Αντίο παλιέ κόσμε...
Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-10-21
Τα αποτελέσματα απέδειξαν ότι πράγματι στις εκλογές αυτές δεν κυριάρχησε ένα κεντρικό πολιτικό διακύβευμα. Γι αυτό και ήταν τόσο βουβές και ανόρεχτες, με τόσο χαμηλή, συχνά, συμμετοχή.
Όλες οι αυτοδιοικητικές εκλογές, από τη Μεταπολίτευση ώς σήμερα, είχαν ένα πολιτικό μήνυμα να δώσουν. Όσο κι αν ο «χαλαρός» χαρακτήρας της ψήφου, τα τοπικά κριτήρια, οι παραδόσεις και οι συμμαχίες ή το προσωπικό κύρος και η αύρα των υποψηφίων έπαιζαν πάντα τον ρόλο τους, μια πολιτική δυναμική αποτυπωνόταν στο αποτέλεσμα της κάλπης.
Το 1978, για παράδειγμα, οι δημοτικές εκλογές προανήγγειλαν την επερχόμενη κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ και το 1982 την επιβεβαίωσαν. Του 1986 οι εκλογές σημαδεύτηκαν από τη χειραφέτηση της κομμουνιστικής Αριστεράς από την αντιδεξιά ψήφο - χειραφέτηση που έδωσε για πρώτη φορά τους τρεις μεγάλους δήμους στη Ν.Δ. Και ενώ στις δημοτικές του 1990 φάνηκε ότι η συγκυριακή εκλογική νίκη της Ν.Δ. εκινείτο σε ένα περιβάλλον όπου η ηγεμονία, πολιτική και αξιακή, ανήκε ακόμη στην Κεντροαριστερά (γι αυτό και, συμβολικά, χρειαζόταν τον Τρίτση για να κερδίσει την Αθήνα), το 1998 και το 2002 αντίθετα, αποτυπώθηκε μια καλπάζουσα δυναμική της Ν.Δ., που κατακτούσε την ηγεμονία στο πεδίο των αξιών και των ιδεών, πριν την επιβεβαιώσει και στις βουλευτικές κάλπες.
Και τώρα; Οι κάλπες του πρώτου γύρου των νομαρχιακών και δημοτικών εκλογών δεν είχαν αυτή τη φορά κανένα μήνυμα να δώσουν, καμιά πολιτική δυναμική να αποτυπώσουν; Ή απλώς το μήνυμα είναι πιο σύνθετο και δυσανάγνωστο από ό,τι άλλες φορές;
Προφανώς, οι εκλογές αυτές δεν ανέτρεψαν το πολιτικό σκηνικό. Ούτε, πολύ περισσότερο, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης σε μια επικίνδυνα μέτρια και αλαζονική κυβέρνηση ή εντολή συνέχισης των (ανύπαρκτων, ούτως ή άλλως) μεταρρυθμίσεών της.
Τα αποτελέσματα απέδειξαν ότι πράγματι στις εκλογές αυτές δεν κυριάρχησε ένα κεντρικό πολιτικό διακύβευμα. Γι αυτό και ήταν τόσο βουβές και ανόρεχτες, με τόσο χαμηλή, συχνά, συμμετοχή. Γι αυτό και η αξιολόγηση των κατά τόπους υποψηφίων έδειξε να βαραίνει καθοριστικά στην ψήφο, παραμερίζοντας τον φθίνοντα κομματικό πατριωτισμό και επικαλύπτοντας κεντρικές πολιτικές σκοπιμότητες. Γι αυτό και το βράδυ των εκλογών οι περισσότεροι άνθρωποι προτίμησαν να μη δουν τον περιοδεύοντα θίασο των πολιτικών που πολιτικολογούσε μονότονα, αυτοεπαναλαμβανόμενος από κανάλι σε κανάλι. Το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε (σωστότερα: δεν προσπάθησε, παρά τις μοναχικές περιοδείες του αρχηγού του και την απόπειρα ύψωσης των τόνων τις τελευταίες δυο - τρεις εβδομάδες) να μετατρέψει τις εκλογές σε «δημοψήφισμα» αποδοκιμασίας της κυβέρνησης.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κάλπες της περασμένης Κυριακής δεν είχαν κάποιο μήνυμα να στείλουν στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ίχνη αυτού του μηνύματος: Η σχεδόν καθολική αποδοκιμασία των τέκνων του κομματικού σωλήνα, υποψηφίων που είχαν τη σφραγίδα της επιλογής από το τοπικό κομματικό κατεστημένο. Η συστηματική αποδοκιμασία των τοπικών αρχόντων με μακρές θητείες, ανακυκλούμενων και εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόντων τοπικών αξιωματούχων, εκπροσώπων ενός τύπου τοπικής κυβέρνησης που αποκεντρώνει συστηματικά τον κομματισμό και τη διαφθορά. Η επιβράβευση υποψηφίων που ήταν ή έδειχνε να είναι έξω από αυτό το σύστημα της φθοράς, των τοπικών κομματικών πασαλικιών, η επιτυχία όχι μόνον του Γιάννη Μπουτάρη, ως εξέγερση αξιοπρέπειας μιας πόλης, ή του Αλέξη Τσίπρα, ως νεκρανάσταση της Αριστεράς, αλλά και υποψηφίων όπως ο Μάκης Παρασκευόπουλος, που εξελέγη πανηγυρικά στον Πύργο.
