Ο Γιώργος και ο Ουμπέρτο

Παύλος Τσίμας, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-03-13

Κάποτε, οι κυβερνήσεις έκοβαν δαπάνες και έβαζαν φόρους για να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό τους. Τώρα το κάνουν για να στείλουν ένα μήνυμα στους διεθνείς δανειστές.

O τρόπος με τον οποίο πολλοί υπουργοί της κυβέρνησης υπερασπίζονται τα μέτρα της 3ης Μαρτίου («ήταν αναγκαία για να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές και τους εταίρους μας») θυμίζει τον κλασικό αφορισμό του Ουμπέρτο Έκο: «Κάποτε ένας στρατός βομβάρδιζε μια πόλη για να την καταστρέψει και να κερδίσει τον πόλεμο. Τώρα πια, όταν βομβαρδίζεται μια πόλη, είναι απλώς για να σταλεί ένα μήνυμα».

Παραφράζοντας τον Έκο: Κάποτε, οι κυβερνήσεις έκοβαν δαπάνες και έβαζαν φόρους για να ισοσκελίσουν τον προϋπολογισμό τους. Τώρα, όταν ανακοινώνουν ένα πρόγραμμα λιτότητας, το κάνουν για να στείλουν ένα μήνυμα στους διεθνείς δανειστές.

Οι περικοπές στους μισθούς και τα επιδόματα βέβαια, όπως και οι αυξήσεις στους άμεσους και έμμεσους φόρους, είναι πραγματικές- τόσο πραγματικές όσο, ας πούμε, και οι νεκροί από τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα. Αλλά, όπως οι νεκροί της Χιροσίμα δεν ήταν ο στόχος, ο σκοπός του βομβαρδισμού (η Ιαπωνία είχε, άλλωστε, ήδη ηττηθεί), αλλά το μέσο για να σταλεί ένα μήνυμα ισχύος, έτσι και οι μειώσεις του εισοδήματος, που τα μέτρα επιφέρουν, δεν ήταν ο στόχος, ο σκοπός των μέτρων, αλλά το αναγκαίο μέσο για να σταλεί ένα μήνυμα από την Αθήνα προς τους δανειστές της κι εκείνους που καλούνται να εγγυηθούν τον δανεισμό της.

Το μήνυμα που η κυβέρνηση έστειλε με την ανακοίνωση των μέτρων από το μεν διεθνές ακροατήριο ελήφθη ως μήνυμα που εμπνέει εμπιστοσύνη, αλλά από το εθνικό ακροατήριο ελήφθη ως μήνυμα που προκαλεί σύγχυση και εκλαμβάνεται ως απειλή ή εμπνέει ανασφάλεια και απαισιοδοξίαΤο μήνυμα εστάλη. Και ελήφθη επιτυχώς. Αν ξεφυλλίσει κανείς τον διεθνή Τύπο, τον ίδιο Τύπο που οργάνωνε την καθημερινή διαπόμπευσή μας, το διαπιστώνει αμέσως: οι έπαινοι για τις θυσίες που αναλαμβάνει η χώρα και τη γενναιότητα που επιδεικνύει η κυβέρνησή της πήραν τη θέση των ατιμωτικών αφηγήσεων για απάτες και σπατάλες. Και ο Γιώργος Παπανδρέου βρήκε το περιθώριο να επιχειρήσει μια διπλωματική αντεπίθεση, ώστε να ανακτήσει κάτι από τη χαμένη διαπραγματευτική ισχύ και αξιοπρέπεια της χώρας και να τη μετατρέψει από μαύρο πρόβατο της Ευρώπης σε μέτοχο μιας διεθνούς προσπάθειας να επιβληθεί πολιτικός έλεγχος επί των αποχαλινωμένων διεθνών αγορών του χρήματος και των κερδοσκοπικών πρακτικών τους.

Ως εδώ καλά. Το πρόβλημα είναι ότι - όπως έχει εξηγήσει λαμπρά ο Έκο - κάθε μήνυμα υπόκειται στον νόμο των ασύμφωνων ερμηνειών. Αποκωδικοποιείται διαφορετικά, από διαφορετικά ακροατήρια, τα οποία χρησιμοποιούν διαφορετικούς κώδικες. Για παράδειγμα, έλεγε ο Έκο, ένα διαφημιστικό μήνυμα ενός ψυγείου στην τηλεόραση για έναν τραπεζικό υπάλληλο στο Μιλάνο είναι ένα κίνητρο για κατανάλωση, αλλά για έναν φτωχό χωρικό στην Καλαβρία το ίδιο μήνυμα μπορεί να καταγγέλλει μια κοινωνία ευμάρειας στην οποία ο χωρικός δεν μετέχει.

