Στασιμοπληθωρισμός, κατά λάθος!

Νίκ

Τρεις μήνες μετά την έναρξη του μνημονίου, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει μια παράδοξη κατάσταση που κάνει πολλούς να σπάνε τα μολύβια τους. Ο πληθωρισμός το πρώτο τρίμηνο είχε κλείσει στο 3% και περίμεναν ότι η αυστηρότερη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτούσε η «τρόικα» θα τον συμπίεζε μέχρι μηδενισμού. Σήμερα ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 5% και συνεχίζει ακάθεκτος με τις επαπειλούμενες ανατιμήσεις υπηρεσιών ΔΕΚΟ και πολλών προϊόντων.

Η ύφεση τον Μάρτιο ήταν-2% του ΑΕΠ, αλλά με την επιτάχυνση των επενδύσεων ίσως περιοριζόταν. Σήμερα έχει ξεπεράσει το-3%, ενώ το κύμα κλεισίματος επιχειρήσεων σπέρνει φόβους για μεγαλύτερη συρρίκνωση στην πραγματική οικονομία.

Τι άραγε πήγε στραβά και αντί για αντιπληθωρισμό που πολλοί φοβούνταν λόγω της περικοπής των μισθών, πέσαμε στην ακόμη χειρότερη παγίδα του στασιμοπληθωρισμού, ο οποίος σε άλλες οικονομίες προκαλείται μόνον όταν οι μισθοί αυξάνονται πάνω από την παραγωγικότητα; Τουλάχιστον δύο κρίσιμοι παράγοντες δεν αξιολογήθηκαν σωστά:

Πρώτον, το πρώτο εξάμηνο επιβλήθηκε περικοπή στις δημόσιες επενδύσεις κατά 2,5 δισ. ευρώ για να μικρύνει το έλλειμμα, αγνοώντας ότι έτσι αυτομάτως εντάθηκε και η ύφεση κατά μία μονάδα του ΑΕΠ σε ετήσια βάση. Αγνοήθηκε επίσης η συμπληρωματική σχέση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, πράγμα που σημαίνει πως όταν ματαιώνεται ένας δρόμος στην Περιφέρεια μπορεί να ματαιωθεί και μία επιχειρηματική πρωτοβουλία που τον θεωρούσε προϋπόθεση.

Ούτε αντισταθμίστηκαν αυτές οι περικοπές από άλλες αναπτυξιακές παρεμβάσεις άμεσης απόδοσης (π.χ. αποκρατικοποιήσεις) και η απουσία τους μπορεί να κάνει ακόμη και τις σωστές μεταρρυθμίσεις για τα κλειστά επαγγέλματα να αργήσουν να αποδώσουν. Δεύτερον, η αύξηση του ΦΠΑ από 19% σε 23% έδωσε το πρόσχημα σε όσες επιχειρήσεις έκλεβαν τον ΦΠΑ, αντί να ρίξουν τις τιμές για να κρατήσουν τον τζίρο τους, να τις αυξήσουν, ενθυλακώνοντας τώρα μεγαλύτερα ποσά του φόρου. Ετσι προκλήθηκε το παράδοξο να ανεβαίνουν οι τιμές και ταυτόχρονα να πέφτουν τα έσοδα του ΦΠΑ, ενώ θα έπρεπε να είναι κατά 20% αυξημένα, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η καταναλωτική δαπάνη διατηρείται στα ίδια επίπεδα. Επαιξε ρόλο επίσης και το γεγονός ότι η επιβολή του νέου ΦΠΑ έγινε προτού προλάβει να αναδιοργανωθεί ο εισπρακτικός μηχανισμός από την προηγούμενη διάλυση.

Αν τα έσοδα δεν ανακάμψουν θεαματικά το επόμενο τρίμηνο, το μνημόνιο θα επιβάλει πρόσθετες περικοπές μισθών, και αυτό φυσικά θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση της πραγματικής οικονομίας, ενώ ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να ανεβαίνει. Για να βγούμε από την παγίδα του στασιμοπληθωρισμού, χρειάζεται επειγόντως να μαζευτούν τα ποσά του ΦΠΑ για να πέσει το έλλειμμα και να ξοδευθούν τα ποσά των δημοσίων επενδύσεων για να πάρει μπροστά η ανάπτυξη.

----

Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός Οικονομίας