Η δήλωση του ιστορικού του Πανεπιστημίου Αθηνών και διανοουμένου Αντώνη Λιάκου περί του εμπρησμού στη Μόρια «ερέθισε» πολιτικά, προκάλεσε υπουργικές «απαντήσεις» και έναν αφάνταστο κυκεώνα υβριστικών και άλλων σχολίων στα κοινωνικά δίκτυα (άλλων υπέρ, άλλων κατά), που έμοιαζαν τις προηγούμενες ημέρες κυριολεκτικά ατελείωτα. Αριστερών πεποιθήσεων ο ίδιος, υπεύθυνος του εθνικού διαλόγου για την παιδεία επί ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και με θητεία στο παρελθόν σε νευραλγικές θέσεις κεντρώων κυβερνήσεων.

Στις αρχές της πανδημίας παγώσαμε από τις αντιδράσεις στην Ευρώπη. Κάθε χώρα ακολουθούσε το δικό της πρωτόκολλο και στο ζήτημα των οικονομικών επιπτώσεων απερρίφθη η αμοιβαιότητα ανάληψης του κόστους. Προϊούσης της κρίσης, όμως, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες, και η ισχυρότερη γερμανική, αντιλήφθηκαν ότι η αλληλεγγύη δεν είναι ηθικό αίτημα των αδυνάμων, των διανοουμένων ή της Αριστεράς, αλλά κοινό συμφέρον όλων. Ετσι ένα δόγμα που φάνταζε απαρασάλευτο το 2010 και το 2015, και το οποίο προκάλεσε στην Ελλάδα τόσες άσκοπες θυσίες, ανατράπηκε το 2020, δημιουργώντας μια γενικότερη ανακούφιση στην Ευρώπη.

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει πίσω της, ακολουθούν τη σχεδόν δεκαετή οικονομική κρίση που γονάτισε τη χώρα. Αν δούμε, όμως, την ελληνική Ιστορία στον παρόντα αιώνα, εκείνο που παρατηρούμε είναι μια πορεία μέσα από κρίσεις, μια πορεία που καθορίζεται ως απάντηση στις κρίσεις. Κρίσεις που έπληξαν τη χώρα, κρίσεις που έπληξαν μέρος της χώρας, κρίσεις οι οποίες περιέλαβαν τη χώρα. Κρίσεις οξείες, με είσοδο, κορύφωση και έξοδο, κρίσεις χρόνιες και υφέρπουσες, κρίσεις βαθμιαία επιδεινούμενες.

...Είναι ενδιαφέρον να δούμε την ελληνική Ιστορία δυο αιώνων από την άποψη της διαχείρισης των πληθυσμών και της αντιμετώπισης των θανατηφόρων λοιμών: Χολέρα το 1928, πανώλη το 1837, ξανά χολέρα το 1854. Αντιμετωπίζονταν με πνεύμα μέτρων αποτροπής και καταστολής. Οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί από το 1859 έως το 1908 επταπλασιάστηκαν, ωστόσο οι δαπάνες για την Υγεία είχαν μειωθεί σε απόλυτους αριθμούς. Χρειάστηκαν οι πόλεμοι, η προσφυγιά και οι επιδημίες για να αρχίσουν να μπαίνουν οι βάσεις ενός δημόσιου συστήματος Υγείας.

Την ανάγκη μια νέας θέασης και κατά συνέπεια προσέγγισης στο πώς αντιμετωπίζουμε τα εθνικά θέματα και την ιστορία μας γενικότερα εκφράζει μέσω της συνέντευξης που έδωσε στην «Εφ.Συν.» ο ιστορικός και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντώνης Λιάκος.

Διατυπώνει την άποψη πως η Αριστερά «αντί του πολέμου των αγωγών, αντί της λογικής των αξόνων, πρέπει να προβάλει ένα ρωμαλέο κίνημα ειρήνης», ενώ με αφορμή την επέτειο του 1821 την καλεί να ξαναβρεί τη σύνδεσή της με την εθνική Ιστορία. Ειδικά για τις σχέσεις μας με την Τουρκία σημειώνει πως «ο Ερντογάν δεν θα είναι αιώνιος» και ότι «κλειδί για την εξέλιξή τους είναι το Κυπριακό»

...Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ελλάδα και τη Λεττονία. Εμείς βρεθήκαμε στο δυτικό, εκείνοι στο ανατολικό στρατόπεδο. Εμείς γνωρίσαμε τον κομμουνισμό ως κίνημα, εκείνοι ως καθεστώς. Αλλη η διάταξη θυτών και θυμάτων σε μας, άλλη σʼ αυτούς. Αν διδάξουμε τις δύο εμπειρίες μαζί, τότε εμείς έχουμε να μάθουμε από τους Λεττονούς και εκείνοι από μας.

Στην έκκληση «Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας» υπάρχει μια φράση για την ανάγκη της αποκατάστασης του νοήματος των λέξεων στη σημερινή κρίση. Ας αρχίσουμε λοιπόν να συζητάμε το πρόβλημα αυτό, λέξη-λέξη.

Ας δούμε την έννοια του «πολιτικού συστήματος». Μιλάμε για αυτό σαν κάτι αυτόνομο και αυτοτελές, λες και είναι άσχετο με το οικονομικό σύστημα, όχι το γενικό, αλλά το συγκεκριμένο, εκείνο που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα στον τελευταίο μισό αιώνα, με τις εκβολές του τόσο στον μηντιακό κόσμο όσο και στην πολιτική.

Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας είναι ότι έχουμε χάσει την όρεξη και την ικανότητά μας να σκεπτόμαστε τον κόσμο αλλιώς, διαφορετικά. Μεγάλο μέρος από μας, και εννοώ τη γενιά μου, είτε κάψαμε κάποτε τα δάχτυλά μας και σερνόμαστε ακόμη με τις γάζες και τις αλοιφές, είτε, στο ζήλο να πάει κάτι μπροστά σ’ αυτή την κοινωνία, σκεφτόμαστε κυβερνητικά, σαν να έχουμε στην πλάτη μας κυβερνητικές ευθύνες.

Τελικά, οι προτεινόμενες αλλαγές στο Πανεπιστήμιο, ανταποκρίνονται στα πραγματικά προβλήματα που παρουσιάζει το ελληνικό πανεπιστήμιο; Το σχέδιο της διαβούλευσης δεν συνοδεύεται από μια Λευκή Βίβλο με τα προβλήματα του Πανεπιστημίου. Πορίσματα των εξωτερικών αξιολογήσεων δεν δημοσιεύτηκαν. Η συγκεντρωτική αξιολόγηση της ΑΔΙΠ για το 2009, περιστρέφεται στα διαδικαστικά, και τα συγκεντρωτικά της στοιχεία είναι ανεπεξέργαστα . Ποιες ανάγκες επομένως έρχονται να συναντήσουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις; Ποιες αδυναμίες θέλουν να διορθώσουν; Ποιες δυνατότητες να διευρύνουν;