Ολοκληρώθηκε η συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σαμαρά, που στηρίζεται από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ και δόθηκε ψήφος εμπιστοσύνης. Μια καινούργια περίοδος για την πολιτική ζωή της χώρας έχει ήδη ξεκινήσει.

Στόχος αυτού του κειμένου, δεν είναι να σχολιάσει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, εξάλλου η κυβέρνηση θα κριθεί από την εφαρμοσμένη πολιτική στους μήνες που θα ακολουθήσουν, αλλά να καταγράψει τις προσωπικές εκτιμήσεις μου για τη στήριξη της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση, εκτιμήσεις που εξηγούν και τη προσωπική μου στάση. Ας πιάσουμε, όμως, το νήμα από την αρχή.

Οι εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012 διαμόρφωσαν ένα καινούργιο πολιτικό σκηνικό, ριζικά διαφορετικό σε σχέση με όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο. Οι παραδοσιακές δυνάμεις του δικομματισμού (ΠΑΣΟΚ και ΝΔ), παρά την άνοδο της ΝΔ, σε σχέση με τον Μάιο, κινούνται, αθροιστικά, κάτω από το 45% πιστοποιώντας έτσι την διάρρηξη των σχέσεων τους, σε μονιμότερη βάση, με το 1/3, περίπου, του συνολικού εκλογικού σώματος . Ταυτόχρονα ενισχύεται η τάση για στροφή του εκλογικού σώματος προς τα αριστερά. Είναι ενδεικτικό ότι το άθροισμα των αριστερών δυνάμεων – με όλες τις διαφορές τους αλλά και την προγραμματική ασυμβατότητα ανάμεσά τους – είναι το μεγαλύτερο μεταπολεμικό ποσοστό σε όλη την Ευρώπη. Ένα στοιχείο που δεν πρέπει να παραβλέπεται στις αναλύσεις και στις προβλέψεις για την πορεία των εξελίξεων από εδώ και πέρα και ταυτόχρονα ενδεικτικό για τις ανακατατάξεις που συντελούνται σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, ξεπερνώντας τα διλήμματα και την τεχνητή πόλωση, που καλλιέργησαν, η ΝΔ (Δεξιά- Αριστερά) και ο ΣΥΡΙΖΑ (μνημόνιο- αντιμνημόνιο), κατάφερε να διατηρήσει τις δυνάμεις της και να τις αυξήσει έστω και οριακά, σε σχέση με τις εκλογές του Μαΐου.

Πρόκειται για ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα, πολύ πιο πάνω από τις προσδοκίες που είχαμε, όταν ιδρύσαμε τη ΔΗΜΑΡ.

Σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, όπως και στην αντίστοιχη του Μαΐου, η πρόταση της ΔΗΜΑΡ για την «επόμενη μέρα», ήταν η εξασφάλιση των προϋποθέσεων για τη συγκρότηση κυβέρνησης, σε προοδευτική κατεύθυνση.

Δεν περιορίστηκε, μόνο, στη διατύπωση της πρότασής της για την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Προσδιόρισε, σε γενικές γραμμές, το πολιτικό περιεχόμενο μιας τέτοιας κυβέρνησης. Πρότεινε συγκεκριμένες θέσεις για το πολιτικό σύστημα, την οικονομία, την αναζήτηση ισοδυνάμων μέτρων, τον αγροτικό τομέα, την εξωτερική πολιτική .Πρότεινε την κατάργηση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου για τους κατώτατους μισθούς, την επαναφορά της μετενέργειας, των συλλογικών συμβάσεων, της διαιτησίας και έθεσε προϋποθέσεις για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.

Τα 7 σημεία (που, επί τη ευκαιρία, δεν συζητήθηκαν σε κανένα θεσμικό όργανο της ΔΗΜΑΡ) ήταν η βάση για συζήτηση, δεν ακύρωναν όμως τις δημόσια διακηρυγμένες θέσεις της ΔΗΜΑΡ για όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, είτε αυτές αφορούν συνεδριακά κείμενα, είτε μεταγενέστερες αποφάσεις της ΚΕ.

Αυτονόητη προϋπόθεση για τη συγκρότηση μιας τέτοιας κυβέρνησης ήταν η ύπαρξη ενός πολιτικού συσχετισμού δυνάμεων, που θα στηρίζει ένα συνεκτικό προοδευτικό πρόγραμμα αλλαγών, θα προωθεί τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και θα στηρίζεται στην ευρύτερη δυνατή συναίνεση της κοινωνίας.

