O Αλέξης Τσίπρας δημοσίευσε προ ημερών μακροσκελές κείμενο με τον τίτλο «Νέα εθνική πυξίδα». Σ’ αυτό αναφέρεται εκτενώς στον πόλεμο της Ουκρανίας, στις συνέπειές του για την Ευρώπη καθώς και στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Πρόκειται για ένα σαφώς ενδιαφέρον κείμενο, μάλλον ρηξικέλευθο σε μια χώρα, όπου οι πολιτικοί κατά κανόνα αποφεύγουν τα ζητήματα αυτά ή τα θίγουν με μια επιφανειακή συνθηματολογία.

Ωστόσο, το κείμενο Τσίπρα σχολιάστηκε όχι τόσο για το περιεχόμενό του, αλλά ως μία (ακόμη) προσπάθεια του πρώην πρωθυπουργού να επιστρέψει σε κεντρικό ρόλο στην εθνική πολιτική σκηνή και ειδικότερα στην υπόθεση της ενότητας των προοδευτικών δυνάμεων.

Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος αλλάζει με ταχύτητα που συχνά ξεπερνά τη δυνατότητα μας να κατανοήσουμε και να αφομοιώσουμε τις αλλαγές. Όσα όμως εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και ιδιαίτερα με την επανεκλογή του Προέδρου Τραμπ, δε συνιστούν απλά αλλαγή, αλλά τεκτονική μετατόπιση των γεωπολιτικών ισορροπιών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εξελίχθηκαν αργότερα με την πτώση του λεγόμενου Ανατολικού Μπλοκ.

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές μικρού έως μεγάλου βεληνεκούς. Στην ουσία, το 2024 συνεχίστηκαν γεγονότα τα οποία είχαν ξεκινήσει τον προηγούμενο χρόνο (όπως οι πόλεμοι στην Ουκρανία και στην Παλαιστίνη), αλλά υπήρξαν και εξελίξεις σημαντικές, όπως η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ και η αναμενόμενη εκλογική επιτυχία στις ΗΠΑ, του κ. Τραμπ, τα καθοριστικά γεγονότα του χρόνου που μας αφήνει. Από ελληνικής πλευράς και πάλι το ‘24 συνεχίζει το ‘23, τόσο στα ελληνοτουρκικά, όσο και στο Κυπριακό.

Η Ελλάδα σήμερα έχει να αντιμετωπήσει τρία μέτωπα ταυτόχρονα τρία μέτωπα στην εξωτερική πολιτική της που, εξυπακούεται, απαιτούν νηφάλιο χειρισμό: ελληνοτουρκικές σχέσεις, ελληνοαλβανικές σχέσεις και σχέσεις Ελλάδας – Βορείου Μακεδονίας. Στα ελληνοτουρκικά από το 2018 μέχρι τις αρχές του 2023 οι σχέσεις είχαν χειροτερεύσει με επίκεντρο το Αιγαίο και με την προσθήκη μιας νέας διένεξης, της Ανατολικής Μεσογείου (με εμπλοκή και της Κύπρου). Αναπάντεχα όμως το 2023 είχαμε σταδιακά βελτίωση η οποία κατέληξε στη «Διακήρυξη των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας»...

Το παγκόσμιο οικοδόμημα στην εποχή της αμερικανικής παντοδυναμίας που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετική Ένωσης τρίζει ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Οι λόγοι είναι πολλοί. Πρώτα από όλα, γιατί ο ίδιος ο αρχιτέκτονας και συντηρητής του οικοδομήματος, δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι πια ικανοποιημένος με το έργο του. Πιστεύει ότι η Κίνα κερδίζει όλο και μεγαλύτερο χώρο αμφισβητώντας σήμερα την αμερικανική ηγεμονία. Και αυτό δεν είναι διατεθειμένοι οι Αμερικανοί να το επιτρέψουν. Με ό,τι και αν συνεπάγεται;

Το επεισόδιο στην επίσκεψη του Έλληνα ΥΠΕΞ στην Τρίπολη έχει πολλά χαρακτηριστικά διαδικαστικής και ουσιαστικής αστοχίας για να το θέσω "διπλωματικά". Να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα. Η κυβέρνηση της Λιβύης που εδρεύει στην Τρίπολη αναγνωρίζεται ως τέτοια από τον ΟΗΕ, την ΕΕ και όλες τις μεγάλες δυνάμεις και κατά συνέπεια αναγνωρίζεται ως τέτοια και η Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης αυτής

Αυτό που ΔΕΝ αναγνωρίζεται είναι η δικαιοδοσία να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες γιατί είναι τρόπον τινα υπηρεσιακή μέχρι την διεξαγωγή εκλογών ...

