Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Ε.Ε και η στάση της ελληνικής αριστεράς
Αποστόλης Στραγαλινός, Εποχή, Δημοσιευμένο: 2007-10-27
Η λέξη «Σύνταγμα» αποσύρθηκε, τα σύμβολα της Ένωσης, σημαία, λογότυπο και ύμνος, απαλείφτηκαν, αστερίσκοι, υποσημειώσεις, εξαιρέσεις, διευκρινίσεις προστέθηκαν. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της γερμανικής προεδρίας (πρώτο εξάμηνο 2007), το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα που…εσχάτως βαπτίστηκε "Μεταρρυθμιστική Συνθήκη" προκειμένου να "χωρέσει" ευρωσκεπτικιστές και κράτη – μέλη (Βρετανία, Δανία, Πολωνία κλπ) με αρνητική διάθεση έναντι της συνταγματοποίησης και της ομοσπονδοποίησης της Ευρώπης, υπογράφεται το Δεκέμβριο και τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο του 2009 παράλληλα με τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών.
Η υλοποίηση του οδικού χάρτη προβάλλει εξαιρετικά αβέβαιη, καθώς της έναρξης ισχύος της «απλοποιημένης» νέας συνθήκης προηγείται η επικύρωσή της από 27 χώρες. Στην περίπτωση που κάποιος εταίρος τινάξει στον αέρα το φιλόδοξο σχέδιο της Ε.Ε, θα συνεχίσει να ισχύει το σημερινό status quo, δηλαδή η Συνθήκη της Νίκαιας, ένα δυσνόητο, δυσλειτουργικό και ξεπερασμένο κείμενο που αφενός μπλοκάρει την ευρωπαϊκή ενοποίηση και αφετέρου δεν αναγνωρίζει στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεσμευτικότητα, ενώ θέτει ως στόχο την «ανοιχτή οικονομία της αγοράς».
Στοιχεία που μπορεί να αξιοποιήσει η αριστερά
Απόρριψη της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης στο σύνολό της από μια ή περισσότερες χώρες σημαίνει και ακύρωση διατάξεων που ανοίγουν νέους δρόμους στην Αριστερά στην προσπάθεια να αλλάξει κατεύθυνση η Ε.Ε. Παρά τα πολλά επί μέρους αρνητικά σημεία της (π.χ. στρατιωτικοποίηση της Ε.Ε – εντείνεται ούτως ή άλλως με ή χωρίς νέα συνθήκη) και ουσιαστικά την εγκατάλειψη της προοπτικής για μια βαθύτερη πολιτική Ένωση, η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη περιλαμβάνει τα ελάχιστα εκείνα σημεία που η Ευρωπαϊκή Αριστερά θα μπορούσε να αξιοποιήσει:
1.Την ενσωμάτωση της Χάρτας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, η οποία προβλέπει δεσμευτική ισχύ για σειρά ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, με δυνατότητα opt-out ώστε να μη συμμετάσχουν Βρετανία και Πολωνία. 2.Την τροποποίηση της διατύπωσης περί "ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού" όχι ως "υποχρεωτικός στόχος" της Ένωσης (Ευρωσύνταγμα, Συνθήκη Νίκαιας), αλλά ως "μέσο" για τη λειτουργία της. 3.Την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωκοινοβουλίου, του μόνου θεσμικού οργάνου όπου η Αριστερά μπορεί να αρθρώσει λόγο, να παρέμβει και να συνδιαμορφώσει πολιτικές. 4.Τον έλεγχο της Europol από τους κοινοτικούς θεσμούς. 5. Το δικαίωμα βέτο του Ευρωκοινοβουλίου σε εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε με τρίτους (π.χ. με δικτατορικά καθεστώτα). 6. Τον αυστηρό έλεγχο κάθε Οδηγίας για τις κοινωνικές της επιπτώσεις. 7. Την πρόταση του Ευρωσυντάγματος, κατά την οποία η Επιτροπή εντέλλεται να επεξεργάζεται σχέδια νόμου εφόσον αυτό αιτείται από ένα εκατομμύριο πολίτες.
