Κέντρο-απόκεντρο

Πιστεύω- κι όχι μόνον εγώ, η γκάμα εκτείνεται από τη Σώτη Τριανταφύλλου ώς τον Νορμπέρτο Μπόμπιο- ότι αυτοί που θέλουν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει ούτε Δεξιά ούτε Αριστερά είναι Δεξιοί. Πολιτική χωρίς διάκριση και κόμματα χωρίς φόρτιση αποτελούν νοηματικές αυτοαναιρέσεις. Με την ίδια λογική, εκείνοι που εναποθέτουν όλες τις ελπίδες τους στο Κέντρο δεν πιστεύουν στην πολιτική, άρα βοηθούν κι αυτοί τη Δεξιά. Αν αυτά ισχύουν, η διεθνής Δεξιά θα πρέπει, μέσα στους κλυδωνισμούς της, να νιώθει αρκετά ανακουφισμένη από αρκετές πρόσφατες επελάσεις των «κεντρώων δυνάμεων».

Οι συσχετισμοί και οι εσωτερικές καταστάσεις είναι βέβαια εντελώς ιδιότυπες, αλλά η χρονική και ορολογική σύμπτωση δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Αυτές τις ημέρες ιδρύθηκε- ή μάλλον συγκροτήθηκεστην Ιταλία ένα Δημοκρατικό Κόμμα, αστερισμός ετερογενών αντιμπερλουσκονικών δυνάμεων, από πρώην ευρωκομμουνιστές (λυπάμαι τα κόκαλα του Μπερλινγκουέρ) ως πρώην χριστιανοδημοκράτες (τα κόκαλα του Αντρεότι ούτως ή άλλως δεν καταλαβαίνουν τίποτα). Τις ίδιες μέρες ιδρύθηκε- ή μάλλον αναγγέλθηκε- στη Γαλλία, ένα υπό τον Φρανσουά Μπαϊρού Δημοκρατικό Κόμμα (Πε-Ντε, μόνο που αυτό σημαίνει και κάτι άλλο στα γαλλικά), σε μια προσπάθεια διεμβόλισης τόσο της Κεντροδεξιάς (που θεωρητικά εκπροσωπείται από τον Σαρκοζί στον δεύτερο γύρο της προεδρικής εκλογής) όσο και της Κεντροαριστεράς (μερίδα της οποίας βλέπει, αναλόγως των γυαλιών που φορά, είτε μια λαϊκίστρια είτε μια «παλαιοσοσιαλίστρια» στο πρόσωπο της Σεγκολέν Ρουαγιάλ). Οι ομοιότητες δεν σταματούν στον χρονισμό και στο όνομα. Τα «νέα» «κόμματα» (καμία από τις δύο λέξεις δεν ακριβολογεί) προωθούν την αμερικανοποίηση της ιταλικής και της γαλλικής ζωής, εντείνοντας το ιδεολογικά επαμφοτερίζον και το προσωπικό στοιχείο, εισάγοντας την κατάτμηση σε α λα καρτ θεματικές φέτες και αποδεχόμενα τη σχεδόν πλήρη ταύτιση της πολυσυλλεκτικότητας με την κυριαρχία της εικόνας. Δεν πρόκειται για κόμματα προγραμματικά ούτε, πολύ λιγότερο, αντισυστημικά, αλλά για παρατάξεις που τις ενώνουν κοινές αποστροφές: ΟΕΜ (Όλα Εκτός Μπερλουσκόνι) στην Ιταλία, ΟΕΣ (Όλα Εκτός Σαρκοζί) στη Γαλλία, με ένα αναγκαστικό πέρασμα και των δύο από την ΟΓΕ (Όλα Για την Εξουσία).

Το- όχι βραχυπρόθεσμο ίσως- αποτέλεσμα είναι ότι αυτές οι εξελίξεις συμβάλλουν στην περαιτέρω αποπολιτικοποίηση της πολιτικής και στην απίσχνανση της μόνης υπαρκτής έκφρασης της κυβερνητικής Αριστεράς, δηλαδή της Σοσιαλδημοκρατίας. Τη στιγμή της κατάρρευσης του μύθου της καλύτερης προσαρμογής της Δεξιάς στην «εποχή της παγκοσμιοποίησης» (δεν χρειάζεται άλλο παράδειγμα από τα έργα και τις φθίνουσες πια ημέρες του Τόνι Μπλερ) και της απέλπιδος προσπάθειας της Δεξιάς να βρει κάποιες «ιδέες» μέσα από το θεωρητικό οπλοστάσιο των αντιπάλων της (σκεφτείτε την «αλλαγή», τη «μεταρρύθμιση», την «κοινωνική δικαιοσύνη», αλλά και διαβάστε τον εξαιρετικά διδακτικό σφετερισμό των Μπόμπιο, Έκο, Τσόμσκι, Ντάρεντορφ, Χάμπερμας, Ρίφκιν, Αμάρτια Σεν, Γκάλμπρεϊθ και πολλών παρόμοιων στον συλλογικό τόμο «Η ελληνική Κεντροδεξιά στον 21ο αιώνα»), ενώ συμβαίνουν λοιπόν αυτά, η δημοκρατική Αριστερά κάνει το μεγαλύτερο δώρο στους δικούς της αντιπάλους: θολώνει το στίγμα της, βάζει σε δεύτερη μοίρα τη διαφορά της, ομογενοποιείται όχι στο εσωτερικό της αλλά με τον χυλό της εποχής.

Στην Ελλάδα, παρά την πρόοδο- και την προπαγάνδα- του Κέντρου ως τοποθέτησης, το κέντρο ως κόμμα δεν έχει πιάσει και δεν μπορεί, κατά τη γνώμη μου, εύκολα να πιάσει. Ο συγκρουσιακός- με την κακή αλλά, εδώ, και με την καλή έννοια- χαρακτήρας της πολιτικής αντιπαράθεσης, η προδικτατορική εμπειρία αλλά και το εκλογικό και ψυχολογικό ρίζωμα του ΠΑΣΟΚ είναι ισχυρά αναχώματα- αρκεί το ΠΑΣΟΚ να μην τα ρίξει μοναχό του. Γιατί μπορεί οι ψήφοι του Κέντρου να είναι διεκδικήσιμες, η ψυχή του όμως στην Ελλάδα χτυπάει- ακόμη- λίγο αριστερότερα από αλλού.

Ο συνταγματολόγος Κ. Μποτόπουλος είναι μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ.