Εγωιστική δημοκρατία…
Σήφης Πολυμίλης, ΤΟ ΒΗΜΑ, Δημοσιευμένο: 2016-06-18
Όσο αυτονόητο είναι ότι μόνο χάρη στην ενεργό ανάμειξη των πολιτών στα δημόσια πράγματα είναι μια δημοκρατία λειτουργική, άλλο τόσο αυτονόητο είναι ότι ο λαός ως συλλογικό υποκείμενο δεν διαθέτει ούτε κοινή πολιτική βούληση, ούτε μπορεί να διαμορφώσει μια κοινή συνισταμένη απόψεων και διεκδικήσεων. Πολύ περισσότερο στην Ελλάδα της κρίσης, με την εξαέρωση των μαζικών πολυσυλλεκτικών κομμάτων και την αποκαθήλωση των ηγεσιών όπου είχε εναποθέσει εν λευκώ η πλειονότητα του λαού τη διαχείριση της βούλησής του.
Αυτή την απονομιμοποίηση των αντιπροσωπευτικών θεσμών και την κρίση δημοκρατικής εκπροσώπησης εκμεταλλεύθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ με τον λαϊκισμό του για να ανέλθει στην εξουσία. Η χρεοκοπία της πολιτικής του και ο ευτελισμός των θεσμών που προωθεί είναι φυσικό να προκαλούν ένα αίσθημα ασφυξίας και τη διάθεση για αντίδραση σε ένα σημαντικό τμήμα των πολιτών. Οπως αποδείχτηκε όμως και από την πρωτοβουλία των «Παραιτηθείτε», αυτές οι αυθόρμητες και από τα κάτω οργανωμένες διαμαρτυρίες έχουν και περιορισμένη απήχηση και οριακή αποτελεσματικότητα.
Στον βαθμό που το παλιό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να υπερβεί τις συνθήκες και την πολιτική που οδήγησαν στον δραματικό περιορισμό της πολιτικής του απήχησης, τέτοιες πρωτοβουλίες μπορεί να λειτουργούν ως κίνητρο ανασυγκρότησης για ένα τμήμα του, αλλά δεν μπορούν και να το υποκαταστήσουν. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας σήμερα, που βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανίκανη και επικίνδυνη κυβέρνηση από τη μια και μια παραπαίουσα αντιπολίτευση από την άλλη.
Τα όσα μεσολάβησαν γύρω από τη συγκέντρωση της Τετάρτης απέδειξαν όμως και το πρόβλημα δημοκρατικού διαλόγου που ενδημεί στη χώρα μας. Πέρα από τις αμφισημίες και αμφιταλαντεύσεις της αντιπολίτευσης, ακόμη και μέσα στην κοινότητα των πολιτών, που κατά τεκμήριο συμφωνούν στην ανάγκη αναπροσανατολισμού της πολιτικής, η αντιπαράθεση πήρε χαρακτηριστικά διχαστικής σύγκρουσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα σημαντικό μέρος πολιτών που είχαν κινητοποιηθεί με το «Μένουμε Ευρώπη» τώρα απείχαν.
Είναι προφανές ότι μπορεί πολλοί να συμφωνούν και να απαιτούν να γίνει κάτι, αλλά σκοντάφτουν στο πώς και με ποιους. Χρειαζόμαστε ένα νέο πολιτικό υποκείμενο, αλλά απαξιώνουμε συλλήβδην ό,τι υπάρχει, χωρίς να συμφωνούμε με τι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε. Ισως μια λύση είναι να αφήσουμε πίσω τους εγωισμούς μας, να μάθουμε να συνθέτουμε αντί να διαλύουμε ακόμη και τις προσωπικές μας σχέσεις…
Αυτή την απονομιμοποίηση των αντιπροσωπευτικών θεσμών και την κρίση δημοκρατικής εκπροσώπησης εκμεταλλεύθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ με τον λαϊκισμό του για να ανέλθει στην εξουσία. Η χρεοκοπία της πολιτικής του και ο ευτελισμός των θεσμών που προωθεί είναι φυσικό να προκαλούν ένα αίσθημα ασφυξίας και τη διάθεση για αντίδραση σε ένα σημαντικό τμήμα των πολιτών. Οπως αποδείχτηκε όμως και από την πρωτοβουλία των «Παραιτηθείτε», αυτές οι αυθόρμητες και από τα κάτω οργανωμένες διαμαρτυρίες έχουν και περιορισμένη απήχηση και οριακή αποτελεσματικότητα.
Στον βαθμό που το παλιό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να υπερβεί τις συνθήκες και την πολιτική που οδήγησαν στον δραματικό περιορισμό της πολιτικής του απήχησης, τέτοιες πρωτοβουλίες μπορεί να λειτουργούν ως κίνητρο ανασυγκρότησης για ένα τμήμα του, αλλά δεν μπορούν και να το υποκαταστήσουν. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα της χώρας σήμερα, που βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανίκανη και επικίνδυνη κυβέρνηση από τη μια και μια παραπαίουσα αντιπολίτευση από την άλλη.
Τα όσα μεσολάβησαν γύρω από τη συγκέντρωση της Τετάρτης απέδειξαν όμως και το πρόβλημα δημοκρατικού διαλόγου που ενδημεί στη χώρα μας. Πέρα από τις αμφισημίες και αμφιταλαντεύσεις της αντιπολίτευσης, ακόμη και μέσα στην κοινότητα των πολιτών, που κατά τεκμήριο συμφωνούν στην ανάγκη αναπροσανατολισμού της πολιτικής, η αντιπαράθεση πήρε χαρακτηριστικά διχαστικής σύγκρουσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα σημαντικό μέρος πολιτών που είχαν κινητοποιηθεί με το «Μένουμε Ευρώπη» τώρα απείχαν.
Είναι προφανές ότι μπορεί πολλοί να συμφωνούν και να απαιτούν να γίνει κάτι, αλλά σκοντάφτουν στο πώς και με ποιους. Χρειαζόμαστε ένα νέο πολιτικό υποκείμενο, αλλά απαξιώνουμε συλλήβδην ό,τι υπάρχει, χωρίς να συμφωνούμε με τι μπορούμε να το αντικαταστήσουμε. Ισως μια λύση είναι να αφήσουμε πίσω τους εγωισμούς μας, να μάθουμε να συνθέτουμε αντί να διαλύουμε ακόμη και τις προσωπικές μας σχέσεις…