Το εύκολο "όχι" του ΚΚΕ
Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη πέρασε εντελώς απαρατήρητη στην Ελλάδα παρότι σε άλλες χώρες η υπόθεση συνιστά κρίσιμο θέμα της κεντρικής πολιτικής διαδικασίας. Ελάχιστες ημέρες πριν από το Συμβούλιο της Λισαβόνας υπήρξαν δύο παρεμβάσεις από τα κόμματα της Αριστεράς στην κατεύθυνση της καταγγελίας και της απόρριψής της, Δευτέρα (15.10) με τη συνέντευξη τύπου της γραμματέως του ΚΚΕ και την Τρίτη (16.10) από τον πρόεδρο του ΣΥΝ. Χωρίς ιδιαίτερη εμβάθυνση στην επιχειρηματολογία της και μάλλον από… κεκτημένη ταχύτητα, η ελληνική αριστερά (ορθόδοξη και φιλοευρωπαϊκή) ξεχνά ότι απορρίπτοντας μετά βδελυγμίας τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη (με όλα τα στραβά της) και μην έχοντας (ή μη επιθυμώντας) να αντιπροτείνει σχέδιο, αποδέχεται την ασυζητητί χειρότερη Συνθήκη της Νίκαιας, την οποία το 2000 δεν είχε ψηφίσει ούτε το ΚΚΕ, ούτε ο ΣΥΝ.
Η κ. Παπαρήγα αναφώνησε "λέμε κατηγορηματικό όχι και στη νέα εκδοχή, τη λεγόμενη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη, με ταυτόχρονο όχι στην Ε.Ε και στις επιλογές της" μη χάνοντας την ευκαιρία να επιτεθεί στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς και μέσω αυτού στον Συνασπισμό, χαρακτηρίζοντας την κριτική του ΚΕΑ (και του ΣΥΝ) "αποπροσανατολιστική και επιζήμια για το κίνημα στην Ευρώπη". Γιατί; Γιατί, κατά την γραμματέα του ΚΚΕ "επιδιώκεται περισσότερη Ευρώπη, πράγμα που στην ουσία είναι περισσότερη αντιδραστική και ιμπεριαλιστική Ευρώπη"!!! Λογικό άλμα; Η κ. Παπαρήγα δεν μπαίνει στον κόπο να τεκμηριώσει τις (επι)θέσεις της, αλλά κυρίως, αν υποθέσουμε ότι τα πράγματα έχουν όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ, δεν μας λέει α) τι προτείνει συγκεκριμένα (έξοδο από την Ευρώπη; Επανάσταση;) β) για ποιο λόγο κατέρχεται το κόμμα της στις ευρωεκλογές (διάβρωση του αντιπάλου εκ των έσω ή λόγω των πλουσίων ευρωβουλευτικών αποδοχών και αποζημιώσεων;), για ποιο λόγο οι βουλευτές της συμμετέχουν στο Ευρωκοινοβούλιο (σε ένα άρμα του ιμπεριαλισμού ως όργανο της Ε.Ε) και γ) για ποιο λόγο το ΚΚΕ είναι μέλος της GUE/NGL, η ρεφορμιστική πλειοψηφία της οποίας συμμετέχει στο ΚΕΑ που η ίδια η γραμματέας καταγγέλλει με κάθε ευκαιρία;
ΣΥΝ: Μόνη πρόταση το δημοψήφισμα;
Και αν η στάση αυτή είθισται να θεωρείται λίγο - πολύ αναμενόμενη για τη δογματική εκδοχή της αριστεράς, από τον Συνασπισμό, η πλειοψηφία του οποίου τάσσεται κατά της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, περιμένουμε ακόμη α) το εναλλακτικό Ευρωσύνταγμα, η εκπόνηση του οποίου είχε ανακοινωθεί πανηγυρικά στο συνέδριο του ΚΕΑ (30/10/2005) στην Αθήνα και β) την ανάληψη πρωτοβουλιών εντός και εκτός κόμματος για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, ώστε να μην έρχεται αυτό σε αναντιστοιχία με όσα κατά καιρούς αποφασίζει η ΚΠΕ (βλ. ενδεικτικά, σημεία 3 και 4 της ΚΠΕ 18 – 19/10/2000 για Συνθήκη της Νίκαιας). Ο Αλέκος Αλαβάνος έχει δίκιο όταν τονίζει ότι "δεν έχει γίνει καμιά συζήτηση, καμιά ενημέρωση, ούτε στο λαό ούτε στην ελληνική Βουλή σε σχέση με το νέο κείμενο της Συνθήκης της Ε.