Φιντέλ: η ονείρωξη της Επανάστασης

Πέτρος Παπασαραντόπουλος, The Books’ Journal, Δημοσιευμένο: 2016-11-26

fidel

Πέθανε χθες, 25 Νοεμβρίου 2016, ο ηγέτης της κουβανέζικης Επανάστασης και, μετέπειτα, πρωθυπουργός και πρόεδρος της Κούβας για 49 χρόνια. Στην Ελλάδα είναι είδωλο για πολλούς. Τι ήταν όμως ο Φιντέλ, και τι το καθεστώς του, πίσω από τη βιτρίνα της μυθολογίας;

Τα Χριστούγεννα του 2010 επισκέφθηκα την Κούβα. Ήθελα να δω από κοντά, πριν πεθάνει ο Φιντέλ, τι ήταν αυτό το πράγμα, που για πολλούς θεωρούνταν η ονείρωξη της Επανάστασης.

Γυρίζοντας, έγραψα μια σύντομη αποτίμηση:

Στο πολιτικό επίπεδο, κατέλυσε ένα διεφθαρμένο και δικτατορικό καθεστώς, εκείνο του Μπατίστα, που είχε στενούς δεσμούς με την αμερικανική Μαφία. Το αντικατέστησε με ένα σκληρό, αυταρχικό και ολοκληρωτικό μονοκομματικό καθεστώς, με καταστολή των πολιτικών και ατομικών ελευθεριών. Χρησιμοποίησε ως κύριο όπλο τον εξωτερικό εχθρό, τις ΗΠΑ, και πολύ σύντομα «βάφτισε» όσους διαφωνούσαν με τις επιλογές του «εχθρούς της πατρίδας», εσωτερικούς εχθρούς. Με άλλα λόγια, δικτατορία παρέλαβε και δικτατορία παραδίδει.

Στο οικονομικό επίπεδο, παρέλαβε μια ισχυρή οικονομία, τη 2η ισχυρή στη Λατινική Αμερική και έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ζαχαροκάλαμου στον κόσμο, την οποία διέλυσε και κονιορτοποίησε. Η πλήρης κρατικοποίηση κατέστρεψε και εξώθησε σε φυγή όχι μόνο τους μεγαλοϊδιοκτήτες αλλά και μια ισχυρή και παραγωγική μεσαία τάξη. Η χώρα εξαθλιώθηκε, οι καλλιέργειες εγκαταλείφθηκαν, η εξάρτηση από τη Σοβιετική Ένωση έγινε ολοκληρωτική, οι υποδομές καταστράφηκαν. Ο ασφυκτικός κρατικός έλεγχος διέλυσε την οικονομία και τον παραγωγικό ιστό της χώρας.

Στο κοινωνικό επίπεδο, παρέλαβε μια χώρα με τεράστιο ποσοστό αναλφαβητισμού, το οποίο καταπολέμησε, κάτι που αναμφισβήτητα το πιστώνεται. Όμως η αναχρονιστική οικονομική δομή και η πολιτική καταπίεση διέλυσαν τον κοινωνικό ιστό και διαμόρφωσαν μια έμφοβη κοινωνία όπου η υπέρτατη αξία ήταν η ατομική επιβίωση βασισμένη στο πλιάτσικο της κρατικής ιδιοκτησίας. Παράλληλα η κομματική νομενκλατούρα ζει με προκλητική πολυτέλεια και συσσωρεύει πλούτο. Η προσέλκυση τουρισμού και η ύπαρξη δυο παράλληλων οικονομιών και νομισμάτων έδωσαν τη χαριστική βολή και αποσάθρωσαν πλήρως κάθε έννοια κοινωνικής αλληλεγγύης.

Στο ανθρωπολογικό επίπεδο, εξαλείφθηκε η απόλυτη φτώχεια που υπήρχε επί Μπατίστα, κυρίως στις αγροτικές περιοχές, αλλά η θεσμοθέτηση και η ύπαρξη του δελτίου για όλους, ανεξάρτητα από το αν δουλεύουν ή όχι, αφαίρεσε κάθε ίχνος κινήτρου για πρόοδο. Οι Κουβανοί, ιδίως εκείνοι των νεότερων ηλικιών, αισθάνονται ότι ασφυκτιούν και ότι δεν έχουν καμιά προοπτική. Προσπαθούν απλώς να επιβιώσουν, χρησιμοποιώντας σε κάθε ευκαιρία τις δυνατότητες για πλιάτσικο. Η τεμπελιά, η αδιαφορία, η παραίτηση και η λαμογιά τείνουν να γίνουν εθνικό χαρακτηριστικό.

***

Για όποιον ενδιαφέρεται για περισσότερα, αξίζει να διαβάσει το βιβλίο του Dariel Alarcon Ramirez, Η ζωή και ο θάνατος της Επανάστασης στην Κούβα.

Ο συγγραφέας ήταν ένας από τους μαχητές της κουβανικής επανάστασης από την εποχή της Σιέρα Μαέστρα και ένας από τους τρεις εναπομείναντες ζωντανούς αντάρτες του Τσε Γκεβάρα από την περιπέτεια της Βολιβίας. Παρ’ ότι κατέλαβε σημαντικά αξιώματα στη μετεπαναστατική Κούβα, δεν άντεξε όσα έβλεπε και, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, δραπέτευσε στη Γαλλία. Στο βιβλίο του είναι κατηγορηματικός:

Ήταν πολύ σκληρό για μένα να δεχτώ ότι, μετά τα τόσα όμορφα πράγματα που ο Φιντέλ μας είχε κάνει να πιστέψουμε, όπως το δίκιο του να κάνεις την Επανάσταση, ο ίδιος ο Φιντέλ θα έκανε πράξεις τόσο ποταπές. Αυτό που πραγματικά με πονάει είναι ότι αποτέλεσα μέρος του εγκλήματος που διαπράχθηκε σε βάρος του κουβανικού λαού και γι’ αυτό σήμερα νιώθω εντελώς μετανιωμένος που ακολούθησα έναν άνθρωπο με τις ιδέες του Φιντέλ.

Θέματα επικαιρότητας: Λατινική Αμερική

Εκατό μέρες μετά, η Βραζιλία έχει πια επιστρέψει

Χριστίνα Πάντζου, 2023-04-14

«H Βραζιλία επέστρεψε για να εργαστεί γι’ αυτό που θα έπρεπε...

Περισσότερα

«Eίμαστε ένα τείχος απέναντι στο χάος»

Χριστίνα Πάντζου, 2023-01-05

Πάλεψε με σθένος εναντίον της κυβέρνησης του Ζαΐρ Μπολσονάρο...

Περισσότερα
Γιάννης Παπαθεοδώρου

Χαμένοι παράδεισοι

Γιάννης Παπαθεοδώρου, 2017-04-24

Σε λίγες μέρες, αναμένεται η έγκριση ενός νέου ψηφίσματος...

Περισσότερα

Υπερασπιζόμαστε τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα απέναντι σε όποια εξουσία «δεξιά» ή «αριστερή» τα καταπατά.

2017-04-20

Τα χθεσινά δραματικά γεγονότα με νεκρούς και τραυματίες...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Κεντροαριστερά, πεθαίνοντας στην Αβάνα

Γιώργος Σιακαντάρης, 2016-12-04

Κανείς δεν αιφνιδιάστηκε με την αγιοποίηση του Φιντέλ από...

Περισσότερα

Φιντέλ, Τσε και η χαμένη ψυχή της νιότης μας

Μιχάλης Κυριακίδης, 2016-12-02

Άναψε η συζήτηση και ο καυγάς με αφορμή τον θάνατο του Φιντέλ...

Περισσότερα
Κώστας Καρακώτιας

Για τον Φιντέλ και την έφοδο στον ουρανό

Κώστας Καρακώτιας, 2016-11-29

Μετά τον θάνατο του Φιντέλ Κάστρο πολλοί, με ιδιαίτερη ένταση,...

Περισσότερα
Πέτρος Παπασαραντόπουλος

Φιντέλ: η ονείρωξη της Επανάστασης

Πέτρος Παπασαραντόπουλος, 2016-11-26

Γράφονται και θα γραφτούν πολλά και εν πολλοίς αντιφατικά,...

Περισσότερα

Άρθρα

Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Κώστας Καλλίτσης

Το 40% της στέρησης

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-27

Η φτώχεια δεν οφείλεται πλέον, όπως παλιότερα, στην ανεργία,...

Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Δειλά βήματα στο Κυπριακό

Κυριάκος Πιερίδης, 2024-10-20

Η «διευρυμένη συνάντηση» που προανήγγειλε ο Γκουτέρες...

Κώστας Καλλίτσης

Πριν πέσει το σπίρτο…

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-20

Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας -συνδυάζοντας...

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Εκφασισμός ελληνικής κοινωνίας

Ξένια Κουναλάκη, 2024-10-17

Οσοι πίστεψαν ότι επειδή μπήκε στη φυλακή η Χρυσή Αυγή,...

Κώστας Καλλίτσης

Το κράτος λάφυρο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-13

Έχει, άραγε, ακούσει κάτι η κυβέρνηση για τον αναβαθμισμένο...

Γιάννης Βούλγαρης

Πολιτικές νοσταλγίες σε σκληρούς καιρούς

Γιάννης Βούλγαρης, 2024-10-12

Το ότι το κομματικό μας σύστημα εμφανίζει «ασυμμετρία»...

Θόδωρος Τσίκας

Ελλάδ, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή

Θόδωρος Τσίκας, 2024-10-12

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Εξωφρενικό το εξώδικο Κασσελάκη

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2024-10-12

...Το χάσμα είναι υπαρκτό, καθώς ο πρώην πρόεδρος και όσοι/ες...

Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Bing bang στην Κεντροαριστερά

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2024-10-06

...Ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία οφείλει να συμμετέχει...

×
×