Από την προεκλογική περίοδο, όμως, μέχρι την «επόμενη μέρα», μεσολάβησε ένα σημαντικό γεγονός ….. οι εκλογές.

Η ΔΗΜΑΡ, δεν πέτυχε, με βάση τη λαϊκή ψήφο, να ισχυροποιηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι σε θέση να επιβάλλει λύσεις. Δεν της δόθηκε η «εντολή για λύση» που προσδιορίστηκε - στη διακαναλική συνέντευξη και τις συγκεντρώσεις της τελευταίας εβδομάδας- ως η 3η εντολή.

Ο λαός την κατέταξε στην 6η θέση των κοινοβουλευτικών κομμάτων και ταυτόχρονα, ενίσχυσε τη ΝΔ (από το 19% στο 29%) και τον ΣΥΡΙΖΑ (από το 17% στο 27%)

Ο συσχετισμός των δυνάμεων, όπως προέκυψε από τις εκλογές, δίνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στη ΝΔ κι αυτό είναι το βασικό στοιχείο που οφείλει κάθε κόμμα να υπολογίσει.

Οι δυνατότητες για το σχηματισμό κυβέρνησης με προοδευτικό περιεχόμενο, ακυρώθηκαν από το εκλογικό αποτέλεσμα. Δεν προέκυψε ο πολιτικός συσχετισμός που θα επέτρεπε τη συγκρότηση μιας τέτοιας κυβέρνησης.

Οι προγραμματικές θέσεις της ΝΔ σε σύγκριση με τις προγραμματικές προτάσεις της ΔΗΜΑΡ δεν διευκολύνουν την δημιουργία μιας πολιτικής, συνεκτικής και σε προοδευτική κατεύθυνση κυβέρνησης, όπως ήταν η προεκλογική δέσμευση.

Αλλά και στα κεντρικά θέματα που απασχολούν την πολιτική και κοινωνική ζωή, κυρίως τα θέματα της οικονομικής κρίσης, οι αποστάσεις ανάμεσα στις θέσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με αυτές της ΔΗΜΑΡ είναι μεγάλες. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τη ρητορική της ΔΗΜΑΡ στην προεκλογική περίοδο του Μαΐου.

Δεν μπορεί, το μοναδικό ενοποιητικό στοιχείο της κυβέρνησης να είναι η γενική αναφορά για την ανάγκη παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Οι διαφορές βρίσκονται στο περιεχόμενο της πολιτικής που καθιστά αυτό το στόχο εφικτό. Αν θυμάμαι καλά – και θυμάμαι – η βασική κριτική της ΔΗΜΑΡ ήταν, ότι τα μέτρα που ψήφισαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και η πολιτική που υιοθετούν είναι αναποτελεσματικά και οδηγούν τη χώρα σε αδιέξοδο. Επί 2 χρόνια υποδεικνύαμε εναλλακτικές πολιτικές και καταψηφίζαμε τις κυβερνητικές επιλογές, δηλαδή τις επιλογές των σημερινών εταίρων. Λέγαμε – και σωστά – ότι οι υπεύθυνοι της κρίσης δεν μπορούν να υποδεικνύουν λύσεις.

Οι εξελίξεις, μεταξύ 6ης Μαΐου και 17ης Ιουνίου, δεν αναιρούν αυτή τη κριτική.

Προβάλλεται το επιχείρημα, ότι η ΔΗΜΑΡ δεσμεύθηκε να συμβάλλει σε κυβερνητική λύση, με όλη την προεκλογική της παρουσία, στις εκλογές του Ιουνίου, και ότι αυτό είναι απόλυτα συνεπές με το σύνθημα «η αριστερά της ευθύνης» που την παρακολουθεί από την ίδρυσή της. Αρκεί βέβαια να συνεννοηθούμε, ότι η έννοια της ευθύνης δεν ταυτίζεται μονοσήμαντα με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Υπεύθυνη στάση είχαμε την προηγούμενη διετία όταν καταψηφίζαμε τις μνημονιακές πολιτικές, υπεύθυνη στάση είχαμε όταν καταψηφίζαμε την κυβέρνηση Παπαδήμου.

Υπεύθυνη στάση μπορεί να είναι και η στάση μιας σοβαρής, δημιουργικής, προγραμματικής αντιπολίτευσης.

Αντίθετα, δεν φαίνεται ιδιαίτερα υπεύθυνο, τον Μάιο να στηρίζουμε τον ΣΥΡΙΖΑ και να του ασκούμε κριτική ότι «έχασε ιστορική ευκαιρία για συγκρότηση κυβέρνησης της αριστεράς» και τον Ιούνιο να στηρίζουμε τον Σαμαρά. Γενικά, δεν είναι υπεύθυνη στάση, για ένα κόμμα της αριστεράς, να δίνει την εικόνα του πρόθυμου για κάθε λύση. Τέτοια εικόνα ταιριάζει σε κόμματα του «μεσαίου χώρου» ή, άλλως πως, του προοδευτικού κέντρου (ότι κι αν σημαίνει αυτό)

Είναι γεγονός ότι, με βάση το αποτέλεσμα του Μαΐου, η ΔΗΜΑΡ, μπροστά στο ενδεχόμενο επανάληψης ενός ανάλογου αποτελέσματος και την προσφυγή, για 3η φορά στις κάλπες, δήλωσε ότι θα κάνει «ότι περνάει από το χέρι της» για να δοθεί κυβερνητική λύση. Μια κυβερνητική λύση, όμως, με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Κρίσιμο σημείο είναι, αν, μετά τις εκλογές του Ιουνίου, η συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ ήταν προαπαιτούμενο για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ή αν, ενδεχόμενη άρνησή της οδηγούσε σε τρίτες εκλογές. Με τον ποιο επίσημο τρόπο η ΕΕ της ΔΗΜΑΡ ενημερώθηκε ότι «δεν υπάρχει τέτοιο θέμα».

Άλλωστε, όλη η συζήτηση έγινε με δεδομένο ότι, υπάρχει κυβέρνηση και καλείται η ΔΗΜΑΡ να αποσαφηνίσει τη θέση της. Διαφορετικά, κανείς δεν θα πρότεινε την στάση της «προγραμματικής αντιπολίτευσης» ή «ψήφο ανοχής» σε κυβέρνηση που δεν επρόκειτο να συγκροτηθεί.

Αν το δίλημμα ήταν «συμμετοχή σε κυβέρνηση ή τρίτες εκλογές», η στάση πολλών – και η δική μου – θα ήταν διαφορετική. Σε τέτοιο ενδεχόμενο , η λύση μπορούσε και έπρεπε να δοθεί στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας .Αυτή η διαδικασία διασφάλιζε ότι:

• Οι όροι της διαπραγμάτευσης (για πρόγραμμα και πρόσωπα) θα ήταν πολύ καλύτεροι..

• ¨Όσοι δεν συμμετείχαν (ΣΥΡΙΖΑ, «Ανεξάρτητοι Έλληνες»), θα ήταν σε θέση άμυνας, ευάλωτοι στην κριτική για τυχοδιωκτισμό και εκτεθειμένοι στη κοινή γνώμη.

• Η επιλογή της ΔΗΜΑΡ, ακόμη και για συμμετοχή σε τρικομματική κυβέρνηση, θα είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Τα ερωτήματα είναι αρκετά και χωρίς πειστική απάντηση.

Γιατί υπήρξε επίσπευση των αποφάσεων και κατάληξη μέσα σε 48 ώρες, με την διερευνητική εντολή, ακόμη, στα χέρια του κ. Σαμαρά ?

Γιατί, από την απολυτότητα της θέσης «δεν θα γίνουμε το αριστερό άλλοθι σε κυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ» των εκλογών του Μαΐου, πήγαμε σε διαδικασίες fast track για τη δημιουργία κυβέρνησης με ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ? Τι άλλαξε ?

Από την πορεία των γεγονότων, είναι εύλογη η απορία: γιατί η επιλογή αυτή δεν έγινε στις πρώτες εκλογές, με ευνοϊκότερο συσχετισμό στη βουλή (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ είχαν 149 έδρες και όχι 162) γεγονός που καθιστούσε τη ΔΗΜΑΡ ρυθμιστή των εξελίξεων και αποφασιστικό παράγοντα ελέγχου του κυβερνητικού έργου.

Η επιλογή μιας τρικομματικής κυβέρνησης (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ), κυβέρνησης εθνικής ευθύνης όπως ονομάστηκε, ουσιαστικά ακυρώνει την πολιτική πρόταση της ΔΗΜΑΡ, όπως διαμορφώθηκε τα 2 χρόνια της λειτουργίας της.

• Η ΔΗΜΑΡ, με την επιλογή της, αποενοχοποιεί τις δυνάμεις του παλαιού πολιτικού συστήματος (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ) που ευθύνονται για την κρίση, το πελατειακό κράτος , τη διαφθορά και τα σημερινά αδιέξοδα. Χάνει το ηθικό πλεονέκτημα που την παρακολουθούσε από την ίδρυσή της.

