Ο τυχοδιωκτισμός του αριστερού «όχι» στο Ευρωσύνταγμα
Γιώργος Καπόπουλος, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2007-06-23
Το μέλλον της Ε.Ε. βρέθηκε στη Σύνοδο Κορυφής για μια ακόμη φορά έρμαιο ενός αναζωογονημένου βρετανικού ευρωσκεπτικισμού, αλλά και της ακραίας συντηρητικής εθνικιστικής περιχαράκωσης της Πολωνίας του απερίγραπτου διδύμου Κατσίνσκι. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, η Ε.Ε. των 27 μπορεί να ελπίζει σε μια ενισχυμένη λειτουργικότητα των θεσμών μετά το 2009, όταν τεθεί σε εφαρμογή η νέα Συνθήκη.
Πρόκειται για μια κατάσταση πραγμάτων που είναι ευθέως συνέπεια του όχι στο δημοψήφισμα της άνοιξης του 2005 στη Γαλλία για την έγκριση της Συνταγματικής Συνθήκης: Ενα ετερόκλητο σύνολο από τον Λεπέν, την ακραία εθνικιστική πτέρυγα των Γκολικών, μέχρι τον νεοαριστερό σοσιαλιστή Φαμπιούς -που είχε την αυταπάτη ότι ο λαϊκισμός του όχι θα του ανοίξει τον δρόμο για την προεδρία- οδήγησε στο 56% του όχι. Δύο χρόνια μετά, προβάλλει ανάγλυφη η ανευθυνότητα και ο τυχοδιωκτισμός όλων όσοι είχαν το θράσος να ισχυρίζονται ότι υπάρχει διακριτό αριστερό όχι που ανοίγει την προοπτική για τη διεκδίκηση μιας πιο κοινωνικά ευαίσθητης Ε.Ε.:
Σε αντίθεση με τη Συνταγματική Συνθήκη, που αν είχε εγκριθεί στη Γαλλία θα συμπαρέσυρε το Λονδίνο και τη Βαρσοβία, σήμερα οι ίδιες χώρες έδιναν μέχρι την τελευταία στιγμή σκληρή μάχη για να κατεβάσουν ακόμη χαμηλότερα τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή.
Όλοι οι συμβολισμοί και οι δικλίδες που θα επέτρεπαν μια πιο δημοκρατική και βαρύνουσα στους διεθνείς συσχετισμούς Ε.Ε. έχουν αφαιρεθεί.
Το μεγαλύτερο θύμα του όχι υπήρξε η ενότητα και η αξιοπιστία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Γαλλία. Ένα χρόνο πριν από το Δημοψήφισμα, οι Σοσιαλιστές είχαν θριαμβεύσει στις περιφερειακές εκλογές και τις ευρωεκλογές και πρόβαλλαν σαν κυβέρνηση σε αναμονή.
Το πολιτικό παράδοξο δεν περιορίζεται στη γαλλική αριστερά, αλλά έχει πανευρωπαϊκή διάσταση: Κεντροαριστερά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, στο όνομα της πολυσυλλεκτικότητας και της αποφυγής του πολιτικού κόστους, αποφεύγουν να πάρουν σαφείς θέσεις για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και συνήθως υποβιβάζουν αν δεν συσκοτίζουν το θέμα. Επιπλέον, παρά την ύπαρξη θεσμών -Σοσιαλιστική Διεθνής, Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα- δεν έχει γίνει η παραμικρή σοβαρή προσπάθεια για τη διαμόρφωση κοινών θέσεων για τη θεσμική μεταρρύθμιση. Η στάση αυτή, ή καλύτερα η αδράνεια και η απουσία θέσεων, είναι ένα παράδοξο πρώτου μεγέθους:
Επιτρέπει στους οπαδούς μιας μινιμαλιστικής Ε.Ε. στον χώρο της Κεντροαριστεράς -Βρετανοί Εργατικοί και Σκανδιναβοί Σοσιαλδημοκράτες- να δίνουν τον κυρίαρχο τόνο.
Ακυρώνει τη μοναδική δυνατότητα της Κεντροαριστεράς - Σοσιαλδημοκρατίας να έχει διακριτή ιδεολογική-προγραμματική ταυτότητα μέσω της αναγωγής προβλημάτων που δεν λύνονται σε εθνικό επίπεδο σε ευρωπαϊκό.
Παρουσιάζει την υπέρβαση της εθνικής κυριαρχίας και την οικοδόμηση μιας υπερεθνικής Ε.Ε. ως φόβητρο για την αποσάθρωση των κεκτημένων και όχι ως τη μοναδική δυνατότητα για την αναζήτηση ενός νέου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.
Ανάγει την εθνική περιχαράκωση ως απάντηση στους φόβους και τις ανασφάλειες μπροστά στο καινούργιο, και έτσι στρώνει το χαλί για την πολιτική παντοδυναμία των συντηρητικών δυνάμεων. Ο θρίαμβος Σαρκοζί χρωστά πάρα πολλά στο αριστερό όχι του Φαμπιούς και της πέραν των Σοσιαλιστών Αριστεράς.
Τηρουμένων των αναλογιών, η λιποταξία της Κεντροαριστεράς-Σοσιαλδημοκρατίας μπροστά στην ευρωπαϊκή πρόκληση θυμίζει τη χρεοκοπία της Σοσιαλδημοκρατίας το 1914: Αντί της γενικής απεργίας που θα απαγόρευε τον πόλεμο η υποταγή στο όνομα της εθνικής ενότητας στην πολιτική της σύγκρουσης.