Εάν προσεγγίσουμε τις σχέσεις της Τουρκίας του Ερντογάν με τη Δύση με τα δεδομένα που είχαν διαμορφωθεί πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τότε θα επιβεβαιώσουμε για μία ακόμη φορά ότι η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε μόνιμη παρενόχληση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. καθώς επιμένει σε μια δική της εθνική περιφερειακή ατζέντα που πολύ συχνά συγκρούεται με τα ζωτικά συμφέροντα των εταίρων της.

Οι αναλύσεις για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ων ουκ έστιν αριθμός, έχουν ένα κοινό στοιχείο: τη διαβάζουν σαν μια κίνηση στη σκακιέρα της γεωπολιτικής. Δηλαδή, μετά την κατάρρευση του Τείχους στο Βερολίνο και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, η νικήτρια Δύση διεύρυνε τη σφαίρα επιρροής της ενσωματώνοντας τους μέχρι τότε δορυφόρους της Μόσχας, με αποτέλεσμα η σημερινή Ρωσία να αισθάνεται ανασφαλής και υπό πολιορκία επειδή τα σύνορά της με το ΝΑΤΟ μετατοπίστηκαν ανατολικότερα, και μάλιστα σε εδάφη που οι Ρώσοι, καλώς ή κακώς, θεωρούσαν κατά κάποιο τρόπο «δικά τους».

Προσαρμογή στις γεωπολιτικές μετατοπίσεις που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία επιχειρεί η κυπριακή κυβέρνηση. Η προσπάθεια δεν είναι καθόλου εύκολη. Με γενική εντολή του υπουργού Εξωτερικών Ι. Κασουλίδη, η διπλωματική υπηρεσία ακολουθεί τη γραμμή της «πλήρους ευθυγράμμισης» με την Ε.Ε.

Οι ημέρες όπου Ελληνες πρωθυπουργοί εξήγγελλαν και υπέγραφαν με τυμπανοκρουσίες τον EastMed, που μάλιστα θα «βοηθούσε τον διάλογο για την ασφάλεια» στην Ανατολική Μεσόγειο, φαίνονται μακρινές. Μεσολάβησαν η τουρκολιβυκή συμφωνία, κρίσεις και επεισόδια με ερευνητικά σκάφη, παραπέρα διεθνής σχεδιασμός για την ενεργειακή μετάβαση και, τελευταία, η εγκατάλειψη του σχεδίου από τους Αμερικανούς με το γνωστό non-paper.

Οι γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις αναδεικνύουν πως οι υπερδυνάμεις αναδιαμορφώνουν τις γεωστρατηγικές ζώνες επιρροής και τις συμμαχίες τους!

Και αυτό με τη σειρά του επιταχύνει τις ανάγκες για τη στρατηγική της χώρας.

Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας δήλωσε στο Arab News κατά την επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία: «Η Ελλάδα πιστεύει στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Δεν πρόκειται να ξεκινήσει να σκάβει τον πυθμένα της Μεσογείου Θάλασσας για να βρει αέριο, για να βρει πετρέλαιο, για έναν πολύ απλό λόγο. Χρειαζόμαστε 10 ή 20 χρόνια για να το βρούμε και να το εκμεταλλευτούμε κι από άποψη κόστους-οφέλους θα είναι πολύ πιο ακριβό απ’ ό,τι, για παράδειγμα, στη Σαουδική Αραβία. Αρα από οικονομική άποψη δεν οραματίζομαι ότι η Ελλάδα θα γίνει μια χώρα παραγωγής πετρελαίου».