Ε". Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι μια τέτοια αναλυτική και ουσιώδης συζήτηση δεν έχει γίνει ούτε στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση, άγνοια και παρανόηση στους κόλπους της. Η στήριξη εκ μέρους του ΣΥΝ, θεωρητικά, του εναλλακτικού σχεδίου της γερμανικής Αριστεράς – χωρίς στην Ελλάδα να γνωρίζουν οι αριστεροί πολίτες καν το περιεχόμενό του - οι ημερίδες στις Βρυξέλλες ή αλλού για τη "χάρτα κοινών αρχών για μια άλλη Ευρώπη" (ΕΚΦ) χωρίς ανάλογες δράσεις, κουβέντα και ενημέρωση στην Ελλάδα και με μόνη συγκεκριμένη πρόταση από τα 5 σημεία που παρουσίασε «συνοπτικά» (βλ. Αυγή 17/10, σελ.5) ο πρόεδρος του ΣΥΝ την διενέργεια δημοψηφίσματος, δεν είναι δυνατόν να αποτελούν την επίσημη θέση ενός κόμματος - χώρου με μακρά φιλοευρωπαϊκή παράδοση. Κατά τη διάρκεια του άτυπου Συμβουλίου της Λισαβόνας δημοσιεύτηκε επιπλέον μια «αντανακλαστική» ανακοίνωση του ΣΥΝ, η οποία επιγραμματικά επεξηγούσε τους λόγους απόρριψης της Συνθήκης και χωρίς της να αναγνωρίσει έστω ένα θετικό στοιχείο (όπως έκανε π.χ. η γερμανική Αριστερά χαιρετίζοντας την ενσωμάτωση της Χάρτας και την επέκταση των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) κατέληγε στη διατύπωση «Η Ε.Ε. χρειάζεται Σύνταγμα συνώνυμο με τη δημοκρατία, την ελευθερία, την κοινωνική προστασία, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαφύλαξη της Ειρήνης». Ούτε λέξη για την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης!
Είναι σαν να κρύβεται τελικά η ανανεωτική αριστερά πίσω από το δάκτυλό της και ουσιαστικά να προσχωρεί σε απόψεις τύπου "το απορρίπτουμε και ξεμπερδεύουμε", παραβλέποντας τη μεγάλη αντίφαση να στηρίζει εμμέσως κάτι χειρότερο, τη Νίκαια, την οποία πριν 7 χρόνια ο ΣΥΝ στην Ευρωβουλή δεν ψήφισε.
Η υλοποίηση του οδικού χάρτη προβάλλει εξαιρετικά αβέβαιη, καθώς της έναρξης ισχύος της «απλοποιημένης» νέας συνθήκης προηγείται η επικύρωσή της από 27 χώρες. Στην περίπτωση που κάποιος εταίρος τινάξει στον αέρα το φιλόδοξο σχέδιο της Ε.Ε, θα συνεχίσει να ισχύει το σημερινό status quo, δηλαδή η Συνθήκη της Νίκαιας, ένα δυσνόητο, δυσλειτουργικό και ξεπερασμένο κείμενο που αφενός μπλοκάρει την ευρωπαϊκή ενοποίηση και αφετέρου δεν αναγνωρίζει στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεσμευτικότητα, ενώ θέτει ως στόχο την «ανοιχτή οικονομία της αγοράς».
