Τριάντα χρόνια μετά

Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-03-24

Τριάντα χρόνια ευρωπαϊκής συμμετοχής συμπληρώνει η Ελλάδα: στην ΕΟΚ αρχικά, που στη συνέχεια μετατράπηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση, κατόπιν τα τελευταία δέκα χρόνια στην ευρωζώνη. Συγκριτικά φτωχή χώρα, κοντά με τους Ιρλανδούς που είχαν προηγηθεί, ήμασταν οι φτωχότεροι της Ευρώπης όταν εντασσόμασταν το 1981. Και εκεί, στην κατηγορία των φτωχότερων και λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, παραμείναμε πάνω από είκοσι χρόνια.

Πλέον όχι με τους Ιρλανδούς, που τη δεκαετία του 1990 απογειώθηκαν, αλλά με τους Πορτογάλους αφότου εντάχθηκαν και αυτοί, με τους οποίους εναλλασσόμασταν στην τελευταία θέση ως προς το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ). Μόνον από το 2004 μετατοπιστήκαμε στη μεσαία κατηγορία, όχι τόσο χάρη στην (πραγματική) δική μας πορεία σύγκλισης, όσο επειδή στην Ένωση προσχώρησαν φτωχότερες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οπότε ο μέσος όρος έπεσε χαμηλότερα.

Στο διάστημα αυτό πάντως ανέβαινε το βιοτικό, οπωσδήποτε το καταναλωτικό μας επίπεδο, θεαματικά από τα μέσα της τριακονταετίας (1995) και μετά που είχαμε υψηλούς σχετικά ρυθμούς μεγέθυνσης, κατασκευάστηκαν θαυμαστές υποδομές, μεγάλες και μικρές, η χώρα έγινε αγνώριστη. Συνέβαλαν οι κοινοτικοί πόροι, ο διογκούμενος δανεισμός Δημοσίου και ιδιωτών. Όμως βασικά προβλήματα για την ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή δεν τα αντιμετωπίσαμε. Ενδεικτικά, επίσης με τους Πορτογάλους μοιραζόμαστε τις μεγαλύτερες εισοδηματικές ανισότητες στην Ευρώπη: μόνο στις δύο χώρες το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού έχει έξι φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το φτωχότερο 20%, σε όλες τις άλλες η αναλογία είναι το πολύ πέντε προς ένα, συχνά τέσσερα ή και πιο κάτω. Διατηρήσαμε αυτό τον λόγο σταθερό μέχρι το 2008 (τελευταία στοιχεία) ενόσω αυξάνονταν συνεχώς οι κοινωνικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού.

Ακόμα, τα δάση μας τα καίγαμε, ρυπαίναμε θάλασσες και παραλίες, εξαντλούσαμε τους υδάτινους πόρους, χτίζαμε αυθαίρετα χωρίς χωροταξία, οριστικές λύσεις τι να κάνουμε τα σκουπίδια μας δεν βρίσκαμε. Το εκπαιδευτικό σύστημα χωλαίνει και υποχρηματοδοτείται, χειρότερα η έρευνα, με όλα τα κίνητρα και τις μειώσεις φόρων, τρόπους να γίνουν πολλές παραγωγικές επενδύσεις που να δημιουργούν καλές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, να ανοίξουν διέξοδο από την ανεργία ή τη φτηνή, προσωρινή απασχόληση των νέων, δεν ανακαλύψαμε, η χώρα γέμισε εμπορικά κέντρα με εισαγόμενα είδη προπάντων. Κουβαλώντας σωρευμένα προβλήματα σε πολλούς τομείς, φτάσαμε στην τωρινή κρίση της αναχρηματοδότησης του χρέους.

Η άποψη που ακούγεται συχνά τους τελευταίους μήνες, ότι είναι η σοβαρότερη που αντιμετωπίζει η χώρα μετά το 1974, προοπτικά μάλλον σωστή είναι, με την έννοια ότι θα απαιτηθούν μακρές και δύσκολες προσπάθειες για να αντιστραφούν τα «δίδυμα» ελλείμματα και χρέη, του δημοσίου και του εξωτερικού ισοζυγίου. Θα πάρει χρόνια, τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται φέτος δεν είναι παρά η αρχή. Διότι σοβαρές κρίσεις είχαμε και άλλες, με οξύτερη εκείνη του ισοζυγίου του 1985, όταν το εξωτερικό έλλειμμα της χώρας έφτασε το 9,8% του ΑΕΠμε την αδύναμη δραχμή τότε κι αν ήταν προ των θυρών το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο! Κινητοποιήθηκε όμως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη (ισχυρός πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ο Ζακ Ντελόρ) σε συνδυασμό με ένα διετές αυστηρό πρόγραμμα σταθεροποίησης της οικονομίας (κατά 13% μείωσε τους πραγματικούς μισθούς) και εκείνη η κρίση ξεπεράστηκεπροσωρινά, όπως φάνηκε εκ των υστέρων. Τούτη τη φορά αποκλείεται να ξεμπερδέψουμε τόσο γρήγορα.

