απουσία συλλογικής δράσης. Κι όσο περνάει ο καιρός με συζητήσεις, αμφισβητήσεις, μπρος πίσω, η κατάσταση επιδεινώνεται και οι απαραίτητες αλλαγές σε παραγωγικές και καταναλωτικές διαδικασίες, πρακτικές και συνήθειες, γίνονται όλο και πιο ριζικές έως και βίαιες. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αδράνεια. Βλέπετε, ενώ ο χρονικός ορίζοντας των απαραίτητων μέτρων και αλλαγών έχει βάθος τουλάχιστον 2-3 δεκαετιών, αυτοί που καλούνται να τα αποφασίσουν (κυβερνήσεις) σχεδιάζουν με ορίζοντα τετραετίας ενώ αποδεικνύονται απρόθυμοι να χρεωθούν το κόστος ριζικών αλλαγών τα αποτελέσματα των οποίων θα είναι ορατά αρκετά αργότερα.

Κι έτσι φτάσαμε ως εδώ.

Καλά όλα αυτά, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε; Τι μπορεί, ρεαλιστικά, να κάνει μια κυβέρνηση, ένας αιρετός, η τοπική αυτοδιοίκηση;

Εδώ ίσως χρειάζεται μια σύντομη αναφορά σε μερικά από αυτά που κάνουμε σήμερα, τα οποία μας οδηγούν στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση ενώ εμείς τα θεωρούμε λύσεις/ βελτιώσεις, για να αναγνωρίσουμε την πολυπλοκότητα του θέματος.

Σε ημέρες καύσωνα προτείνουμε την ευρεία χρήση κλιματιστικών. Η ηλεκτρική ενέργεια για τη λειτουργία τους, προέρχεται κυρίως (σε ποσοστό περίπου 60%) από ορυκτά καύσιμα (αέριο και λιγνίτη) τα οποία συμβάλλουν στην επιδείνωση της κλιματικής κρίσης και φέρνουν …πιο συχνούς και πιο έντονους καύσωνες.

Σε ημέρες καύσωνα και λόγω κινδύνου πυρκαγιών δίνεται εντολή να κλείνουν τα αστικά και περιαστικά πάρκα, τα οποία αποτελούν περιοχές φυσικού δροσισμού για χιλιάδες κατοίκους της πόλης.

Σε εποχές ακραίων καιρικών φαινομένων (καταστροφικές πλημμύρες ακολουθούν τις καταστροφικές πυρκαγιές) προχωρούν στην Αττική έργα διευθέτησης ρεμάτων/ κοίτης ποταμών (ήτοι τσιμέντο, φράγματα, συρματοκιβώτια). Η Λυρική Σκηνή ανεβάζει την όπερα «Το μυστικό των ποταμών της Αττικής» με θέμα τα καλυμμένα ποτάμια της Αττικής που αναζητούν διέξοδο (καθώς σε πολλές πόλεις του κόσμου «ξεσκεπάζονται» τμήματα ποταμών και συμβάλλουν και αυτά στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης).

Τι κάνουμε αύριο λοιπόν;

Φυτεύουμε, φυτεύουμε και φροντίζουμε δέντρα (όχι θυμάρι και λεμονόχορτο, αλλά δέντρα). Δίνουμε χώρο στο πράσινο. Αντικαθιστούμε τσιμέντο με χώμα. Χρησιμοποιούμε έξυπνα το νερό για πότισμα και δροσισμό (υπάρχει και Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση υδάτων ο οποίος απλώς δεν εφαρμόζεται στη χώρα μας). Ζητάμε τη συμμετοχή και τη βοήθεια της κοινωνίας, των δημοτών, της γειτονιάς. Τους ενδιαφέρει, αφορά την καθημερινότητά τους, τους αφορά άμεσα. Θέλουμε ενεργούς πολίτες.

Τα πάρκα, άλση, πρασιές γίνονται υπόθεση όλων μας. Είναι ανοιχτά, δροσερά και προσβάσιμα. Επειδή πάντα υπήρχαν διαταραγμένοι συμπολίτες μας (εμπρηστές) κάνουμε τους ίδιους τους πολίτες συμμάχους σε ασπίδα προστασίας των πόλων δροσιάς της γειτονιάς τους.

Βάζουμε βρύσες σε πλατείες (ο καθαρισμός παραλιών από τα πλαστικά μιας χρήσης δεν μειώνει τη χρήση τους!). Δροσιά, κοινωνικοποίηση, οικονομία, λιγότερο πλαστικό, πιο ανθρώπινη πόλη.

Εκτενείς και ριζικές παρεμβάσεις στον οικιακό τομέα με σκοπό να μειωθεί η ενεργειακή ζήτηση ενώ ταυτόχρονα βελτιώνονται οι συνθήκες μέσα στα σπίτια (σε αντίθεση με το κλιματιστικό που εκπέμπει στο εξωτερικό περιβάλλον τη ζέστη). Έξυπνες οικονομικές λύσεις ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε νοικοκυριού, αντί του one-size-fits-all.

Βελτιώνουμε και εκσυγχρονίζουμε τα μέσα συλλογικής μεταφοράς ενώ ταυτόχρονα μειώνουμε το ζωτικό χώρο για τα ΙΧ αυτοκίνητα. Ναι σε πεζούς, ποδηλάτες, καροτσάκια, πατερίτσες … και περιορισμός στο ΙΧ (άρα και λιγότερες επιφάνειες που εκπέμπουν θερμότητα).

Φτιάχνουμε δημοτικές ενεργειακές κοινότητες για αυτοπαραγωγή από ανανεώσιμη ενέργεια. Οικονομία για τους δημότες, καθαρότερο περιβάλλον, αξιοπρέπειααντί για επιδόματα, pass και φιλανθρωπία.

Όλα τα παραπάνω με συναίνεση, συμμετοχή των πολιτών και καθόλου έπαρση.

Όπως είπε ο Λάο Τσε, «ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα». Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ένας απαιτητικός Μαραθώνιος. Ας ξεκινήσουμε άμεσα με αυτά και ακολουθούν και πολλές ακόμα επεξεργασμένες και δοκιμασμένες προτάσεις άμεσα υλοποιήσιμες. Οι όποιες δικαιολογίες και παλινωδίες (ίσως σε συνδυασμό με το πιο πρόσφατο κύμα αμφισβήτησης της κλιματικής αλλαγής) απλώς θα κάνουν την καθημερινότητα κόλαση εν μέσω αυτού και του κάθε επόμενου καύσωνα ενώ θα ανακαλούμε την κλιματική κρίση ως κάλυψη για την ανικανότητα και απροθυμία λήψης μέτρων.

O Νίκος Χαραλαμπίδης είναι Διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace