Στο έλεος των γεγονότων

Νίκος Χριστοδουλάκης, Το Βήμα της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2016-02-14

xristodoulakis

Το αγαπημένο μοιρολόι στη χώρα μας είναι ότι μαστίζεται από μεγάλα προβλήματα που κάθε τόσο δημιουργούν οι εχθροί της για να την καταστρέψουν. Στην πραγματικότητα, κανένα από τα σημερινά προβλήματα, όπως το Προσφυγικό, το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό, δεν έπεσε ξαφνικά από τον ουρανό. Υπήρχαν εδώ και πολύ καιρό και τα τρία. Το Φορολογικό, για παράδειγμα, οξύνθηκε επειδή διαρκώς εξαγγέλλονται σχέδια για το πώς θα παταχθεί η φοροδιαφυγή στο μέλλον, αντί να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις στους ελέγχους και στην εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων. Μετά τα σχέδια αποδεικνύονται ανεφάρμοστα και αποσύρονται, αλλά ο χρόνος έχει χαθεί, όπως και τα έσοδα.

Η δημοσιονομική πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα οξύνθηκε από την ασφυξία και την ύφεση που έφεραν τα capital controls στην οικονομική δραστηριότητα. Στον τουρισμό, για παράδειγμα, και οι αφίξεις θα ήταν περισσότερες χωρίς την περιπέτεια του Ιουλίου και οι επιχειρήσεις θα έφερναν μέσα τις εισπράξεις αντί να τις κρατούν στο εξωτερικό υπό τον φόβο τραπεζικού κουρέματος. Για να αποφύγουν τις φορολογικές διασταυρώσεις πολλές προσλήψεις έμειναν αδήλωτες, οι ασφαλιστικές εισφορές δεν καταβλήθηκαν και το σύστημα έχει τώρα μεγαλύτερα ελλείμματα να καλύψει.

Ούτε η έκρηξη του Προσφυγικού θα έπρεπε να θεωρείται έκπληξη, αν και εδώ υπαίτια είναι πρώτα η Ευρωπαϊκή Ενωση και μετά η χώρα μας. Αφού επί πέντε χρόνια παρακολουθεί αμήχανη τον εμφύλιο της Συρίας και τη συρροή προσφύγων στην Τουρκία, η Ευρώπη ξαφνικά θεώρησε ότι όλο το πρόβλημα βρίσκεται στην ανεπάρκεια του ελληνικού κράτους και βρήκε ευκαιρία για άλλη μια σωφρονιστική διάλεξη.

Η Ελλάδα πάλι, αντί να περιφρουρήσει τα σύνορα και να ρυθμίσει τις ροές προσφύγων ανάλογα με τις αντοχές της, πίστεψε ότι η ανεξέλεγκτη έλευση ταυτίζεται με τη διεθνή αλληλεγγύη. Ετσι φτάσαμε η μεν Ευρώπη να ζητεί αναστολή της Σένγκεν ακριβώς όταν ο Ερντογάν απειλεί ότι θα εξαποστείλει κύματα προσφύγων, ενώ η Ελλάδα συναινεί τώρα σε κοινές ναυτικές περιπολίες που πριν δεν ήθελε να κάνει ούτε από μόνη της.

Οι δραματικές εξελίξεις και στα τρία μέτωπα δεν είναι μόνο συνέπεια λανθασμένων εκτιμήσεων αλλά ενισχύονται και από μια βαθύτερη συστροφή του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Χρόνια εθισμένοι στην αέναη καταγγελία, πολλοί και από πολλές πλευρές του πολιτικού φάσματος αισθάνονται πιο βολικά όταν τους περικυκλώνει ένα πρόβλημα παρά όταν πρέπει να καταπιαστούν για να το λύσουν. Πιστεύουν ότι το πρόβλημα είναι αυτό που δικαιώνει την ύπαρξή τους, ενώ η λύση μπορεί να τους εκθέσει. Οι «κόκκινες γραμμές» φέρνουν πιο πολλές ψήφους από μια συγκεκριμένη πρακτική απόφαση. Σε δραματικές περιόδους όμως μπορούν να αποβούν καταστροφικές.

Ετσι προκύπτουν δύο πιθανά σενάρια. Η κακή εκδοχή των πραγμάτων είναι να συνεχίσουν όλοι το βιολί τους. Η κυβέρνηση να αφήνει τα προβλήματα να μεγαλώνουν και να αυτοσχεδιάζει συγκρούσεις σε άλλα μέτωπα, υπαρκτά ή φαντασιακά αλλά πάντως ανεπίκαιρα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης να χαίρονται που πετροβολούν την κυβέρνηση με τον ίδιο τρόπο που πριν ενθάρρυνε και η ίδια. Την Ευρώπη να μπαίνει ξανά στον πειρασμό της ελληνικής καραντίνας, συνοριακής και νομισματικής. Και όλους να εξεγείρονται για να διασφαλίσουν αυτό που με την τακτική τους θα χάσουν νομοτελειακά.

Η καλή εκδοχή είναι να δει κανείς τις τρεις κρίσεις ως ευκαιρία απαλλαγής από το σύνδρομο υποταγής στα γεγονότα. Ισως ποτέ στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας δεν ήταν σπουδαιότερη η ανάγκη συναίνεσης και ποτέ δεν ήταν τόσο προφανείς οι πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν.

Στο Ασφαλιστικό, για παράδειγμα, είναι ιστορική ευκαιρία να ψηφιστεί από σχεδόν όλο το Κοινοβούλιο ένα σταθερό πλαίσιο για τις συντάξεις που δεν θα αλλάζει σε κάθε εκλογές. Με κανόνες που διασφαλίζουν την ισοτιμία της κρατικής ενίσχυσης με βάση τις εισφορές εκάστου, κοινά έτη ασφάλισης και ανταποδοτικές επικουρικές συντάξεις. Μόνο τότε το ενιαίο ταμείο ασφάλισης θα γίνει κάτι περισσότερο από απλή συστέγαση διατηρούμενων προνομίων και νέων ανισοτήτων.

Στο Φορολογικό ας κοπάσει η μανία εξαγγελίας υψηλών συντελεστών φορολογίας που έτσι και αλλιώς δεν θα προλάβουν να εφαρμοστούν γιατί οι επιχειρήσεις θα έχουν μεταναστεύσει Βουλγαρία και Κύπρο. Ούτε όμως και να μειωθούν όπως τάζει η αντιπολίτευση, αδιαφορώντας για την αναπλήρωση του δημοσιονομικού κενού. Σε αντίθεση με τις παραδόσεις, ας συμφωνηθεί ένα δεκαετές μορατόριουμ στη φορολογική νομοθεσία και όλη η μαχητικότητα να διοχετευθεί στο κυνήγι της σημερινής φοροδιαφυγής. Τόσο της μεγάλης όσο και της μικρής αλλά εκτεταμένης, «με τα μαντιλάκια και τις γραβάτες».

Το Προσφυγικό είναι πιο απαιτητικό γιατί χρειάζεται η Ελλάδα να αποκτήσει σχέδιο και η Ευρώπη να την αντιμετωπίσει ως στρατηγικό εταίρο και όχι ως τιμωρημένο μαθητή. Σταθερός στόχος η διάσωση των προσφύγων και ο πόλεμος στους δουλεμπόρους, αλλά αυτό απαιτεί έλεγχο των συνόρων από τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, όπως κάνουν όλα τα σοβαρά κράτη. Μόνο έτσι τα hot spots που θα γίνουν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην πίεση έλευσης και διέλευσης προσφύγων χωρίς να υπάρξουν μαζικές συμπλοκές με άγνωστη έκβαση.

Εχοντας ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, η Ελλάδα μετά να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ενωση και τον ΟΗΕ να δημιουργήσουν Ελεύθερη Ζώνη εντός της Συρίας ώστε να μη χρειάζεται οι διωκόμενοι να φεύγουν εκτός. Το μοντέλο είχε εφαρμοστεί με επιτυχία στο Κόσοβο και μάλιστα τότε η Ελλάδα είχε καθοριστική συμβολή στην υλοποίησή του. Αλλά βέβαια τότε δεν υπήρχαν τόσες «κόκκινες γραμμές» για να κρύβει καθένας την απραξία του

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

Γιώργος Σιακαντάρης

Ο Πάπας της νεωτερικότητας

Γιώργος Σιακαντάρης, 2025-04-22

Ο Πάπας Φραγκίσκος άφησε την επίγεια πόλη ίσως για την ουράνια,...

Δημήτρης Λιάκος

Η αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης

Δημήτρης Λιάκος, 2025-05-07

Ο πληθυσμός της χώρας αναμένεται να μειωθεί έως το 2050 κατά...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Κώστας Ζαχαριάδης*

Γιατί η Αριστερά αγάπησε τον Πάπα;

Κώστας Ζαχαριάδης*, 2025-04-28

Τον Πάπα Φραγκίσκο δεν τον θρηνούν µόνο οι καθολικοί χριστιανοί...

Κώστας Καλλίτσης

Μειώσεις φόρων;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-27

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει,...

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Κώστας Καλλίτσης

Δασμοί, συνέπειες και αντιδράσεις

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-13

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν...

Διαφάνεια Ποτέμκιν

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-04-10

Θεσμοί υπάρχουν», που θα ‘λεγε και ο Γιώργος Παπανδρέου,...

×
×