Στοιχεία που μπορεί να αξιοποιήσει η αριστερά
Απόρριψη της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης στο σύνολό της από μια ή περισσότερες χώρες σημαίνει και ακύρωση διατάξεων που ανοίγουν νέους δρόμους στην Αριστερά στην προσπάθεια να αλλάξει κατεύθυνση η Ε.Ε. Παρά τα πολλά επί μέρους αρνητικά σημεία της (π.χ. στρατιωτικοποίηση της Ε.Ε – εντείνεται ούτως ή άλλως με ή χωρίς νέα συνθήκη) και ουσιαστικά την εγκατάλειψη της προοπτικής για μια βαθύτερη πολιτική Ένωση, η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη περιλαμβάνει τα ελάχιστα εκείνα σημεία που η Ευρωπαϊκή Αριστερά θα μπορούσε να αξιοποιήσει:
1.Την ενσωμάτωση της Χάρτας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, η οποία προβλέπει δεσμευτική ισχύ για σειρά ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, με δυνατότητα opt-out ώστε να μη συμμετάσχουν Βρετανία και Πολωνία. 2.Την τροποποίηση της διατύπωσης περί "ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού" όχι ως "υποχρεωτικός στόχος" της Ένωσης (Ευρωσύνταγμα, Συνθήκη Νίκαιας), αλλά ως "μέσο" για τη λειτουργία της. 3.Την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωκοινοβουλίου, του μόνου θεσμικού οργάνου όπου η Αριστερά μπορεί να αρθρώσει λόγο, να παρέμβει και να συνδιαμορφώσει πολιτικές. 4.Τον έλεγχο της Europol από τους κοινοτικούς θεσμούς. 5. Το δικαίωμα βέτο του Ευρωκοινοβουλίου σε εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε με τρίτους (π.χ. με δικτατορικά καθεστώτα). 6. Τον αυστηρό έλεγχο κάθε Οδηγίας για τις κοινωνικές της επιπτώσεις. 7. Την πρόταση του Ευρωσυντάγματος, κατά την οποία η Επιτροπή εντέλλεται να επεξεργάζεται σχέδια νόμου εφόσον αυτό αιτείται από ένα εκατομμύριο πολίτες.
Το εύκολο "όχι" του ΚΚΕ
Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη πέρασε εντελώς απαρατήρητη στην Ελλάδα παρότι σε άλλες χώρες η υπόθεση συνιστά κρίσιμο θέμα της κεντρικής πολιτικής διαδικασίας. Ελάχιστες ημέρες πριν από το Συμβούλιο της Λισαβόνας υπήρξαν δύο παρεμβάσεις από τα κόμματα της Αριστεράς στην κατεύθυνση της καταγγελίας και της απόρριψής της, Δευτέρα (15.10) με τη συνέντευξη τύπου της γραμματέως του ΚΚΕ και την Τρίτη (16.10) από τον πρόεδρο του ΣΥΝ. Χωρίς ιδιαίτερη εμβάθυνση στην επιχειρηματολογία της και μάλλον από… κεκτημένη ταχύτητα, η ελληνική αριστερά (ορθόδοξη και φιλοευρωπαϊκή) ξεχνά ότι απορρίπτοντας μετά βδελυγμίας τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη (με όλα τα στραβά της) και μην έχοντας (ή μη επιθυμώντας) να αντιπροτείνει σχέδιο, αποδέχεται την ασυζητητί χειρότερη Συνθήκη της Νίκαιας, την οποία το 2000 δεν είχε ψηφίσει ούτε το ΚΚΕ, ούτε ο ΣΥΝ.
Η κ. Παπαρήγα αναφώνησε "λέμε κατηγορηματικό όχι και στη νέα εκδοχή, τη λεγόμενη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη, με ταυτόχρονο όχι στην Ε.