• Το συγκεκριμένο κυβερνητικό σχήμα, δεν μπορεί να αποκαταστήσει την σχέση εμπιστοσύνης της κοινωνίας με το πολιτικό σύστημα, αναγκαία προϋπόθεση για μια ουσιαστική ανορθωτική πορεία της χώρας.

• Η προοπτική της ΔΗΜΑΡ ταυτίζεται με την επιτυχία ή όχι της κυβέρνησης. Εκτιμώ ότι η κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον κ. Σαμαρά και με «βαθύ γαλάζιο» στη σύνθεσή της δεν θα μακροημερεύσει. Η αποτυχία της θα συμπαρασύρει και τη ΔΗΜΑΡ.

• Η ΔΗΜΑΡ αυτοακυρώνεται, ως μελλοντική εναλλακτική λύση και ουσιαστικά, ανοίγει το δρόμο στο ΣΥΡΙΖΑ και στις δυνάμεις του ανέξοδου λαϊκισμού . Είναι τραγωδία για τη χώρα η αντιπολίτευση να είναι αποκλειστικό προνόμιο του ΣΥΡΙΖΑ της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ και των «Ανεξάρτητων Ελλήνων»

• Σύντομα θα δημιουργηθεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την ΔΗΜΑΡ, όταν θα κληθεί να διαχειριστεί τα προβλήματα της καθημερινότητας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής σε μια πολύ ευρύτερη ατζέντα θεμάτων από αυτή της επαναδιαπραγμάτευσης του μνημονίου. Θεμάτων, για τα οποία δεν υπάρχουν συγκλίσεις με βάση τις δημόσια διακηρυγμένες θέσεις των κομμάτων.

Η απόφαση για «ψήφο εμπιστοσύνης, χωρίς συμμετοχή με πολιτικά στελέχη» είναι το δεύτερο λάθος. Δίνει την εικόνα ενός ενοχικού και φοβικού κόμματος που δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των επιλογών του. Έχει όμως και πρακτικές συνέπειες. Αφαιρεί από τη ΔΗΜΑΡ τη δυνατότητα συμμετοχής, συνδιαμόρφωσης πολιτικών, ανάληψης πρωτοβουλιών σε κυβερνητικό επίπεδο και, κυρίως, ελέγχου. Είναι ασυγχώρητη αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι ο έλεγχος του κυβερνητικού έργου είναι εφικτός, μέσα από τις συναντήσεις των αρχηγών ή από διακομματικές επιτροπές σε κάθε υπουργείο.

Το επιχείρημα, ότι η κυβέρνηση συγκροτείται στη βάση της προγραμματικής συμφωνίας και δεσμεύεται από αυτή καθώς και η επίκληση του σχετικού κειμένου, δεν είναι επαρκές.

Το κείμενο της προγραμματικής συμφωνίας, είναι το καλύτερο δυνατό, ανάμεσα σε τρία διαφορετικά κόμματα, με διαφορετικούς προσανατολισμούς και προτάσεις. Υπάρχουν όμως αρκετά ερωτηματικά για θέματα στα οποία δεν αναφέρεται, αλλά και για θέματα που το ίδιο το κείμενο αναγνωρίζει, ότι χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασίες. Θυμίζει αρκετά τους νόμους του ελληνικού κράτους. Όπως οι νόμοι χρειάζονται αρκετά προεδρικά διατάγματα για να εφαρμοστούν, έτσι και η προγραμματική συμφωνία χρειάζεται περισσότερη εξειδίκευση σε αρκετά σημεία.

Καμία έκπληξη δεν πρέπει να προκαλέσει σε κανένα, η ισχυρή πιθανότητα στην καθημερινότητα, η ΔΗΜΑΡ να τρέχει πίσω από τα γεγονότα και να βρίσκεται μπροστά σε τετελεσμένα από υπουργικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες κυβερνητικών παραγόντων.( Η υπογράμμιση από τον πρόεδρο της ΔΗΜΑΡ στη συζήτηση στη βουλή – υπογράμμιση που επαναλήφθηκε και από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο – ότι «οι υπουργοί δεσμεύονται από το κοινό πρόγραμμα και όχι από τα προγράμματα των κομμάτων τους» είναι ενδεικτική. Προφανώς από τις πρώτες ημέρες φαίνεται ότι οι παρεκκλίσεις από το κοινό πρόγραμμα, είναι προ των πυλών)

‘Όλα τα παραπάνω, συνιστούν και τους λόγους της δικής μου διαφωνίας, διαφωνίας που με οδήγησε στην αποχώρηση.

Η πορεία της ΔΗΜΑΡ, επίσης, δεν θα μείνει ανεπηρέαστη από τις τελευταίες επιλογές. Ήδη, από την προεκλογική περίοδο του Ιουνίου – και με μεγαλύτερη ένταση, μετά τις εκλογές - δημοσιεύματα, άρθρα, παραπολιτικά σχόλια, έθεταν και θέτουν το θέμα της αλλαγής, ουσιαστικά, της φυσιογνωμίας της ΔΗΜΑΡ, μέσα από τη σύγκλισή της με δυνάμεις που παραδοσιακά εκφράζει το ΠΑΣΟΚ. Η έννοια της «αριστεράς της ευθύνης» ταυτίζεται, για τους συνεργαζόμενους με τη ΔΗΜΑΡ, αλλά και για στελέχη του κόμματος, με τη μετατόπιση της ΔΗΜΑΡ, στο όνομα του «ρεαλισμού», σε θέσεις της πιο συντηρητικής εκδοχής της σοσιαλδημοκρατίας. Για τις απόψεις αυτές, η ανασυγκρότηση του ευρύτερου χώρου του δημοκρατικού σοσιαλισμού, γίνεται αντιληπτή, ως διάχυση της ΔΗΜΑΡ στον ασαφή «δημοκρατικό χώρο» και η ίδια η ΔΗΜΑΡ όχι ως η καθοριστική δύναμη που θα σφραγίσει, με τις θέσεις της αυτή τη διαδικασία, αλλά ως μαζικός χώρος, που εύκολα είναι δυνατό να μετατοπιστεί, πολιτικά και προγραμματικά . Η συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ, έστω και με τον τρόπο που γίνεται ,στη διακυβέρνηση της χώρας, δημιουργεί, αντικειμενικά, ευνοϊκό έδαφος για τη ενίσχυση αυτών των αντιλήψεων.

Λογικά, τώρα, μετά την εκλογική επιτυχία και τις νέες δυνατότητες που υπάρχουν, είναι η περίοδος για την ενίσχυση και ολοκλήρωση της πολιτικής και προγραμματικής φυσιογνωμίας της ΔΗΜΑΡ.

Τώρα είναι η στιγμή, μέσα από ουσιαστικές διαδικασίες, να εμβαθύνει σε όλα τα θέματα που τέθηκαν στο πρώτος συνέδριο, να επικαιροποιήσει τις θέσεις της για την ΕΕ, να κάνει πιο συγκεκριμένες τις προτάσεις της για την πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης να μιλήσει για τα νέα προβλήματα που γεννά η πολύπλευρη κρίση. Να αποκτήσει, με δύο λόγια , την καινούργια ταυτότητα της σύγχρονης ανανεωτικής, μεταρρυθμιστική αριστεράς

Παράλληλα, να διευρύνει την οργανωμένη της βάση και να ενισχύσει τον οργανωτικό της ιστό για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις τόσο της πολιτικής της, όσο και του εκλογικού σώματος που την παρακολουθεί.

Όλα αυτά χρειάζονται χρόνο, σοβαρή προετοιμασία και, κυρίως, όχι εκβιασμένες αποφάσεις.

Αν οι πληροφορίες για προκήρυξη συνεδρίου μέχρι το τέλος του χρόνου , επιβεβαιωθούν, τίποτα από τα παραπάνω δεν θα γίνει. Ένα βιαστικό συνέδριο θα δώσει απλώς μια διαφορετική σύνθεση της ΚΕ και ρόλο σε συνεργαζόμενα, μέχρι τώρα, στελέχη.

Αντί επιλόγου…..

Εύχομαι, ειλικρινά, να διαψευστούν οι εκτιμήσεις μου και ο τελικός απολογισμός να είναι θετικός και για τη χώρα και για τη ΔΗΜΑΡ. Στο ενδεχόμενο αυτό, εγώ θα αποδειχθεί ότι ήμουν υπερβολικός, βιαστικός στις εκτιμήσεις μου, διαπνεόμενος από παλαιοαριστερές αντιλήψεις κλπ,κλπ. Μικρό το κακό!

Αν έχω όμως δίκιο ?

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΠΑΓΕΩΡΓΟΣ

Πρώην μέλος της ΕΕ της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