Υπάρχουν δύο γραμμές στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ;
Νίκος Μπίστης, Έθνος, Δημοσιευμένο: 2018-03-26
Έρχεται ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης στο Συνέδριο του Κινήματος Αλλαγής με κλάδον ελαίας και την παλιά καλή γραμμή της Αριστεράς για την συγκρότηση ενός αστερισμού δυνάμεων για μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία.
Δύο ημέρες μετά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος υπεροπτικά διαπιστώνει ότι «το Κίνημα Αλλαγής έχει να κάνει πολλή δουλειά ακόμα» και ταυτοχρόνως επιτίθεται με σφοδρότητα στον «απολίτικο τεχνοκράτη» Νίκο Αλιβιζάτο, άνθρωπο στενά συνδεδεμένο και με πρωταγωνιστικό ρόλο στο εγχείρημα μας. Σύμπτωση; Διαφορά ύφους και χαρακτήρων; Ή έκφραση κάποιων διεργασιών και αντιθέσεων που έρχονται στην επιφάνεια; Και αν δεχτούμε ότι συμβαίνει το δεύτερο, έχουμε στοιχεία που να μας πείθουν ότι η πρώτη προσέγγιση έχει πιθανότητες να υπερισχύσει στο προβλεπτό μέλλον;
Και τα δύο ερωτήματα είναι κρίσιμα γιατί η απάντηση τους συνδέεται με ζητήματα πολιτικών επιλογών , βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Να ρισκάρω μια απάντηση: επωάζεται μια σύγκρουση γραμμών στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ η οποία όμως θα εκφραστεί καθαρά μετά την ήττα του στις επόμενες εκλογές.
Νομίζω ότι αν θέλουμε να προσεγγίσουμε με σοβαρότητα αυτήν την υπόθεση πρέπει να απαλλαγούμε από δύο προπαγανδιστικού χαρακτήρα αντιλήψεις που βρίσκονται η μία στον αντίποδα της άλλης. Η μία είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποσκοπεί σε ένα καθεστώς Μαδούρο και κάθε επαφή μαζί του έχει μολυσματικές συνέπειες και η άλλη ότι εκ των πραγμάτων μεταμορφώνεται σε ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα . Παρότι υπάρχουν συμπεριφορές που δικαιολογούν και την ανησυχία και την προσδοκία, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη.
Είναι αδύνατον να μην υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις στο εσωτερικό ενός κόμματος. Από την πρώτη στιγμή της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία κάποιοι προβλέπαμε μετά βεβαιότητος ότι η συνύπαρξη με τον συμπαθή, έντιμο, πλην απολύτως δογματικό Λαφαζάνη και τους συντρόφους του που στην πορεία συγκρότησαν την ΛΑΕ, αναπόφευκτα θα οδηγείτο σε ρήξη. Η χώρα τελικά έμεινε εντός ΕΕ και ευρώ και άρχισε μια μακρά και αντιφατική πορεία ωρίμανσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Μόνο που για αυτήν την πορεία δικαιούμαστε να επαναλάβουμε χωρίς υπεροψία αλλά με στάθμιση των δεδομένων τα λόγια του Τζανακόπουλου: «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει να κάνει πολλή δουλειά ακόμα». Θα αποτελούσε όμως εθελοτυφλία αν δεν μπορούσαμε να διακρίνουμε στον λόγο αλλά και σε πράξεις πολλών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ μια στροφή προς τον ρεαλισμό κυρίως στην οικονομία. Η πολιτική συγκατοίκηση επίσης με τον Καμμένο εκτός από δυσώδης κατέστη και ζημιογόνος με συνέπεια να έρχονται τώρα στην επιφάνεια οι ιδεολογικές διαφορές που ήσαν εν υπνώσει λόγω νομής της εξουσίας. Στο Μακεδονικό, στις σχέσεις κράτους εκκλησίας, στην αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς και των ναζιστών της Χρυσής Αυγής όλο και περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ξαναβρίσκουν τις ρίζες τους.
Πυκνώνουν τελευταία οι φωνές που ζητάνε την συγκρότηση μετώπου των προοδευτικών δυνάμεων και αναπροσανατολισμό των συμμαχιών προς την κεντροαριστερά. Συγκροτούν όλα αυτά μια ευδιάκριτη συνεκτική γραμμή , ένα δυνάμει πλειοψηφικό ρεύμα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ; Όχι. Ούτε όμως μπορούμε να προσπεράσουμε αδιάφορα μια εξέλιξη με την οποία μπορεί να διασταυρωθούμε μεθαύριο.
Ακόμα και αν είχε ήδη διαμορφωθεί στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ένα σαφές ρεύμα το οποίο για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους θα προωθούσε με συνέπεια μεταρρυθμίσεις και την στρατηγική της συνάντησης αριστεράς - κεντροαριστεράς και πάλι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη η συμπόρευση σε αυτή την φάση. Πόσο μάλλον όταν μόνο ψήγματα αυτού του ρεύματος διακρίνουμε. Δεν θα ήταν εφικτή γιατί η πολιτική της ηγετικής ομάδας και ορισμένων νέων στελεχών που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον του πρωθυπουργού κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Σε αυτό το επι της ουσίας απολίτικο κυρίαρχο ρεύμα, συνωστίζονται άνθρωποι από διαφορετικές αφετηρίες και προελεύσεις στους οποίους το ιδεολογικό στοιχείο έχει ατροφήσει σε βαθμό εξαφάνισης, ο ρεαλισμός έχει δώσει τη θέση του στον κυνισμό και η παραμονή στην εξουσία έχει γίνει αυτοσκοπός. Έχουν διαμορφώσει ένα αποκρουστικό ύφος και ήθος στην άσκηση της εξουσίας την οποία την αντιμετωπίζουν ως λάφυρο. Αντί να ενδιαφέρονται για προγραμματικές συμφωνίες στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο - πράγμα που προϋποθέτει έμπρακτες μετατοπίσεις από πρακτικές που χρησιμοποίησαν- υπονομεύουν κάθε προοπτική συνεργασίας ευτελίζοντας την σε επίπεδο ατομικών προσχωρήσεων με δέλεαρ ένα κομματάκι εξουσίας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα στελέχη αυτά ουδέποτε δυσφόρησαν στο ελάχιστο από την συμπόρευση με τους ΑΝΕΛ, ενώ βρίσκονται πίσω από όλες τις μεθοδεύσεις για την άλωση του τηλεοπτικού τοπίου και για τις παρεμβάσεις στον ευαίσθητο τομέα της δικαιοσύνης. Είναι οι κατ εξοχήν υποστηρικτές της διχαστικής γραμμής που συμπυκνώνεται στο «ή εμείς η αυτοί», «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν». Όσο αυτοί έχουν το πάνω χέρι συνεργασία δεν μπορεί να γίνει.
Ο πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί τον συνδετικό κρίκο και το σημείο ισορροπίας των ποικίλων ρευμάτων και τάσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Μέχρι τώρα έδινε στους ρεαλιστές και μετριοπαθείς προβάδισμα στην οικονομία και σε όλα τα άλλα έδινε το ελεύθερο στην oμάδα των στελεχών που προανέφερα. Κατά περίπτωση μάλιστα επέλεγε να ηγείται προσωπικά των διχαστικών επιθέσεων μένοντας απλώς μια οκτάβα πιο χαμηλά από τους έξαλλους . Μόνο που αυτή η γραμμή ισορροπίας βαδίζει προς τον τερματισμό και το πρώτο μεγάλο ρήγμα έχει προκύψει στην συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Και η ευκολία με την οποία ο Τσίπρας εν μια νυκτί εκποίησε το asset Βαρουφάκη και εγκατέλειψε την μέχρι τότε ακολουθούμενη πολιτική δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής κανενός.
Η άποψη μου είναι ότι αργά η γρήγορα θα γίνει σύγκρουση ρευμάτων και γραμμών στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Όχι στην έκταση της σύγκρουσης του Καλοκαιριού του 2015 που οδήγησε σε μίνι διάσπαση . Όμως στο επίπεδο του αναπροσανατολισμού της πολιτικής του τόσο στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων όσο και των συμμαχιών είναι βέβαιο ότι θα γίνει.
Μας ενδιαφέρουν στο Κίνημα Αλλαγής αυτές οι διεργασίες; Στο βαθμό που μιλάμε για προοδευτική διακυβέρνηση και προοδευτικές λύσεις δεν μπορεί παρά να είναι στο ραντάρ μας. Υπό μία έννοια και προφανώς μόνο εμμέσως μπορούμε να συμβάλουμε σε αυτές με δύο τρόπους απολύτως συμβατούς με τον προσανατολισμό μας και τις αποφάσεις μας :Με επικαιροποιημένο και καλά επεξεργασμένο προγραμματικό λόγο που θα αποφεύγει τις ευκολίες και τα έτοιμα άλλων εποχών και άλλων αναγκών της κοινωνίας. Και με την προβολή της αυτονομίας μας απορρίπτοντας κάθε πίεση για στρατηγική συμπόρευση με την συντηρητική παράταξη. Ούτε η χώρα ούτε η παράταξη θα ωφεληθούν από μια τέτοια συμπόρευση ενώ θα αποτελούσε και το καλύτερο δώρο σε όσους μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ αρνούνται τον αναπροσανατολισμό του.
Δύο ημέρες μετά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος υπεροπτικά διαπιστώνει ότι «το Κίνημα Αλλαγής έχει να κάνει πολλή δουλειά ακόμα» και ταυτοχρόνως επιτίθεται με σφοδρότητα στον «απολίτικο τεχνοκράτη» Νίκο Αλιβιζάτο, άνθρωπο στενά συνδεδεμένο και με πρωταγωνιστικό ρόλο στο εγχείρημα μας. Σύμπτωση; Διαφορά ύφους και χαρακτήρων; Ή έκφραση κάποιων διεργασιών και αντιθέσεων που έρχονται στην επιφάνεια; Και αν δεχτούμε ότι συμβαίνει το δεύτερο, έχουμε στοιχεία που να μας πείθουν ότι η πρώτη προσέγγιση έχει πιθανότητες να υπερισχύσει στο προβλεπτό μέλλον;
Και τα δύο ερωτήματα είναι κρίσιμα γιατί η απάντηση τους συνδέεται με ζητήματα πολιτικών επιλογών , βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Να ρισκάρω μια απάντηση: επωάζεται μια σύγκρουση γραμμών στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ η οποία όμως θα εκφραστεί καθαρά μετά την ήττα του στις επόμενες εκλογές.
Νομίζω ότι αν θέλουμε να προσεγγίσουμε με σοβαρότητα αυτήν την υπόθεση πρέπει να απαλλαγούμε από δύο προπαγανδιστικού χαρακτήρα αντιλήψεις που βρίσκονται η μία στον αντίποδα της άλλης. Η μία είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποσκοπεί σε ένα καθεστώς Μαδούρο και κάθε επαφή μαζί του έχει μολυσματικές συνέπειες και η άλλη ότι εκ των πραγμάτων μεταμορφώνεται σε ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα . Παρότι υπάρχουν συμπεριφορές που δικαιολογούν και την ανησυχία και την προσδοκία, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη.
Είναι αδύνατον να μην υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις στο εσωτερικό ενός κόμματος. Από την πρώτη στιγμή της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία κάποιοι προβλέπαμε μετά βεβαιότητος ότι η συνύπαρξη με τον συμπαθή, έντιμο, πλην απολύτως δογματικό Λαφαζάνη και τους συντρόφους του που στην πορεία συγκρότησαν την ΛΑΕ, αναπόφευκτα θα οδηγείτο σε ρήξη. Η χώρα τελικά έμεινε εντός ΕΕ και ευρώ και άρχισε μια μακρά και αντιφατική πορεία ωρίμανσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Μόνο που για αυτήν την πορεία δικαιούμαστε να επαναλάβουμε χωρίς υπεροψία αλλά με στάθμιση των δεδομένων τα λόγια του Τζανακόπουλου: «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει να κάνει πολλή δουλειά ακόμα». Θα αποτελούσε όμως εθελοτυφλία αν δεν μπορούσαμε να διακρίνουμε στον λόγο αλλά και σε πράξεις πολλών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ μια στροφή προς τον ρεαλισμό κυρίως στην οικονομία. Η πολιτική συγκατοίκηση επίσης με τον Καμμένο εκτός από δυσώδης κατέστη και ζημιογόνος με συνέπεια να έρχονται τώρα στην επιφάνεια οι ιδεολογικές διαφορές που ήσαν εν υπνώσει λόγω νομής της εξουσίας. Στο Μακεδονικό, στις σχέσεις κράτους εκκλησίας, στην αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς και των ναζιστών της Χρυσής Αυγής όλο και περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ ξαναβρίσκουν τις ρίζες τους.
Πυκνώνουν τελευταία οι φωνές που ζητάνε την συγκρότηση μετώπου των προοδευτικών δυνάμεων και αναπροσανατολισμό των συμμαχιών προς την κεντροαριστερά. Συγκροτούν όλα αυτά μια ευδιάκριτη συνεκτική γραμμή , ένα δυνάμει πλειοψηφικό ρεύμα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ; Όχι. Ούτε όμως μπορούμε να προσπεράσουμε αδιάφορα μια εξέλιξη με την οποία μπορεί να διασταυρωθούμε μεθαύριο.
Ακόμα και αν είχε ήδη διαμορφωθεί στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ένα σαφές ρεύμα το οποίο για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους θα προωθούσε με συνέπεια μεταρρυθμίσεις και την στρατηγική της συνάντησης αριστεράς - κεντροαριστεράς και πάλι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη η συμπόρευση σε αυτή την φάση. Πόσο μάλλον όταν μόνο ψήγματα αυτού του ρεύματος διακρίνουμε. Δεν θα ήταν εφικτή γιατί η πολιτική της ηγετικής ομάδας και ορισμένων νέων στελεχών που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον του πρωθυπουργού κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Σε αυτό το επι της ουσίας απολίτικο κυρίαρχο ρεύμα, συνωστίζονται άνθρωποι από διαφορετικές αφετηρίες και προελεύσεις στους οποίους το ιδεολογικό στοιχείο έχει ατροφήσει σε βαθμό εξαφάνισης, ο ρεαλισμός έχει δώσει τη θέση του στον κυνισμό και η παραμονή στην εξουσία έχει γίνει αυτοσκοπός. Έχουν διαμορφώσει ένα αποκρουστικό ύφος και ήθος στην άσκηση της εξουσίας την οποία την αντιμετωπίζουν ως λάφυρο. Αντί να ενδιαφέρονται για προγραμματικές συμφωνίες στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο - πράγμα που προϋποθέτει έμπρακτες μετατοπίσεις από πρακτικές που χρησιμοποίησαν- υπονομεύουν κάθε προοπτική συνεργασίας ευτελίζοντας την σε επίπεδο ατομικών προσχωρήσεων με δέλεαρ ένα κομματάκι εξουσίας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα στελέχη αυτά ουδέποτε δυσφόρησαν στο ελάχιστο από την συμπόρευση με τους ΑΝΕΛ, ενώ βρίσκονται πίσω από όλες τις μεθοδεύσεις για την άλωση του τηλεοπτικού τοπίου και για τις παρεμβάσεις στον ευαίσθητο τομέα της δικαιοσύνης. Είναι οι κατ εξοχήν υποστηρικτές της διχαστικής γραμμής που συμπυκνώνεται στο «ή εμείς η αυτοί», «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν». Όσο αυτοί έχουν το πάνω χέρι συνεργασία δεν μπορεί να γίνει.
Ο πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί τον συνδετικό κρίκο και το σημείο ισορροπίας των ποικίλων ρευμάτων και τάσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Μέχρι τώρα έδινε στους ρεαλιστές και μετριοπαθείς προβάδισμα στην οικονομία και σε όλα τα άλλα έδινε το ελεύθερο στην oμάδα των στελεχών που προανέφερα. Κατά περίπτωση μάλιστα επέλεγε να ηγείται προσωπικά των διχαστικών επιθέσεων μένοντας απλώς μια οκτάβα πιο χαμηλά από τους έξαλλους . Μόνο που αυτή η γραμμή ισορροπίας βαδίζει προς τον τερματισμό και το πρώτο μεγάλο ρήγμα έχει προκύψει στην συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Και η ευκολία με την οποία ο Τσίπρας εν μια νυκτί εκποίησε το asset Βαρουφάκη και εγκατέλειψε την μέχρι τότε ακολουθούμενη πολιτική δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής κανενός.
Η άποψη μου είναι ότι αργά η γρήγορα θα γίνει σύγκρουση ρευμάτων και γραμμών στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Όχι στην έκταση της σύγκρουσης του Καλοκαιριού του 2015 που οδήγησε σε μίνι διάσπαση . Όμως στο επίπεδο του αναπροσανατολισμού της πολιτικής του τόσο στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων όσο και των συμμαχιών είναι βέβαιο ότι θα γίνει.
Μας ενδιαφέρουν στο Κίνημα Αλλαγής αυτές οι διεργασίες; Στο βαθμό που μιλάμε για προοδευτική διακυβέρνηση και προοδευτικές λύσεις δεν μπορεί παρά να είναι στο ραντάρ μας. Υπό μία έννοια και προφανώς μόνο εμμέσως μπορούμε να συμβάλουμε σε αυτές με δύο τρόπους απολύτως συμβατούς με τον προσανατολισμό μας και τις αποφάσεις μας :Με επικαιροποιημένο και καλά επεξεργασμένο προγραμματικό λόγο που θα αποφεύγει τις ευκολίες και τα έτοιμα άλλων εποχών και άλλων αναγκών της κοινωνίας. Και με την προβολή της αυτονομίας μας απορρίπτοντας κάθε πίεση για στρατηγική συμπόρευση με την συντηρητική παράταξη. Ούτε η χώρα ούτε η παράταξη θα ωφεληθούν από μια τέτοια συμπόρευση ενώ θα αποτελούσε και το καλύτερο δώρο σε όσους μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ αρνούνται τον αναπροσανατολισμό του.