Το μήνυμα, λοιπόν, που η κυβέρνηση έστειλε με την ανακοίνωση των μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής από το μεν διεθνές ακροατήριο ελήφθη ως μήνυμα που εμπνέει εμπιστοσύνη («η Ελλάδα συμμορφώνεται με τους κανόνες»), αλλά από το εθνικό ακροατήριο, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, ελήφθη ως μήνυμα που προκαλεί σύγχυση («αναγκαία αλλά άδικα τα μέτρα»), εκλαμβάνεται ως απειλή ή εμπνέει ανασφάλεια και απαισιοδοξία.

Βρισκόμαστε, λοιπόν, στη μέση ενός μεγάλου «σημειολογικού πολέμου», που έχει ως αντικείμενο και έπαθλο τη νοηματοδότηση του μηνύματος λιτότητα, που η κυβέρνηση εξέπεμψε την 3η Μαρτίου.

Αν το μήνυμα αυτό ενσωματωθεί σε μια αφήγηση αλλαγής, όπου οι σημερινές θυσίες εκλαμβάνονται ως απαραίτητο θεραπευτικό σοκ, για να απελευθερωθεί μια διαδικασία μεταρρυθμίσεων- σε ένα παραγωγικό μοντέλο που έχει καταντήσει εντελώς αντιπαραγωγικό, μια πελατειακά συγκροτημένη δημόσια διοίκηση που κρατά αιχμάλωτη τη χώρα κι ένα μοντέλο κοινωνικού κράτους που χρεώνει πανάκριβα ανεπαρκείς υπηρεσίες, τις οποίες συμπληρώνει μια πληθωρική ιδιωτική δαπάνη, δίνοντας έτσι ισχυρά κίνητρα φοροδιαφυγής - τότε μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη και αισιοδοξία και να ωθήσει σε πραγματική αλλαγή.

Αν όχι, αν τα μέτρα εκληφθούν απλώς ως μια θυσία (και μάλιστα άδικα επιμερισμένη) στους αιμοδιψείς θεούς των αγορών, χωρίς αύριο, χωρίς ανταπόδοση, τότε η ανοχή θα εξατμιστεί γρήγορα, η εμπιστοσύνη θα χαθεί και μαζί της θα χαθεί και το παιχνίδι.

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Κώστας Καλλίτσης

Μειώσεις φόρων;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-27

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει,...

Κώστας Καλλίτσης

Δασμοί, συνέπειες και αντιδράσεις

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-13

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν...

Κώστας Καλλίτσης

Το άμεσο κόστος των δασμών

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-06

Είναι συζητήσιμο αν η περασμένη Τετάρτη, 2 Απριλίου, όταν...

Ποιός λέει ψέμματα; Η EUROSTAT ή ο Μητσοτάκης;

Νικόλ Λειβαδάρη, 2025-03-31

Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η αύξηση του κατώτατου μισθού...

Κώστας Καλλίτσης

Παραίτηση από τη ρήτρα διαφυγής

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-30

Ηκυβέρνηση δείχνει ότι αδημονεί να εκμεταλλευθεί τη ρήτρα...

Κώστας Καλλίτσης

Ηρεμία στην αγορά κεφαλαίου

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-23

Σε προηγούμενες εποχές, ακόμα και πριν λίγα χρόνια, αν σημειώνονταν...

Η άδικη ”προτασιολογία”

Πάσχος Μανδαρβέλης, 2025-03-09

Είναι άδικος ο ψόγος του πρωθυπουργού (τον οποίο παπαγαλίζουν...

Κώστας Καλλίτσης

Πικρή γεύση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-23

Η Ελλάδα έχει εισπράξει τα μισά από τα 36 δισ. ευρώ που της...

Κώστας Καλλίτσης

Περί σταθερότητας

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-16

Τέλη 2024, πριν μερικές εβδομάδες δηλαδή, φαινόταν ότι η χώρα...

Οι 16 (επενδύσεις) που έγιναν 4 και κατέληξαν σε 1

Δημήτρης Καμπουράκης, 2025-01-24

Έτυχε μήπως να κάνετε προσφάτως καμιά βόλτα στις περίφημες...

Κώστας Καλλίτσης

Πιο λαϊκιστής πεθαίνεις;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-19

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) υποτίθεται...

Κώστας Καλλίτσης

Με τους πραματευτάδες;..

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-15

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει...

×
×