Ο φόβος της παγκοσμιοποίησης και η Ελλάδα

Με το τέλος του χρόνου, σειρά από στατιστικά δεδομένα, εκθέσεις, έρευνες επιβεβαιώνουν αυτό που συνιστά απλή αλήθεια για «τους παροικούντας» τη χώρα αυτή: δηλαδή ότι η Ελλάδα εμφανίζει εγγενείς δυσκολίες να αξιοποιήσει τη δυναμική της παγκοσμιοποίησης ως διαδικασίας που μπορεί να προσφέρει «ευκαιρίες» για τη βελτίωση της ευημερίας, ανάπτυξης και τεχνολογικής προόδου. Η Ελλάδα φαίνεται να έχει παγιδευτεί στο σύνδρομο που θεωρεί την παγκοσμιοποίηση μάλλον «απειλή» και λιγότερο «ευκαιρία». Η Αριστερά (με ορισμένες εξαιρέσεις) τείνει, με ιδιαίτερα παλαιολιθικό λόγο, να καταδικάζει τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης (που βεβαίως, ως φαινόμενο του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, δεν είναι τίποτα άλλο από τη διεθνοποίηση των οικονομικών σχέσεων). Στην καταδίκη αυτή παραβλέπει ότι πρόοδος δεν είναι να αντιστρατεύεσαι τυφλά τις «ιστορικές τάσεις και διαδικασίες», αλλά να προσπαθείς να τις μετατρέψεις σε (δημοκρατικά) μέσα προώθησης της γενικότερης ευημερίας, ισοκατανομής του εισοδήματος, δημοκρατικής συμμετοχής. Η άκριτη καταδίκη της παγκοσμιοποίησης (η κριτική στο φαινόμενο είναι, βεβαίως, αναγκαία) δεν περιορίζεται, φυσικά, μόνο στην Αριστερά. Είναι μέρος της πολιτικής κουλτούρας της χώρας και γι’ αυτό εμφανίζονται οι μεγάλες δυσκολίες να προχωρήσει στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Έτσι, σε τελευταία μελέτη π.χ., η Ελλάδα εμφανίζεται να καταλαμβάνει μία από τις τελευταίες θέσεις σε ό,τι αφορά την ικανότητά της να αναπτύξει ή να αξιοποιήσει «δίκτυα τεχνολογικών καινοτομιών» για την προώθηση της ανάπτυξης (βλέπε σχετικά στοιχεία στους «Financial Times», 5 /12/ 2006). Βεβαίως, πρέπει να επισημανθεί ότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα «που φοβάται την παγκοσμιοποίηση». Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, τελευταία οι ΗΠΑ επιδεικνύουν τον ίδιο φόβο, σε εντεινόμενο μάλιστα βαθμό. Έτσι η επικράτηση των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο μπορεί να έχει θετικές προεκτάσεις σε σειρά θεμάτων εξωτερικής πολιτικής (αν και όχι τόσο δραματικές όσο προσδοκούν ορισμένοι), αλλά πάντως δεν θα διευκολύνει τη διαδικασία για την περαιτέρω απελευθέρωση του παγκοσμίου εμπορίου (προώθηση γύρου Doha). Η Γαλλία επιδεικνύει την ίδια φοβία μπροστά στην παγκοσμιοποίηση. Αλλά ΗΠΑ, Γαλλία και Ελλάδα διαμοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: είναι φορείς του συνδρόμου του «εξαιρετισμού» (exceptionalism). Και αυτό εξηγεί πολλά...