Η μεσαία τάξη κατέρρευσε το 2012-2015

«Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ επικεντρώνεται σε τρεις βασικές ιδέες. Πρώτον, στροφή της οικονομίας σε παραγωγική και τεχνολογική κατεύθυνση. (...) Δεύτερον, μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. (...) Τρίτον, ενίσχυση της δημοκρατίας και της λειτουργίας των θεσμών»

Ο Γιώργος Σταθάκης είναι πεπεισμένος ότι το πρόγραμμα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε προγραμματική αντιπαράθεση με τη Ν.Δ. και πως είναι ικανό «να εμπνεύσει και να συσπειρώσει μια προοδευτική πλειοψηφία» πολιτών. Δεν συμφωνεί με το επιχείρημα ότι η μεσαία τάξη κατέρρευσε επί ΣΥΡΙΖΑ και θεωρεί ότι η Ν.Δ. κέρδισε τις εκλογές επειδή συσπείρωσε ψηφοφόρους τού «ναι» από το δημοψήφισμα και πολίτες από τον ευρύτερο κεντρώο χώρο. Εκτιμά, δε, ότι το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ είναι επιβεβλημένο να γίνει, θεωρώντας πως αυτό θα συμβεί σε κλίμα ενότητας.

• Ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε για «νέα αρχή» από τη Θεσσαλονίκη, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Με δεδομένο ότι ασχοληθήκατε όσο λίγοι με τη σύνταξη του προγράμματος, ποια είναι τα σημεία-ατού, αυτά που πραγματικά ξεχωρίζουν και σας διαφοροποιούν σε μεγάλο βαθμό από τη Ν.Δ.;

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. καλείται να κερδίσει μια μάχη, τις επόμενες εκλογές, με ένα σαφές πρόγραμμα για το τι πρόκειται να κάνει ως κυβέρνηση, ικανό να εμπνεύσει και να συσπειρώσει μια προοδευτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών. Σε προγραμματική αντιπαράθεση με τη Ν.Δ.

Η βασική στρατηγική της Ν.Δ., που με συνέπεια εφαρμόζει επί δύο χρόνια, έχει τέσσερα θεμελιακά στοιχεία.

Πρώτον, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων που επιδρά αποφασιστικά στον προσδιορισμό των μισθών, για την ακρίβεια στην αποδυνάμωση των μισθών.

Δεύτερον, ιδιωτικοποίηση των εταιρειών που έχουν εναπομείνει στο Δημόσιo, κυρίως σε υποδομές και ενέργεια, καθολική εφαρμογή των ΣΔΙΤ σε κάθε νέο έργο κάποιας κλίμακας και μερική ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης.

Τρίτον, φοροαπαλλαγές για το πιο ευκατάστατο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.

Τέταρτον, συρρίκνωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας που εκδηλώνεται στον νέο Πτωχευτικό Κώδικα και τον αποκλεισμό της από τους πόρους του Ταμείου. Ταυτόχρονα επανήλθε ένα μοντέλο ανάπτυξης με έμφαση στον τουρισμό, στις κατασκευές, τις υπηρεσίες και τις μεταφορές - που όλα χρήσιμα και άξια είναι, αλλά εξ ορισμού, με βάση την πρόσφατη ιστορία της ελληνικής οικονομίας, περιορισμένης αναπτυξιακής εμβέλειας.

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ επικεντρώνεται σε τρεις βασικές ιδέες.

Πρώτον, στροφή της οικονομίας σε παραγωγική και τεχνολογική κατεύθυνση. Αυτή συνάδει με την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Αρκεί να γίνει με όρους συμμετοχής της κοινωνίας (ενεργειακές κοινότητες), ενθάρρυνση των παραγωγικών τεχνολογικών επενδύσεων, ενίσχυση της περιφερειακής διάστασης και δέσμευση των πόρων του Ταμείου και των αναπτυξιακών πόρων προς αυτή την κατεύθυνση.

Δεύτερον, μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Αυτό γίνεται με την ενίσχυση της θέσης της εργασίας (κατώτατος μισθός, συλλογικές διαπραγματεύσεις, μείωση ελαστικής εργασίας), με την ενίσχυση του ενιαίου καθολικού κοινωνικού κράτους σε Υγεία και Παιδεία και την προοδευτική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος.

Τρίτον, ενίσχυση της δημοκρατίας και της λειτουργίας των θεσμών, με τη ριζική αποκέντρωση υπέρ των δημοτικών και περιφερειακών θεσμών, τη βαθιά μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και την οριστική επίλυση των ζητημάτων που σέρνονται επί δεκαετίες σε θέματα χωροταξίας, κτηματολογίου και περιβάλλοντος. Και τέλος, την ενίσχυση των ατομικών δικαιωμάτων, τον πλήρη «εξευρωπαϊσμό» τους, θα έλεγα, στα θέματα των μεταναστών, των ομόφυλων ζευγαριών, και πληθώρας άλλων πεδίων που ένα κράτος δικαίου καλείται να υπηρετεί σε συνθήκες ισότητας και συμμετοχής για το σύνολο των πολιτών.

