Για πόσα χρόνια τρομοκρατία;
Η αναπτυξιακή βοήθεια είναι απείρως πιο αποτελεσματική από τα τανκς
Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2007-07-11
Όποιος αυτόν τον καιρό βρεθεί επισκέπτης στη Βρετανία, έχει την ευκαιρία να διακρίνει πίσω από τις εικόνες της τηλεόρασης, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, πόσο παρών είναι ο φόβος της τρομοκρατίας και πόσο εκτεταμένη η αποδοχή των ολοένα αυστηρότερων μέτρων ασφαλείας. .Παντού θα δει οθόνες με την εικόνα του, όπως την καταγράφουν οι κάμερες παρακολούθησης, στα λεωφορεία για παράδειγμα, που δεν φαίνεται να ενοχλούν τους ντόπιους. Πέρα από τους εξονυχιστικούς ελέγχους στα αεροδρόμια, τον περαστικό ταξιδιώτη δυσκολεύει ότι δεν έχει πουθενά να αφήσει τις αποσκευές του: τα ντουλαπάκια όπου ρίχνοντας ένα κέρμα μπορούσε άλλοτε να τις κλειδώσει σε οποιονδήποτε σιδηροδρομικό σταθμό δεν υπάρχουν πια. Και αν αφελώς τα αναζητήσει, θα του απαντήσουν σοβαρά ότι καταργήθηκαν μετά τις 7/7, μετά δηλαδή τις προπέρσινες φονικές επιθέσεις στο Λονδίνο.
Τις τελευταίες μέρες δύο αποτυχημένες, αλλά δυνητικά εξίσου φονικές βομβιστικές απόπειρες, στο Λονδίνο και στη Γλασκώβη, ήρθαν να οξύνουν αυτές τις αντιδράσεις. Στη δεύτερη, μάλιστα, ο τραυματισμός ενός από τους επίδοξους βομβιστές αποκάλυψε ένα μικρό δίκτυο γιατρών και άλλων εργαζομένων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας προερχομένων από τη βρετανική μουσουλμανική κοινότητα, οι οποίοι, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, σχεδίασαν και προσπάθησαν να εκτελέσουν τους εμπρησμούς/ανατινάξεις. Σε αναλυτικές δηλώσεις του την Κυριακή, ο νέος υφυπουργός Ασφαλείας σερ Άλαν Ουέστ προειδοποίησε ότι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας θα έχει μακρά διάρκεια, μπορεί να απαιτήσει ίσως και δεκαπέντε χρόνια. Ως πρώτη προτεραιότητα πρόβαλε την αποτροπή της ριζοσπαστικοποίησης των νέων μουσουλμάνων στη χώρα και αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη, είπε. Το μείγμα κοινωνικοπολιτικών και αστυνομικών μέτρων μένει ακόμα να το δούμε, οι ανησυχίες ότι απειλούνται ελευθερίες και δικαιώματα των πολιτών στην κατ΄ εξοχήν φιλελεύθερη βρετανική κοινωνία ακούγονται βάσιμες. Ενώ επέμεινε στην ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας των υπηρεσιών πληροφοριών, ώστε να εντοπίζονται καλύτερα οι μετακινήσεις ύποπτων ατόμων, ο νέος πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν πάντως αποφεύγει τον φορτισμένο από τους Μπους και Μπλερ όρο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Αρκετοί αναλυτές ελπίζουν σε έναν αναπροσανατολισμό της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής, αρχίζοντας με τη στρατιωτική απεμπλοκή από το Ιράκ.
Μιαν άλλη διάσταση στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ανέδειξε η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τους «στόχους της χιλιετίας». Η δέσμευση που είχαν αναλάβει το 2000 οι ηγέτες των χωρών του κόσμου να μειώσουν ώς το 2015 στο μισό τη φτώχεια στον πλανήτη δεν φαίνεται τώρα, στα μισά του δρόμου, ότι θα εκπληρωθεί. Σε περιοχές της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής με δυναμική οικονομική ανάπτυξη η απόλυτη φτώχεια υποχωρεί, αλλού όμως η κατάσταση επιδεινώνεται. Αν το 1820 το κατά κεφαλήν εισόδημα των δέκα πλουσιότερων χωρών ήταν τριπλάσιο των δέκα φτωχότερων, σήμερα είναι πενήντα φορές μεγαλύτερο. Η μία στις έξι γυναίκες πεθαίνει στη γέννα στην Αφρική, όταν στον ανεπτυγμένο κόσμο η αναλογία είναι μία στις 3.800. Χρειάζεται δημόσια οικονομική βοήθεια για να βελτιωθούν οι συνθήκες υγιεινής, για να καθιερωθεί η στοιχειώδης εκπαίδευση για όλους, για να εξασφαλισθεί η διατροφή του πληθυσμού. Πολύ λίγες από τις πλούσιες χώρες έχουν όμως ανταποκριθεί στην υποχρέωση να διαθέτουν το 0,7% του ΑΕΠ τους για τον σκοπό αυτό: οι Σκανδιναβικές, η Ολλανδία, η Ισπανία.