Και τα ίχνη αυτά οδηγούν όλα στο ίδιο συμπέρασμα: Πως υπάρχει μια ογκούμενη δυσανεξία προς τους παλιούς τρόπους της πολιτικής, ιδίως όπως εκπροσωπούνται τοπικά μέσα από κομματικούς μηχανισμούς, του ΠΑΣΟΚ προπάντων, που αναπαράγονται σαν αναρριχητικά φυτά στον κορμό του αποκεντρωμένου κράτους, δίκτυα διακομματικών «Πανάγων» λαφυραγωγών, που θέλουν τα πάντα να ελέγχουν. Πως υπάρχει μια πραγματική, ενεργή, συχνά απελπισμένη μα όχι παραιτημένη, κοινωνική ζήτηση για μια άλλου τύπου πολιτική, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Ζήτηση για μια ανανεωμένη, αυθεντικότερη αντιπροσώπευση.
Πλειοψηφική; Ίσως όχι ακόμη. Ελπιδοφόρα, όμως. Και, για το ΠΑΣΟΚ, η προσπάθεια ικανοποίησης αυτής ακριβώς της ζήτησης, έναντι της οποίας η προσφορά του κρίθηκε ελλιπής, είναι μάλλον μονόδρομος.
Όλες οι αυτοδιοικητικές εκλογές, από τη Μεταπολίτευση ώς σήμερα, είχαν ένα πολιτικό μήνυμα να δώσουν. Όσο κι αν ο «χαλαρός» χαρακτήρας της ψήφου, τα τοπικά κριτήρια, οι παραδόσεις και οι συμμαχίες ή το προσωπικό κύρος και η αύρα των υποψηφίων έπαιζαν πάντα τον ρόλο τους, μια πολιτική δυναμική αποτυπωνόταν στο αποτέλεσμα της κάλπης.
Το 1978, για παράδειγμα, οι δημοτικές εκλογές προανήγγειλαν την επερχόμενη κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ και το 1982 την επιβεβαίωσαν. Του 1986 οι εκλογές σημαδεύτηκαν από τη χειραφέτηση της κομμουνιστικής Αριστεράς από την αντιδεξιά ψήφο - χειραφέτηση που έδωσε για πρώτη φορά τους τρεις μεγάλους δήμους στη Ν.Δ. Και ενώ στις δημοτικές του 1990 φάνηκε ότι η συγκυριακή εκλογική νίκη της Ν.Δ. εκινείτο σε ένα περιβάλλον όπου η ηγεμονία, πολιτική και αξιακή, ανήκε ακόμη στην Κεντροαριστερά (γι αυτό και, συμβολικά, χρειαζόταν τον Τρίτση για να κερδίσει την Αθήνα), το 1998 και το 2002 αντίθετα, αποτυπώθηκε μια καλπάζουσα δυναμική της Ν.Δ., που κατακτούσε την ηγεμονία στο πεδίο των αξιών και των ιδεών, πριν την επιβεβαιώσει και στις βουλευτικές κάλπες.
