Kρίνοντας από όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν από την εμφάνιση του Κασσελάκη μέχρι τα μαλλιοτραβήγματα στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, ο μέγιστος και υπαρξιακός κίνδυνος για την Αριστερά είναι η εσωστρέφεια. Επ’ αυτού όλοι φαίνεται ότι συμφωνούν. Πράγμα περίεργο, αν σκεφτεί κανείς ότι η εσωστρέφεια αποτελεί θεμελιακό χαρακτηριστικό της νεωτερικότητας, υπό την έννοια ότι αμφισβητεί το ανέκαθεν ισχύον και εγκυμονεί το διαφορετικό.

Το τι σημαίνει αυτό θα φανεί καθαρότερα αν συγκρίνουμε το πώς αντιδρούμε εμείς σήμερα και το πώς αντιδρούσαν οι προνεωτερικοί παραδοσιακοί πρόγονοί μας.

Μια εβδομάδα μετά το 4ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αλλά και ενενήντα εννέα ημέρες πριν τις ευρωεκλογές, ηγεσία και μέλη του κόμματος οφείλουμε να πάμε πάρα κάτω αφού προχωρήσουμε σε μια κριτική αποτίμηση του πρώτου καθώς και σε μια ακριβή στοχοθέτηση και πολιτικό σχέδιο για την πρώτη εκλογική μάχη.

Ποιο είναι το πρόβλημα της αγροτικής μας οικονομίας; Αν ήταν μόνο ή κύρια τα λεφτά, με τον πακτωλό κεφαλαίων που έχουν εισρεύσει ως εισοδηματικές ενισχύσεις και επιχορηγήσεις για επενδύσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία αφότου η Ελλάδα μπήκε στην ΕΟΚ, όλα τα προβλήματα θα έπρεπε να είχαν λυθεί. Αντιθέτως, η αγροτική παραγωγή τείνει να συρρικνώνεται και η εξάρτησή μας από εισαγωγές τροφίμων να μεγαλώνει. Την τελευταία 10ετία οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν 26%, χωρίς την ανάλογη δημιουργία μεγαλύτερων, ισχυρότερων -αντιθέτως, μειώθηκαν 18% κι οι καλλιεργούμενες εκτάσεις. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη πόρων (υπάρχουν ευρωπαϊκά λεφτά) αλλά η απουσία αναπτυξιακής πολιτικής.

Η κυβέρνηση της ΝΔ μετά τις εκλογές και το 41%, που το θεώρησε ως λευκή επιταγή για άσκηση αντικοινωνικών πολιτικών, οδηγεί τη χώρα και την κοινωνία σε νέα αδιέξοδα. Εντεινόμενη ακρίβεια λόγω της ανεξέλεγκτης αισχροκέρδειας, χιλιάδες πλειστηριασμοί, υποβάθμιση της δημόσιας υγείας και παιδείας και ο κατάλογος είναι μακρύς. Κατρακυλήσαμε με Μητσοτάκη σε τέτοιο σημείο ώστε σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Διαφάνειας η χώρα μας σε παγκόσμιο επίπεδο να κατατάσσεται πλέον μεταξύ των χωρών με σοβαρά προβλήματα διαφθοράς.

Σε αυτό το δυστοπικό πολιτικό περιβάλλον δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου. Απαιτείται άμεση δράση και γενναίες πολιτικές επιλογές ώστε να αμφισβητηθεί η κυριαρχία της ΝΔ και να υπάρξει μία προοδευτική εναλλακτική επιλογή διακυβέρνησης. Η των επόμενων εκλογών δεν θα κριθεί στο έδαφος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά στο έδαφος της Κεντροαριστεράς.

Να που φτάσαμε να πρέπει να (ξανα)μάθουμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα και απλά για τα βασικά. Για τη Δημοκρατία, που δεν εξαντλείται στην ψήφο (όσων φτάνουν στην κάλπη) κάθε τέσσερα χρόνια. Αν ο Μητσοτάκης κόπιαζε να διαβάσει τον Θουκυδίδη στη μετάφραση του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον οποίο με τόση ευκολία επικαλείται, θα συναισθανόταν με σκυμμένο κεφάλι ποιο μήνυμα εκπέμπει το πρωτοφανές για ευρωπαϊκή Δημοκρατία ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που με μεγάλη και διακομματική πλειοψηφία εντάσσει την Ελλάδα στην ίδια κατηγορία με την Ουγγαρία του Όρμπαν.

Πόσο ισχυρή είναι στ’ αλήθεια η ελληνική οικονομία; Οσα κι αν λέγονται, υπάρχει στο τέλος ένα ασφαλές κριτήριο για να εκτιμηθεί η κατάστασή της. Είναι τόσο ισχυρή όσο δείχνει η αγορά εργασίας, οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται και οι μισθοί που προσφέρονται. Αναφορικά με το πρώτο, έχουμε τη δεύτερη υψηλότερη ανεργία μεταξύ των «27» της Ε.Ε. Οσον αφορά το δεύτερο, είναι καταλυτικά τα στοιχεία που δημοσιοποίησε την περασμένη Τρίτη η «Εργάνη»: περίπου το ένα τρίτο των μισθωτών αμείβεται μόνο με 800 ή και λιγότερα ευρώ/μήνα – κι αυτά μεικτά, όχι στο χέρι. Το 53% έχει μεικτό μισθό 1.000 ευρώ ή λιγότερα. Και μόλις το 10% εξ αυτών έχει μεικτό μισθό μεγαλύτερο από 2.000 ευρώ. Τι σημαίνει αυτό;

Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται 68 χρόνια από τις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956, τις πιο κρίσιμες και πιο πολωτικές της δεκαετίας του 1950. Η ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Κ. Καραμανλή τον Οκτώβριο του 1955 και το εκτρωματικό εκλογικό σύστημα -το διαβόητο «τριφασικό»- προκάλεσαν μεγάλη πολιτική οξύτητα, η οποία καθόρισε το πολιτικό πλαίσιο των εκλογών. Το εκλογικό σύστημα στόχευε στη συσπείρωση της Δεξιάς σε ενιαίο εκλογικό σχηματισμό υπό τον Κ. Καραμανλή και στον αποκλεισμό της ΕΔΑ από τη Βουλή για δεύτερη συνεχόμενη κοινοβουλευτική περίοδο.

Όλες οι δημοσκοπήσεις στο τέλος Ιανουαρίου καταγράφουν με αδρά χρώματα τη δυσαρέσκεια των πολιτών για τις εφαρμοζόμενες πολιτικές της κυβέρνησης Κυρ. Μητσοτάκη. Την ίδια όμως στιγμή, εξακολουθούν να εμφανίζουν ποσοστιαία διαφορά των 20 μονάδων, από το 2ο κόμμα!

Δεν έχει σημασία μεγάλη, εάν είναι μια μονάδα πάνω ή κάτω το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ή -κατά τους κακεντρεχείς- το αν και ποιός θα «διαγκωνίζεται τελικά για την τρίτη ή τέταρτη θέση». Το μείζον είναι ότι αν απέναντι στη συνεχιζόμενη πολιτική κυριαρχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα μπορέσει σήμερα, στην Ελλάδα του 2024, να αντιπαρατεθεί, ΠΕΙΣΤΙΚΑ μια αξιόπιστη -όχι γιατί θα το δηλώνει η ίδια- αντιπολίτευση.

Στο πλευρό της ακαδημαϊκής κοινότητας που αγωνίζεται ενάντια στην ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων στέκεται ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία διά στόματος του τομεάρχη Παιδείας του κόμματος Διονύση Καλαματιανού. Ο βουλευτής Ηλείας και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της αξιωματικής αντιπολίτευσης μιλά στην ΑΥΓΗ της Κυριακής για τον αγώνα φοιτητών, μαθητών και εκπαιδευτικών υπέρ του δημόσιου πανεπιστημίου. Υπογραμμίζει ότι «η δημόσια δωρεάν Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι μια κατάκτηση της ελληνικής κοινωνίας», ενώ κατηγορεί την κυβέρνηση για ακραίο κυνισμό και αυταρχισμό, τονίζοντας ότι ναρκοθετεί «το δημόσιο πανεπιστήμιο και την κοινωνική δικαιοσύνη».

Το Συνέδριο περισσότερο θα πρέπει να αποκαταστήσει τη διαρρηγμένη συναισθηματική ενότητα, παρά θα μπορέσει να δώσει μεγάλες απαντήσεις. Εξάλλου ο χώρος πάσχει από ιδεολογικές ασυνέχειες και αντιφάσεις, στοιχείο που δύσκολα λύνεται στην παρούσα ανασφαλή φάση. Οι μεγάλες απαντήσεις, άλλωστε, δεν δίδονται σε φόρα επικρατειών και εσωκομματικού ανταγωνισμού, όπως είναι τα συνέδρια, αλλά μάλλον στοιχειοθετούνται σε «γιάφκες» σκέψης, στα ινστιτούτα, σε ανοιχτά (για πολλούς, ίσως βαρετά ή περιττά) διανοητικά εργαστήρια.

Το δίδυμο της αποτυχίας: Μια προβληματική πολιτική συνδυασμένη με μια προβληματική διαχείριση.

Εν αρχή, μια προβληματική πράσινη Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Πολύ σωστά, εντάχθηκε στη γενικότερη προσπάθεια της Ευρώπης να μειώσει τουλάχιστον 55% τις εκπομπές ρύπων έως το 2030 και να τις μηδενίσει έως το 2050. Πώς θα το πετύχει, είναι άλλο, διαφορετικό θέμα. Αν η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι μονόδρομος, υπάρχουν περισσότερες εναλλακτικές όσον αφορά τις πολιτικές με τις οποίες θα επιδιωχθεί ο ίδιος στόχος. Υπάρχουν, μάλιστα, και πολιτικές οι οποίες τελικά αντιστρατεύονται τον στόχο τον οποίο θέλουν να υπηρετήσουν.

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει δυο ορόσημα. Πρώτον τη μεταρρύθμιση Παπανδρέου (Παπανούτσου) το 1964. Αυτή καθιέρωσε το ενιαίο καθολικό σχολείο, την εννεαετή υποχρεωτική εκπαίδευση, τη δημοτική γλώσσα, τη δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, τις εισαγωγικές/ πανελλαδικές εξετάσεις ως αδιάβλητο σύστημα εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, την αναβάθμιση των παιδαγωγικών σπουδών και την ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Η μεταρρύθμιση πολεμήθηκε τότε από την Εκκλησία και την ΕΡΕ της εποχής και ανεστάλη επί δικτατορίας, αλλά πρακτικά καθιερώθηκε, και με ανάλογες συνταγματικές ρυθμίσεις, από το 1974 μέχρι σήμερα.