Τις επόμενες μέρες θα δούμε ξανά το έργο του πατροκτόνου που ζητά την επιείκεια του δικαστηρίου γιατί είναι ορφανός από πατέρα. Σε μεγάλο, αν όχι σε κυρίαρχο, βαθμό η ζητούμενη επί του παρόντος μεταρρύθμιση του ελάχιστου κοινού παρονομαστή είναι αποτέλεσμα της αυταπάτης ότι το όχι στη Συνταγματική Συνθήκη άνοιγε τον δρόμο για μια αριστερή εκδοχή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Πρόκειται για μια κατάσταση πραγμάτων που είναι ευθέως συνέπεια του όχι στο δημοψήφισμα της άνοιξης του 2005 στη Γαλλία για την έγκριση της Συνταγματικής Συνθήκης: Ενα ετερόκλητο σύνολο από τον Λεπέν, την ακραία εθνικιστική πτέρυγα των Γκολικών, μέχρι τον νεοαριστερό σοσιαλιστή Φαμπιούς -που είχε την αυταπάτη ότι ο λαϊκισμός του όχι θα του ανοίξει τον δρόμο για την προεδρία- οδήγησε στο 56% του όχι. Δύο χρόνια μετά, προβάλλει ανάγλυφη η ανευθυνότητα και ο τυχοδιωκτισμός όλων όσοι είχαν το θράσος να ισχυρίζονται ότι υπάρχει διακριτό αριστερό όχι που ανοίγει την προοπτική για τη διεκδίκηση μιας πιο κοινωνικά ευαίσθητης Ε.Ε.:
Σε αντίθεση με τη Συνταγματική Συνθήκη, που αν είχε εγκριθεί στη Γαλλία θα συμπαρέσυρε το Λονδίνο και τη Βαρσοβία, σήμερα οι ίδιες χώρες έδιναν μέχρι την τελευταία στιγμή σκληρή μάχη για να κατεβάσουν ακόμη χαμηλότερα τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή.
Όλοι οι συμβολισμοί και οι δικλίδες που θα επέτρεπαν μια πιο δημοκρατική και βαρύνουσα στους διεθνείς συσχετισμούς Ε.Ε. έχουν αφαιρεθεί.
Το μεγαλύτερο θύμα του όχι υπήρξε η ενότητα και η αξιοπιστία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Γαλλία. Ένα χρόνο πριν από το Δημοψήφισμα, οι Σοσιαλιστές είχαν θριαμβεύσει στις περιφερειακές εκλογές και τις ευρωεκλογές και πρόβαλλαν σαν κυβέρνηση σε αναμονή.
Το πολιτικό παράδοξο δεν περιορίζεται στη γαλλική αριστερά, αλλά έχει πανευρωπαϊκή διάσταση: Κεντροαριστερά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, στο όνομα της πολυσυλλεκτικότητας και της αποφυγής του πολιτικού κόστους, αποφεύγουν να πάρουν σαφείς θέσεις για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και συνήθως υποβιβάζουν αν δεν συσκοτίζουν το θέμα. Επιπλέον, παρά την ύπαρξη θεσμών -Σοσιαλιστική Διεθνής, Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα- δεν έχει γίνει η παραμικρή σοβαρή προσπάθεια για τη διαμόρφωση κοινών θέσεων για τη θεσμική μεταρρύθμιση. Η στάση αυτή, ή καλύτερα η αδράνεια και η απουσία θέσεων, είναι ένα παράδοξο πρώτου μεγέθους:
Επιτρέπει στους οπαδούς μιας μινιμαλιστικής Ε.Ε. στον χώρο της Κεντροαριστεράς -Βρετανοί Εργατικοί και Σκανδιναβοί Σοσιαλδημοκράτες- να δίνουν τον κυρίαρχο τόνο.
Ακυρώνει τη μοναδική δυνατότητα της Κεντροαριστεράς - Σοσιαλδημοκρατίας να έχει διακριτή ιδεολογική-προγραμματική ταυτότητα μέσω της αναγωγής προβλημάτων που δεν λύνονται σε εθνικό επίπεδο σε ευρωπαϊκό.
Παρουσιάζει την υπέρβαση της εθνικής κυριαρχίας και την οικοδόμηση μιας υπερεθνικής Ε.Ε. ως φόβητρο για την αποσάθρωση των κεκτημένων και όχι ως τη μοναδική δυνατότητα για την αναζήτηση ενός νέου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.
Ανάγει την εθνική περιχαράκωση ως απάντηση στους φόβους και τις ανασφάλειες μπροστά στο καινούργιο, και έτσι στρώνει το χαλί για την πολιτική παντοδυναμία των συντηρητικών δυνάμεων. Ο θρίαμβος Σαρκοζί χρωστά πάρα πολλά στο αριστερό όχι του Φαμπιούς και της πέραν των Σοσιαλιστών Αριστεράς.
Τηρουμένων των αναλογιών, η λιποταξία της Κεντροαριστεράς-Σοσιαλδημοκρατίας μπροστά στην ευρωπαϊκή πρόκληση θυμίζει τη χρεοκοπία της Σοσιαλδημοκρατίας το 1914: Αντί της γενικής απεργίας που θα απαγόρευε τον πόλεμο η υποταγή στο όνομα της εθνικής ενότητας στην πολιτική της σύγκρουσης.
Τις επόμενες μέρες θα δούμε ξανά το έργο του πατροκτόνου που ζητά την επιείκεια του δικαστηρίου γιατί είναι ορφανός από πατέρα. Σε μεγάλο, αν όχι σε κυρίαρχο, βαθμό η ζητούμενη επί του παρόντος μεταρρύθμιση του ελάχιστου κοινού παρονομαστή είναι αποτέλεσμα της αυταπάτης ότι το όχι στη Συνταγματική Συνθήκη άνοιγε τον δρόμο για μια αριστερή εκδοχή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