Όπως τονίζει ο υπεύθυνος του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την ανάπτυξη Κεμάλ Δερβίς, ο κόσμος δαπανά κάθε χρόνο 90 δισ. ευρώ για αναπτυξιακή βοήθεια και 900 δισ. για εξοπλισμούς και προσθέτει: αυτό δεν έχει καμία λογική, ούτε από την άποψη της ασφάλειας. Όσα πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους κι αν μαζεύετε- εξηγούσε στη χθεσινή «Le Μonde»- δεν θα καταπολεμήσετε τις πραγματικές μάστιγες της ανθρωπότητας που είναι η τρομοκρατία, οι επιδημίες, η άνοδος της θερμοκρασίας. Η αναπτυξιακή βοήθεια είναι απείρως πιο αποτελεσματική από τα τανκς. Αλλά προϋποθέτει να φύγουμε από τον δημοσιονομικό συντηρητισμό του να ξαναεγγράφουμε κάθε χρόνο στους προϋπολογισμούς μας δαπάνες υπέρ τακτικών στρατών που είναι ακατάλληλοι στον σημερινό κόσμο. Ως πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, μιας χώρας με μεγάλη φτώχεια και υπέρογκες εξοπλιστικές δαπάνες, ο Δερβίς ήξερε βέβαια για ποιο πράγμα μιλούσε.
Όσοι αντικρούουν μια τέτοια λογική, επικαλούμενοι το μεσαίο ή και υψηλότερο μορφωτικό/εισοδηματικό επίπεδο των έως τώρα γνωστών τρομοκρατών, δείχνουν μόνον ότι δεν θέλουν να καταλάβουν τι δυνάμεις κινητοποιεί η αδικία και η ανισότητα. Για να στερέψουν οι πηγές στρατολόγησης του θανάτου θα χρειαστούν εναλλακτικές, πιο πειστικές προοπτικές, πολύ πέρα από το 0,7% του ΑΕΠ των πλούσιων χωρών για αναπτυξιακή βοήθεια. Αλλά η πρακτική υλοποίηση αυτής της δέσμευσης του 2000 θα σηματοδοτούσε τουλάχιστον ένα βήμα.
Τις τελευταίες μέρες δύο αποτυχημένες, αλλά δυνητικά εξίσου φονικές βομβιστικές απόπειρες, στο Λονδίνο και στη Γλασκώβη, ήρθαν να οξύνουν αυτές τις αντιδράσεις. Στη δεύτερη, μάλιστα, ο τραυματισμός ενός από τους επίδοξους βομβιστές αποκάλυψε ένα μικρό δίκτυο γιατρών και άλλων εργαζομένων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας προερχομένων από τη βρετανική μουσουλμανική κοινότητα, οι οποίοι, σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, σχεδίασαν και προσπάθησαν να εκτελέσουν τους εμπρησμούς/ανατινάξεις. Σε αναλυτικές δηλώσεις του την Κυριακή, ο νέος υφυπουργός Ασφαλείας σερ Άλαν Ουέστ προειδοποίησε ότι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας θα έχει μακρά διάρκεια, μπορεί να απαιτήσει ίσως και δεκαπέντε χρόνια. Ως πρώτη προτεραιότητα πρόβαλε την αποτροπή της ριζοσπαστικοποίησης των νέων μουσουλμάνων στη χώρα και αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη, είπε. Το μείγμα κοινωνικοπολιτικών και αστυνομικών μέτρων μένει ακόμα να το δούμε, οι ανησυχίες ότι απειλούνται ελευθερίες και δικαιώματα των πολιτών στην κατ΄ εξοχήν φιλελεύθερη βρετανική κοινωνία ακούγονται βάσιμες. Ενώ επέμεινε στην ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας των υπηρεσιών πληροφοριών, ώστε να εντοπίζονται καλύτερα οι μετακινήσεις ύποπτων ατόμων, ο νέος πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν πάντως αποφεύγει τον φορτισμένο από τους Μπους και Μπλερ όρο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Αρκετοί αναλυτές ελπίζουν σε έναν αναπροσανατολισμό της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής, αρχίζοντας με τη στρατιωτική απεμπλοκή από το Ιράκ.
