Τα χειρότερα έρχονται
Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2005-04-03
Φορολογώντας περισσότερο την κατανάλωση με την αύξηση του ΦΠΑ, η κυβέρνηση κατανέμει άδικα το κόστος της δημοσιονομικής προσαρμογής εις βάρος των οικονομικά ασθενέστερων. Το χειρότερο είναι όμως ότι τα μέτρα που ανακοίνωσε την Τρίτη μαζί με το νέο πρόγραμμα σταθερότητας δεν δίνουν παρά μια πρώτη γεύση για όσα, πολύ σκληρότερα, θα επακολουθήσουν.
Μπορεί ο υπουργός Οικονομίας \Γιώργος Αλογοσκούφης\ να διαβεβαίωνε ότι δεν θα υπάρξουν άλλα μέτρα φέτος. Μήπως και κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή δεν είχε αποκλείσει την επιβολή πρόσθετων φόρων;
Αλλά ήδη αμφισβητούνται ως μη ρεαλιστικές οι προβλέψεις για τα διάφορα μεγέθη που καταγράφονται στο πρόγραμμα (στο κείμενο του οποίου δεν γίνεται ούτε νύξη για τα τελευταία μέτρα, μόνον επαναλαμβάνονται επί λέξει όσα αναφέρονταν στο προηγούμενο της 30/12/2004 που αποσύρθηκε!). Οπότε, τι θα γράψει στην έκθεση που πρέπει να υποβάλει στην Επιτροπή και το Συμβούλιο Ecofin ως τις 30 Οκτωβρίου, όταν θα είναι αναγκασμένος να παραδεχθεί ότι το δημόσιο έλλειμμα φέτος θα είναι σημαντικά υψηλότερο από το 3,5% του ΑΕΠ όπου είχε αναλάβει να το περιορίσει;
Η πρώτη εξωπραγματική πρόβλεψη του προγράμματος αφορά στον πληθωρισμό: Άνοδος 3,2% το 2005 από 2,9% το 2004 δίδεται για τον αποπληθωριστή ιδιωτικής κατανάλωσης που αντιστοιχεί στο δείκτη τιμών καταναλωτή. Στη συνέντευξη τύπου της Τρίτης ο κ. Αλογοσκούφης ρωτήθηκε συγκεκριμένα αν στην πρόβλεψη αυτή έχει περιλάβει την επίπτωση από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας (0,7%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, από το οποίο το 0,5% επιβαρύνει το φετεινό μέσο πληθωρισμό, καθώς ξεκινά από τον Απρίλιο). Απάντησε κατηγορηματικά ναι. Αλλά επιτάχυνση 0,3% προκύπτει και μόνον από τη - συντηρητική - υπόθεσή του για αύξηση κατά 11,35% της τιμής του πετρελαίου σε ευρώ, πέρα από τον πολύ απτό κίνδυνο, μέσω "στρογγυλοποιήσεων" οι ανατιμήσεις να είναι υψηλότερες παρόσο μηχανικά υπολογίζονται.
Υψηλότερος πληθωρισμός όμως θα συμπιέσει τα πραγματικά εισοδήματα (την κατά κεφαλήν αύξηση των μισθών 2,1% που προβλέπει το πρόγραμμα) και άρα και την ιδιωτική κατανάλωση, που το πρόγραμμα θέλει να αυξάνεται κατά 3,4% φέτος από 3,3% πέρυσι, θεωρώντας ότι ο δανεισμός θα εξακολουθήσει να την τροφοδοτεί, ενώ υποθέτει ότι τα επιτόκια θα ανέβουν.
Με χαμηλότερα εισοδήματα και κατανάλωση, πώς θα επιτευχθεί η αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 10,2% που θέλει το πρόγραμμα, 2,5 μονάδες πάνω από το στόχο για το ονομαστικό ΑΕΠ (από την έμμεση φορολογία μάλιστα 12,1% έναντι μόλις 5,1% πέρυσι); Μακροοικονομικά δεν βγαίνει. Και πολύ περισσότερο, βέβαια, δεν βγαίνει πρακτικά, με φοροεισπρακτικές υπηρεσίες που το πρώτο δίμηνο φέτος κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν 12% λιγότερο ΦΠΑ από πέρυσι, σε ένα κλίμα όπου κανείς δεν θέλει να πληρώνει.
Πολύ αμφίβολες είναι, τέλος, και οι άλλες προβλέψεις που στηρίζουν την επιδιωκόμενη αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,9% στο "βασικό σενάριο" του προγράμματος: Μια αύξηση των επενδύσεων κατά 4,1%, όταν οι δημόσιες μειώνονται κατά 15% και το ΙΟΒΕ προειδοποιεί στην τελευταία έκθεσή του για ενδεχόμενη μεγάλη επιβράδυνση των επιχειρηματικών επενδύσεων. Και ένα θετικό, για πρώτη φορά, εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, με αύξηση εξαγωγών 7,8% αλλά εισαγωγών μόνο 4,1%.