Και τώρα; Οι κάλπες του πρώτου γύρου των νομαρχιακών και δημοτικών εκλογών δεν είχαν αυτή τη φορά κανένα μήνυμα να δώσουν, καμιά πολιτική δυναμική να αποτυπώσουν; Ή απλώς το μήνυμα είναι πιο σύνθετο και δυσανάγνωστο από ό,τι άλλες φορές;
Προφανώς, οι εκλογές αυτές δεν ανέτρεψαν το πολιτικό σκηνικό. Ούτε, πολύ περισσότερο, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης σε μια επικίνδυνα μέτρια και αλαζονική κυβέρνηση ή εντολή συνέχισης των (ανύπαρκτων, ούτως ή άλλως) μεταρρυθμίσεών της.
Τα αποτελέσματα απέδειξαν ότι πράγματι στις εκλογές αυτές δεν κυριάρχησε ένα κεντρικό πολιτικό διακύβευμα. Γι αυτό και ήταν τόσο βουβές και ανόρεχτες, με τόσο χαμηλή, συχνά, συμμετοχή. Γι αυτό και η αξιολόγηση των κατά τόπους υποψηφίων έδειξε να βαραίνει καθοριστικά στην ψήφο, παραμερίζοντας τον φθίνοντα κομματικό πατριωτισμό και επικαλύπτοντας κεντρικές πολιτικές σκοπιμότητες. Γι αυτό και το βράδυ των εκλογών οι περισσότεροι άνθρωποι προτίμησαν να μη δουν τον περιοδεύοντα θίασο των πολιτικών που πολιτικολογούσε μονότονα, αυτοεπαναλαμβανόμενος από κανάλι σε κανάλι. Το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε (σωστότερα: δεν προσπάθησε, παρά τις μοναχικές περιοδείες του αρχηγού του και την απόπειρα ύψωσης των τόνων τις τελευταίες δυο - τρεις εβδομάδες) να μετατρέψει τις εκλογές σε «δημοψήφισμα» αποδοκιμασίας της κυβέρνησης.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κάλπες της περασμένης Κυριακής δεν είχαν κάποιο μήνυμα να στείλουν στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ίχνη αυτού του μηνύματος: Η σχεδόν καθολική αποδοκιμασία των τέκνων του κομματικού σωλήνα, υποψηφίων που είχαν τη σφραγίδα της επιλογής από το τοπικό κομματικό κατεστημένο. Η συστηματική αποδοκιμασία των τοπικών αρχόντων με μακρές θητείες, ανακυκλούμενων και εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόντων τοπικών αξιωματούχων, εκπροσώπων ενός τύπου τοπικής κυβέρνησης που αποκεντρώνει συστηματικά τον κομματισμό και τη διαφθορά. Η επιβράβευση υποψηφίων που ήταν ή έδειχνε να είναι έξω από αυτό το σύστημα της φθοράς, των τοπικών κομματικών πασαλικιών, η επιτυχία όχι μόνον του Γιάννη Μπουτάρη, ως εξέγερση αξιοπρέπειας μιας πόλης, ή του Αλέξη Τσίπρα, ως νεκρανάσταση της Αριστεράς, αλλά και υποψηφίων όπως ο Μάκης Παρασκευόπουλος, που εξελέγη πανηγυρικά στον Πύργο.
Και τα ίχνη αυτά οδηγούν όλα στο ίδιο συμπέρασμα: Πως υπάρχει μια ογκούμενη δυσανεξία προς τους παλιούς τρόπους της πολιτικής, ιδίως όπως εκπροσωπούνται τοπικά μέσα από κομματικούς μηχανισμούς, του ΠΑΣΟΚ προπάντων, που αναπαράγονται σαν αναρριχητικά φυτά στον κορμό του αποκεντρωμένου κράτους, δίκτυα διακομματικών «Πανάγων» λαφυραγωγών, που θέλουν τα πάντα να ελέγχουν. Πως υπάρχει μια πραγματική, ενεργή, συχνά απελπισμένη μα όχι παραιτημένη, κοινωνική ζήτηση για μια άλλου τύπου πολιτική, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Ζήτηση για μια ανανεωμένη, αυθεντικότερη αντιπροσώπευση.
Πλειοψηφική; Ίσως όχι ακόμη. Ελπιδοφόρα, όμως. Και, για το ΠΑΣΟΚ, η προσπάθεια ικανοποίησης αυτής ακριβώς της ζήτησης, έναντι της οποίας η προσφορά του κρίθηκε ελλιπής, είναι μάλλον μονόδρομος.