Μιαν άλλη διάσταση στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ανέδειξε η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τους «στόχους της χιλιετίας». Η δέσμευση που είχαν αναλάβει το 2000 οι ηγέτες των χωρών του κόσμου να μειώσουν ώς το 2015 στο μισό τη φτώχεια στον πλανήτη δεν φαίνεται τώρα, στα μισά του δρόμου, ότι θα εκπληρωθεί. Σε περιοχές της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής με δυναμική οικονομική ανάπτυξη η απόλυτη φτώχεια υποχωρεί, αλλού όμως η κατάσταση επιδεινώνεται. Αν το 1820 το κατά κεφαλήν εισόδημα των δέκα πλουσιότερων χωρών ήταν τριπλάσιο των δέκα φτωχότερων, σήμερα είναι πενήντα φορές μεγαλύτερο. Η μία στις έξι γυναίκες πεθαίνει στη γέννα στην Αφρική, όταν στον ανεπτυγμένο κόσμο η αναλογία είναι μία στις 3.800. Χρειάζεται δημόσια οικονομική βοήθεια για να βελτιωθούν οι συνθήκες υγιεινής, για να καθιερωθεί η στοιχειώδης εκπαίδευση για όλους, για να εξασφαλισθεί η διατροφή του πληθυσμού. Πολύ λίγες από τις πλούσιες χώρες έχουν όμως ανταποκριθεί στην υποχρέωση να διαθέτουν το 0,7% του ΑΕΠ τους για τον σκοπό αυτό: οι Σκανδιναβικές, η Ολλανδία, η Ισπανία.
Όπως τονίζει ο υπεύθυνος του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την ανάπτυξη Κεμάλ Δερβίς, ο κόσμος δαπανά κάθε χρόνο 90 δισ. ευρώ για αναπτυξιακή βοήθεια και 900 δισ. για εξοπλισμούς και προσθέτει: αυτό δεν έχει καμία λογική, ούτε από την άποψη της ασφάλειας. Όσα πολεμικά αεροσκάφη και πυραύλους κι αν μαζεύετε- εξηγούσε στη χθεσινή «Le Μonde»- δεν θα καταπολεμήσετε τις πραγματικές μάστιγες της ανθρωπότητας που είναι η τρομοκρατία, οι επιδημίες, η άνοδος της θερμοκρασίας. Η αναπτυξιακή βοήθεια είναι απείρως πιο αποτελεσματική από τα τανκς. Αλλά προϋποθέτει να φύγουμε από τον δημοσιονομικό συντηρητισμό του να ξαναεγγράφουμε κάθε χρόνο στους προϋπολογισμούς μας δαπάνες υπέρ τακτικών στρατών που είναι ακατάλληλοι στον σημερινό κόσμο. Ως πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, μιας χώρας με μεγάλη φτώχεια και υπέρογκες εξοπλιστικές δαπάνες, ο Δερβίς ήξερε βέβαια για ποιο πράγμα μιλούσε.
Όσοι αντικρούουν μια τέτοια λογική, επικαλούμενοι το μεσαίο ή και υψηλότερο μορφωτικό/εισοδηματικό επίπεδο των έως τώρα γνωστών τρομοκρατών, δείχνουν μόνον ότι δεν θέλουν να καταλάβουν τι δυνάμεις κινητοποιεί η αδικία και η ανισότητα. Για να στερέψουν οι πηγές στρατολόγησης του θανάτου θα χρειαστούν εναλλακτικές, πιο πειστικές προοπτικές, πολύ πέρα από το 0,7% του ΑΕΠ των πλούσιων χωρών για αναπτυξιακή βοήθεια. Αλλά η πρακτική υλοποίηση αυτής της δέσμευσης του 2000 θα σηματοδοτούσε τουλάχιστον ένα βήμα.