Πρόσθετα μέτρα
Η διάψευση των προβλέψεων του προγράμματος σταθερότητας θα οδηγήσει σε πρόσθετα μέτρα. Το πρώτο που ήδη υπαινίχθηκε ο κ. Αλογοσκούφης, εξίσωση τιμών πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης, με την αόριστη υπόσχεση κάποιας επιστροφής που κανείς δεν ξέρει πώς και πότε θα υλοποιηθεί, κινδυνεύει να πλήξει πολύ βαρύτερα τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ανάλογες απειλές συνεπάγεται άλλωστε η πίεση για δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλοι τρόποι, που δεν θα έθιγαν το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς των επιχειρήσεων, στο οποίο προσβλέπει η κυβέρνηση για επενδύσεις. Η Ελλάδα έχει τον πέμπτο χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή του ΟΟΣΑ στα μερίσματα, μην εφαρμόζοντας καμμία προοδευτικότητα στη φορολογία του εισοδήματος των μετόχων σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες. Μικροί και μεγάλοι μέτοχοι στη χώρα μας δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος στα μερίσματα που εισπράττουν, καθώς, πριν διανεμηθούν, τα εταιρικά κέρδη έχουν φορολογηθεί με ενιαίο συντελεστή 35% (που θα μειωθεί στο 30%).
Οπως φαίνεται στον πίνακα, στις μισές χώρες του ΟΟΣΑ το 2003 εφαρμοζόταν ανώτατος συντελεστής πάνω από το 47,5% της Βρετανίας, στην Ιρλανδία που τόσο προβάλλεται ως πρότυπο 49,3%, στην Ισπανία 50%, με κορυφαία την Ιαπωνία, όπου ο μεγάλος μέτοχος πληρώνει φόρο στο κράτος τα δύο τρίτα από τα μερίσματα που λαμβάνει. Μεταξύ 2000 και 2003 παρατηρείται πτωτική τάση, σε μερικές χώρες όμως ο ανώτατος συντελεστής έμεινε σταθερός, ενώ στη Δανία, τη Γερμανία και την Κορέα σημειώθηκε αύξηση.
Υψηλούς ανώτατους συντελεστές παρουσιάζουν χώρες που ηγούνται στη διεθνή ανταγωνιστικότητα, είτε διακρίνονται για την κοινωνική τους πολιτική (Δανία, Σουηδία), είτε όχι (ΗΠΑ). Αλλά στην κατεύθυνση αυτή κυβερνητικός προβληματισμός δεν υφίσταται...
Μπορεί ο υπουργός Οικονομίας \Γιώργος Αλογοσκούφης\ να διαβεβαίωνε ότι δεν θα υπάρξουν άλλα μέτρα φέτος. Μήπως και κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή δεν είχε αποκλείσει την επιβολή πρόσθετων φόρων;
Αλλά ήδη αμφισβητούνται ως μη ρεαλιστικές οι προβλέψεις για τα διάφορα μεγέθη που καταγράφονται στο πρόγραμμα (στο κείμενο του οποίου δεν γίνεται ούτε νύξη για τα τελευταία μέτρα, μόνον επαναλαμβάνονται επί λέξει όσα αναφέρονταν στο προηγούμενο της 30/12/2004 που αποσύρθηκε!). Οπότε, τι θα γράψει στην έκθεση που πρέπει να υποβάλει στην Επιτροπή και το Συμβούλιο Ecofin ως τις 30 Οκτωβρίου, όταν θα είναι αναγκασμένος να παραδεχθεί ότι το δημόσιο έλλειμμα φέτος θα είναι σημαντικά υψηλότερο από το 3,5% του ΑΕΠ όπου είχε αναλάβει να το περιορίσει;
Η πρώτη εξωπραγματική πρόβλεψη του προγράμματος αφορά στον πληθωρισμό: Άνοδος 3,2% το 2005 από 2,9% το 2004 δίδεται για τον αποπληθωριστή ιδιωτικής κατανάλωσης που αντιστοιχεί στο δείκτη τιμών καταναλωτή. Στη συνέντευξη τύπου της Τρίτης ο κ. Αλογοσκούφης ρωτήθηκε συγκεκριμένα αν στην πρόβλεψη αυτή έχει περιλάβει την επίπτωση από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας (0,7%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, από το οποίο το 0,5% επιβαρύνει το φετεινό μέσο πληθωρισμό, καθώς ξεκινά από τον Απρίλιο). Απάντησε κατηγορηματικά ναι. Αλλά επιτάχυνση 0,3% προκύπτει και μόνον από τη - συντηρητική - υπόθεσή του για αύξηση κατά 11,35% της τιμής του πετρελαίου σε ευρώ, πέρα από τον πολύ απτό κίνδυνο, μέσω "στρογγυλοποιήσεων" οι ανατιμήσεις να είναι υψηλότερες παρόσο μηχανικά υπολογίζονται.