Ε και στις επιλογές της" μη χάνοντας την ευκαιρία να επιτεθεί στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς και μέσω αυτού στον Συνασπισμό, χαρακτηρίζοντας την κριτική του ΚΕΑ (και του ΣΥΝ) "αποπροσανατολιστική και επιζήμια για το κίνημα στην Ευρώπη". Γιατί; Γιατί, κατά την γραμματέα του ΚΚΕ "επιδιώκεται περισσότερη Ευρώπη, πράγμα που στην ουσία είναι περισσότερη αντιδραστική και ιμπεριαλιστική Ευρώπη"!!! Λογικό άλμα; Η κ. Παπαρήγα δεν μπαίνει στον κόπο να τεκμηριώσει τις (επι)θέσεις της, αλλά κυρίως, αν υποθέσουμε ότι τα πράγματα έχουν όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ, δεν μας λέει α) τι προτείνει συγκεκριμένα (έξοδο από την Ευρώπη; Επανάσταση;) β) για ποιο λόγο κατέρχεται το κόμμα της στις ευρωεκλογές (διάβρωση του αντιπάλου εκ των έσω ή λόγω των πλουσίων ευρωβουλευτικών αποδοχών και αποζημιώσεων;), για ποιο λόγο οι βουλευτές της συμμετέχουν στο Ευρωκοινοβούλιο (σε ένα άρμα του ιμπεριαλισμού ως όργανο της Ε.Ε) και γ) για ποιο λόγο το ΚΚΕ είναι μέλος της GUE/NGL, η ρεφορμιστική πλειοψηφία της οποίας συμμετέχει στο ΚΕΑ που η ίδια η γραμματέας καταγγέλλει με κάθε ευκαιρία;
ΣΥΝ: Μόνη πρόταση το δημοψήφισμα;
Και αν η στάση αυτή είθισται να θεωρείται λίγο - πολύ αναμενόμενη για τη δογματική εκδοχή της αριστεράς, από τον Συνασπισμό, η πλειοψηφία του οποίου τάσσεται κατά της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, περιμένουμε ακόμη α) το εναλλακτικό Ευρωσύνταγμα, η εκπόνηση του οποίου είχε ανακοινωθεί πανηγυρικά στο συνέδριο του ΚΕΑ (30/10/2005) στην Αθήνα και β) την ανάληψη πρωτοβουλιών εντός και εκτός κόμματος για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, ώστε να μην έρχεται αυτό σε αναντιστοιχία με όσα κατά καιρούς αποφασίζει η ΚΠΕ (βλ. ενδεικτικά, σημεία 3 και 4 της ΚΠΕ 18 – 19/10/2000 για Συνθήκη της Νίκαιας). Ο Αλέκος Αλαβάνος έχει δίκιο όταν τονίζει ότι "δεν έχει γίνει καμιά συζήτηση, καμιά ενημέρωση, ούτε στο λαό ούτε στην ελληνική Βουλή σε σχέση με το νέο κείμενο της Συνθήκης της Ε.Ε". Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι μια τέτοια αναλυτική και ουσιώδης συζήτηση δεν έχει γίνει ούτε στο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση, άγνοια και παρανόηση στους κόλπους της. Η στήριξη εκ μέρους του ΣΥΝ, θεωρητικά, του εναλλακτικού σχεδίου της γερμανικής Αριστεράς – χωρίς στην Ελλάδα να γνωρίζουν οι αριστεροί πολίτες καν το περιεχόμενό του - οι ημερίδες στις Βρυξέλλες ή αλλού για τη "χάρτα κοινών αρχών για μια άλλη Ευρώπη" (ΕΚΦ) χωρίς ανάλογες δράσεις, κουβέντα και ενημέρωση στην Ελλάδα και με μόνη συγκεκριμένη πρόταση από τα 5 σημεία που παρουσίασε «συνοπτικά» (βλ. Αυγή 17/10, σελ.5) ο πρόεδρος του ΣΥΝ την διενέργεια δημοψηφίσματος, δεν είναι δυνατόν να αποτελούν την επίσημη θέση ενός κόμματος - χώρου με μακρά φιλοευρωπαϊκή παράδοση. Κατά τη διάρκεια του άτυπου Συμβουλίου της Λισαβόνας δημοσιεύτηκε επιπλέον μια «αντανακλαστική» ανακοίνωση του ΣΥΝ, η οποία επιγραμματικά επεξηγούσε τους λόγους απόρριψης της Συνθήκης και χωρίς της να αναγνωρίσει έστω ένα θετικό στοιχείο (όπως έκανε π.χ. η γερμανική Αριστερά χαιρετίζοντας την ενσωμάτωση της Χάρτας και την επέκταση των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) κατέληγε στη διατύπωση «Η Ε.Ε. χρειάζεται Σύνταγμα συνώνυμο με τη δημοκρατία, την ελευθερία, την κοινωνική προστασία, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαφύλαξη της Ειρήνης». Ούτε λέξη για την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης!
Είναι σαν να κρύβεται τελικά η ανανεωτική αριστερά πίσω από το δάκτυλό της και ουσιαστικά να προσχωρεί σε απόψεις τύπου "το απορρίπτουμε και ξεμπερδεύουμε", παραβλέποντας τη μεγάλη αντίφαση να στηρίζει εμμέσως κάτι χειρότερο, τη Νίκαια, την οποία πριν 7 χρόνια ο ΣΥΝ στην Ευρωβουλή δεν ψήφισε.