• Η αίσθηση είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταφέρει εδώ και δύο χρόνια να πετύχει ουσιαστική πρόσβαση σε σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας, δεν έχει καταφέρει να δικτυωθεί π.χ. σε χώρους εργασίας ή να συμμετάσχει και -γιατί όχι- να δημιουργήσει κινήματα που έχουν κοινή αφετηρία με τις αρχές που ο ίδιος υποστηρίζει. Αντιθέτως, δείχνει να έχει πρώτο του μέλημα τη «μεσαία» τάξη. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Εχει ευθύνη ο ΣΥΡΙΖΑ γιʼ αυτό το έλλειμμα;

Το παράδοξο με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι παραμένει με μικρή διείσδυση σε συνδικαλιστικούς, επιστημονικούς, επιμελητηριακούς θεσμούς και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ στις ίδιες ομάδες έχει ισχυρή, αν όχι πλειοψηφική, εκλογική παρουσία. Το παράδοξο αυτό έχει μια ιστορική διάσταση σημαντική, καθώς η πολιτική κρίση της περασμένης δεκαετίας, και η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση και κυβέρνηση, έγινε χωρίς να θιγούν οι βασικοί και αυτόνομοι τελικά μηχανισμοί και διαδικασίες που είχαν διαμορφωθεί στους χώρους αυτούς. Εν πολλοίς οι χώροι αυτοί αυτονομήθηκαν από την παραδοσιακή επιρροή που ασκούσε κυρίως το ΠΑΣΟΚ, χωρίς να αποκτήσουν νέα κομματική, με τη στενή έννοια, ταυτότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να διατηρήσει μια προνομιακή θέση συνομιλητή και αξιόπιστου συμμάχου με το προοδευτικό τμήμα των οργανωμένων αυτών δυνάμεων.

Τώρα η συζήτηση για τη μεσαία τάξη με βρίσκει προσωπικά μάλλον διστακτικό. Διότι είναι μια ατζέντα που αποδίδεται στο προεκλογικό αφήγημα της Ν.Δ., που στην πραγματικότητα μικρή σχέση έχει με την ίδια την πραγματικότητα. Η μεσαία τάξη κατέρρευσε το 2012-2015, με τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 25% και την επιβολή όλης της έκτακτης φορολογικής νομοθεσίας των δύο μνημονίων (εισφορά αλληλεγγύης, ΕΝΦΙΑ και πληθώρα άλλων). Επί ΣΥΡΙΖΑ δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι οι κατά πολύ ηπιότερες φορολογικές και ασφαλιστικές αλλαγές οδήγησαν στην κατάρρευση της μεσαίας τάξης.

Η Ν.Δ. δεν κέρδισε τις εκλογές λόγω της «μεσαίας τάξης», αλλά λόγω της ικανότητάς της να συσπειρώσει, θα το πω μονολεκτικά, το «ναι» του δημοψηφίσματος του 2015, με ψηφοφόρους που είχαν επιλέξει το Ποτάμι, προέρχονταν από το εκσυγχρονιστικό ρεύμα ή από άλλους κεντρώους πολιτικούς χώρους.

Η μεσαία τάξη, με τεράστια κοινωνική και οικονομική διαφοροποίηση στο εσωτερικό της, κερδίζεται πολιτικά με ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης με ισχυρούς κανόνες κοινωνικής δικαιοσύνης και με αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώνουν ριζικά τις συνθήκες της επαγγελματικής δραστηριότητάς της. Διαζευκτικά κρίνεται μια στρατηγική με διευρυμένες κοινωνικές ανισότητες και μεροληπτικές μέριμνες υπέρ του πιο ισχυρού, οικονομικά και πολιτικά, τμήματος της ελληνικής κοινωνίας που με συνέπεια εφαρμόζει η Ν.Δ.

• Τέλη Φεβρουαρίου θα διεξαχθεί εκτός απροόπτου το συνέδριο του κόμματος. Εκτιμάτε ότι θα επικρατήσει η προτροπή Τσίπρα για ένα «ενωτικό» συνέδριο εν όψει των εκλογών όταν αυτές γίνουν; Τι ελπίζετε να προκύψει απʼ αυτή τη διαδικασία;

Το συνέδριο είναι επιβεβλημένο να γίνει. Θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για μια ριζική ενδυνάμωση και ανανέωση του κόμματος, με νέα εκλεγμένα όργανα, ένα σαφές πρόγραμμα, το οποίο ψηφίστηκε από το σύνολο των συμμετεχόντων στην πανελλαδική συνδιάσκεψη, συνεπώς με μια μεγάλη ενότητα του κόμματος γύρω από το πρόγραμμα και τις βασικές του θέσεις. Εκτιμώ ότι θα υπάρξει ενωτικό κλίμα εν όψει της μεγάλης εκλογικής μάχης του ΣΥΡΙΖΑ.

• Ο πρωθυπουργός επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία πως οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας. Η δική σας άποψη ποια είναι;

Δύσκολο να πει κανείς, μια και το θέμα των εκλογών αφορά αποκλειστικά τον πρωθυπουργό της χώρας. Η δική μου εκτίμηση παραμένει ότι εκλογές θα γίνουν τον τέταρτο και τελευταίο χρόνο της διακυβέρνησης της Ν.Δ., σχετικά αδιάφορο αν θα είναι στην αρχή ή στο τέλος της συγκεκριμένης χρονιάς.