Υψηλότερος πληθωρισμός όμως θα συμπιέσει τα πραγματικά εισοδήματα (την κατά κεφαλήν αύξηση των μισθών 2,1% που προβλέπει το πρόγραμμα) και άρα και την ιδιωτική κατανάλωση, που το πρόγραμμα θέλει να αυξάνεται κατά 3,4% φέτος από 3,3% πέρυσι, θεωρώντας ότι ο δανεισμός θα εξακολουθήσει να την τροφοδοτεί, ενώ υποθέτει ότι τα επιτόκια θα ανέβουν.
Με χαμηλότερα εισοδήματα και κατανάλωση, πώς θα επιτευχθεί η αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 10,2% που θέλει το πρόγραμμα, 2,5 μονάδες πάνω από το στόχο για το ονομαστικό ΑΕΠ (από την έμμεση φορολογία μάλιστα 12,1% έναντι μόλις 5,1% πέρυσι); Μακροοικονομικά δεν βγαίνει. Και πολύ περισσότερο, βέβαια, δεν βγαίνει πρακτικά, με φοροεισπρακτικές υπηρεσίες που το πρώτο δίμηνο φέτος κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν 12% λιγότερο ΦΠΑ από πέρυσι, σε ένα κλίμα όπου κανείς δεν θέλει να πληρώνει.
Πολύ αμφίβολες είναι, τέλος, και οι άλλες προβλέψεις που στηρίζουν την επιδιωκόμενη αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,9% στο "βασικό σενάριο" του προγράμματος: Μια αύξηση των επενδύσεων κατά 4,1%, όταν οι δημόσιες μειώνονται κατά 15% και το ΙΟΒΕ προειδοποιεί στην τελευταία έκθεσή του για ενδεχόμενη μεγάλη επιβράδυνση των επιχειρηματικών επενδύσεων. Και ένα θετικό, για πρώτη φορά, εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, με αύξηση εξαγωγών 7,8% αλλά εισαγωγών μόνο 4,1%.
Πρόσθετα μέτρα
Η διάψευση των προβλέψεων του προγράμματος σταθερότητας θα οδηγήσει σε πρόσθετα μέτρα. Το πρώτο που ήδη υπαινίχθηκε ο κ. Αλογοσκούφης, εξίσωση τιμών πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης, με την αόριστη υπόσχεση κάποιας επιστροφής που κανείς δεν ξέρει πώς και πότε θα υλοποιηθεί, κινδυνεύει να πλήξει πολύ βαρύτερα τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ανάλογες απειλές συνεπάγεται άλλωστε η πίεση για δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλοι τρόποι, που δεν θα έθιγαν το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς των επιχειρήσεων, στο οποίο προσβλέπει η κυβέρνηση για επενδύσεις. Η Ελλάδα έχει τον πέμπτο χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή του ΟΟΣΑ στα μερίσματα, μην εφαρμόζοντας καμμία προοδευτικότητα στη φορολογία του εισοδήματος των μετόχων σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες. Μικροί και μεγάλοι μέτοχοι στη χώρα μας δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος στα μερίσματα που εισπράττουν, καθώς, πριν διανεμηθούν, τα εταιρικά κέρδη έχουν φορολογηθεί με ενιαίο συντελεστή 35% (που θα μειωθεί στο 30%).
Οπως φαίνεται στον πίνακα, στις μισές χώρες του ΟΟΣΑ το 2003 εφαρμοζόταν ανώτατος συντελεστής πάνω από το 47,5% της Βρετανίας, στην Ιρλανδία που τόσο προβάλλεται ως πρότυπο 49,3%, στην Ισπανία 50%, με κορυφαία την Ιαπωνία, όπου ο μεγάλος μέτοχος πληρώνει φόρο στο κράτος τα δύο τρίτα από τα μερίσματα που λαμβάνει. Μεταξύ 2000 και 2003 παρατηρείται πτωτική τάση, σε μερικές χώρες όμως ο ανώτατος συντελεστής έμεινε σταθερός, ενώ στη Δανία, τη Γερμανία και την Κορέα σημειώθηκε αύξηση.
Υψηλούς ανώτατους συντελεστές παρουσιάζουν χώρες που ηγούνται στη διεθνή ανταγωνιστικότητα, είτε διακρίνονται για την κοινωνική τους πολιτική (Δανία, Σουηδία), είτε όχι (ΗΠΑ). Αλλά στην κατεύθυνση αυτή κυβερνητικός προβληματισμός δεν υφίσταται...
