Ένα προβληματικό νομοσχέδιο

Τις επόμενες ημέρες θα απασχολήσει την Ολομέλεια της Βουλής ένα νομοσχέδιο που αφορά τη μισθωτή εργασία: Συλλογικές διαπραγματεύσεις και κατώτατο μισθό. Ορίζει ότι ο κατώτατος μισθός θα προκύπτει (παρά τη διαφωνία της ΓΣΕΕ και του ΣΕΒ) από έναν αλγόριθμο, έτσι ώστε να μην επιτρέπονται αυξήσεις του κατώτατου μισθού πάνω από τον πληθωρισμό και τη γενική παραγωγικότητα. Αναφορικά, δε, με την υποχρέωση της χώρας -σε συμμόρφωση με σχετική ευρωπαϊκή οδηγία- να καταρτίσει συγκεκριμένο σχέδιο για να καλυφθεί το 80% των μισθωτών από συλλογικές συμβάσεις, το νομοσχέδιο πετά τη μπάλα στην εξέδρα.

Το θέμα δεν άπτεται της δημοσιονομικής σταθερότητας ούτε των αντοχών της οικονομίας. Είναι θέμα δημοκρατίας και σεβασμού της μισθωτής εργασίας.

Πρώτον, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις: Η ευρωπαϊκή οδηγία ορίζει ότι πρέπει να καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις το 80% των μισθωτών στις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι όπου αυτό δεν συμβαίνει, πρέπει να καταρτιστεί σχέδιο για να προσεγγιστεί το 80%, μέσω της ενίσχυσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Καθ΄ ημάς, από συλλογικές συμβάσεις δεν καλύπτεται ούτε το 30% των μισθωτών. Και στο νέο νομοσχέδιο, όχι μόνο δεν περιγράφεται ένα συγκεκριμένο σχέδιο αλλά ούτε καν σαφείς κατευθύνσεις ή/και ένα δεσμευτικό πλαίσιο για την εκπόνησή του. Παραπέμπονται όλα σε μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις, ήτοι σε αποφάσεις που θα ληφθούν αυθαίρετα, εν αγνοία της Βουλής –ίσως, πάλι, και των κοινωνικών εταίρων.

Δεύτερον, για τον κατώτατο: Είναι αλήθεια ότι στις 22 από τις 27 χώρες της ΕΕ ο κατώτατος μισθός ορίζεται με υπουργικές αποφάσεις και σε μία, τη Γαλλία, προκύπτει αλγοριθμικά. Γιατί, θα πει κάποιος, να μην γίνει το ίδιο κι εδώ; Για δύο λόγους: (α) Γιατί ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων καθ’ ημάς έχει τεθεί στον πάγο από την εποχή των μνημονίων και πρέπει να ζωντανέψει. Και (β) γιατί εδώ έχουμε μια ιδιαιτερότητα, ένα ειδικό κοινωνικό πρόβλημα που πρέπει να επιλύσουμε για λόγους ηθικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς: Τη φτώχεια που βασανίζει τα 3 ή τα 4 στα 10 ελληνικά νοικοκυριά μετά την παρατεταμένη οικονομική κρίση. Για να περιοριστεί η φτώχεια πρέπει να αυξάνονται οι κατώτατοι μισθοί περισσότερο. Ακριβώς αυτό απαγορεύει η θέσπιση ενός αλγόριθμου.

Εξηγούμαι: Ο κατώτατος μισθός πρέπει να αυξάνεται ταχύτερα από τον πληθωρισμό και τη γενική παραγωγικότητα για να αντιμετωπιστεί η φτώχεια, γιατί αυτός (όχι διάφορα επιδόματα πελατειακής εκπαίδευσης) είναι το πρόσφορο εργαλείο προς τούτο. Η φτώχεια δεν οφείλεται, όπως παλιά, στην ανεργία. Οφείλεται στο ότι η ελληνική οικονομία παράγει μαζικά νεόπτωχους, με θέσεις εργασίας που έχουν ανυπόφορα χαμηλές αμοιβές. Αυτές πρέπει να αυξηθούν. Η σημερινή κατάσταση δεν είναι (ούτε θα ‘πρεπε να είναι) διατηρήσιμη. Κι είτε θα αρχίσει να αλλάζει μέσα από δύσκολες αλλά παραγωγικές συλλογικές διαπραγματεύσεις των κοινωνικών εταίρων είτε τα πράγματα θα εξωθηθούν σε κοινωνικές εκρήξεις.

Το γεγονός ότι κυκλοφορεί πολύ χρήμα γενικώς και στα ρετιρέ της διαπλοκής ιδιαιτέρως, ίσως προκαλεί σε ομάδες της οικονομικής ελίτ κι ένα μέρος της κυβέρνησης την πλασματική αίσθηση γενικής, δήθεν, ευφορίας. Η εικόνα είναι αναντίστοιχη με την πραγματικότητα που βιώνουν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Τα κέρδη αυξάνονται, οι αξίες γης και ακινήτων εκτοξεύονται, η μόνη που παραμένει σε διαδικασία αποπληθωρισμού (μειώνεται συστηματικά) είναι η αξία της μισθωτής εργασίας. Κι αυτό γίνεται με τη συντήρηση μνημονιακού καθεστώτος στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, δηλαδή με το πάγωμά τους, και την απαγόρευση διεκδίκησης πραγματικών αυξήσεων του κατώτατου μισθού -με αλγοριθμικά τρικ. Αυτήν την κατάσταση, ε, δεν τη λες κανονικότητα. Ούτε είναι διατηρήσιμη -όσα νομοσχέδια κι αν δοκιμάσουν να τη θωρακίσουν.