Αλλά και δεν έχουμε πια δεδομένη μια ενεργητική έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, όπως μας στήριζε επί τρεις δεκαετίες. Το πρόβλημα δεν είναι μόνον οι όποιες στατιστικές «απάτες» ή παραβιάσεις των κανόνων της ευρωζώνης για το έλλειμμα. Γενικότερα έχει πάρει μια τροπή η Ευρώπη μετά τη διεύρυνση και το ναυάγιο του Ευρωσυντάγματος, όπου η αλληλεγγύη συρρικνώνεται. Επιπλέον οι επώδυνες συνέπειες της κρίσης τροφοδότησαν εθνικές αναδιπλώσεις.

Πολιτικούς υπερασπιστές της παλιάς αντίληψης για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, για να βοηθηθεί η χώρα μας να δανειστεί με μικρότερο κόστος, ακούμε και τώρα. Ανάμεσά τους ο επίτροπος Όλι Ρεν, ο οποίος γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα πόσο σκληρές προσπάθειες καταβάλλονται, υπουργοί, εκπρόσωποι κομμάτων. Θα σταθούν αρκετοί για να γείρουν τη ζυγαριά υπέρ μας στη σύνοδο κορυφής αύριο και μεθαύριο; Δεν μπορούμε να το προδικάσουμε.

Και στη χειρότερη τυχόν έκβαση, ωστόσο, ας έχουμε κατά νου ότι και συρρικνωμένη και παθητική μόνο η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη παρέχει προστασία. Και ας είμαστε ανάμεσα σε αυτούς που αγωνίζονται να την διαφυλάξουν. Αν κάτι πρέπει να δίδαξαν αυτά τα τριάντα χρόνια είναι ότι, με οσηδήποτε βοήθεια, από τις δικές μας επιλογές θα εξαρτηθεί τελικά η πορεία μας.

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο πελαργός, η αλεπού και το Ταμείο Ανάκαμψης

Αλέκος Κρητικός, 2025-06-04

...Σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ, σήμερα αναμένουμε την...

Γεράσιμος Μοσχονάς

Η Ευρωπαϊκή εξασθένηση των κομμάτων

Γεράσιμος Μοσχονάς, 2025-04-06

...Η εποχή της αδυναμίας των μεγάλων mainstream κομμάτων αφήνει...

Η οικονομία και ο επανεξοπλισμός της Ευρώπης

Σάββας Ρομπόλης, Βασίλειος Μπέτσης, 2025-04-01

Ο γεωοικονομικός και γεωπολιτικός παγκόσμιος μετασχηματισμός...

Θόδωρος Τσίκας

Μπορεί η Ευρώπη να γίνει «μεγάλη»;

Θόδωρος Τσίκας, 2025-03-11

Η μακρά περίοδος των ψευδαισθήσεων τελείωσε:Η ψευδαίσθηση...

Κώστας Καλλίτσης

Ρήτρα διαφυγής από τί;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-03-09

Σε ομαλές συνθήκες, οι συνήθεις αντιρρήσεις στην ιδέα του...

Σωτήρης Βαλντέν

Ευρώπη: Και τώρα τι;

Σωτήρης Βαλντέν, 2025-03-02

Διατυπώνω εδώ κάποιες σκέψεις για την ευρωπαϊκή διάσταση...

Ο Τραμπ, η Ευρώπη και ο μεγάλος φόβος

Λουκάς Τσούκαλης, 2025-02-22

Ζούμε το τέλος μιας εποχής και τα παλιά δεδομένα παύουν...

Θόδωρος Τσίκας

Η βίαιη ενηλικίωση της Ευρώπης

Θόδωρος Τσίκας, 2025-02-22

Η κυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε διμερή διάλογο με τον Πούτιν...

Δημήτρης Λιάκος

Το πραγματικό πρόβλημα της Ευρώπης

Δημήτρης Λιάκος, 2025-02-13

Η αντανάκλαση στο κοινωνικό επίπεδο θα σημάνει νέα όξυνση...

Γεράσιμος Μοσχονάς

Στην Ευρώπη οι «Τραμπ» δεν θα ευδοκιμήσουν

Γεράσιμος Μοσχονάς, 2025-02-09

Τα κόμματα υπάρχουν για να διαφέρουν. Δικαιώνουν την ύπαρξή...

Κώστας Καλλίτσης

Η Ευρώπη μας στην αναταραχή

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-12

Ανήμερα τα Χριστούγεννα έγινε δολιοφθορά σε ένα υποβρύχιο...

Κώστας Καλλίτσης

Από τον Λέττα στον Ντράγκι

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-15

Στην Ευρώπη το είχαμε όλοι, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, ανάγκη,...

×
×