«Η Χιλή έκανε ένα μεγάλο βήμα προς τη δημοκρατία ανοίγοντας τις διαδικασίες για ένα σύνταγμα που θα το γράψουμε για πρώτη φορά με δημοκρατικό τρόπο»
«Μπαίνουμε σε μια καινούργια φάση, γιατί θα πρέπει να κυβερνήσουμε. Δεν μπορούμε να χάνουμε πολύτιμο χρόνο. Προσπαθούμε να οργανώσουμε τις ομάδες που εργάστηκαν για τη νίκη μας στην προεκλογική εκστρατεία και να προετοιμαστούμε καλά για να αναλάβουμε την κυβέρνηση στις 11 Μαρτίου. Πρέπει να αξιολογήσουμε ποιες είναι οι άμεσες ανάγκες των ανθρώπων με τη βοήθεια όσων μας στήριξαν, βλέποντας παράλληλα και τι έκαναν ή τι δεν έκαναν όσοι κυβέρνησαν μέχρι σήμερα. Ξεκινήσαμε από τις πρώτες ημέρες μια, ας το πούμε, διπλωματική δουλειά για να διαμορφώσουμε μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης και να ετοιμαστούμε καλύτερα για τις μεγάλες αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα μας», τόνισε στην ΑΥΓΗ η 32χρονη ελληνικής καταγωγής Ειρήνη Καραμάνου, που γνώρισε τη βία του νεοφιλελευθερισμού στη ρημαγμένη από τον πινοσετισμό Χιλή και στην Ελλάδα την εποχή των Μνημονίων και της τρόικας. Η φεμινίστρια Ειρήνη Καραμάνου σπούδασε Ανθρωπολογία και Επιστήμες Επικοινωνίες στη Γερμανία και συμμετέχει στην Κοινωνική Σύγκλιση - Συνασπισμό, την Convergencia Social, έναν συνασπισμό κομμάτων, όπως ο αρχικός ΣΥΡΙΖΑ, που συνεργάστηκε με το Κ.Κ. της Χιλής για την εκλογή του Γκαμπριέλ Μπόριτς.
Θα κυβερνήσετε με ένα Κοινοβούλιο όπου δεν υπάρχει μια παγιωμένη αριστερή και προοδευτική πλειοψηφία.
Η σύνθεση του σημερινού Κκοινοβουλίου αποτελεί μια πρόκληση και μια ευκαιρία για να προχωρήσουμε σε συμφωνίες και διευρυμένες διαπραγματεύσεις ώστε να καταλήξουμε σε σημαντικές αποφάσεις. Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ότι συνεχίζεται η διαδικασία της συνταγματικής μεταρρύθμισης με την Εθνοσυνέλευση. Αυτή τη στιγμή ξαναγράφουμε το σύνταγμά μας και η πορεία αυτή θα καθορίσει και την πορεία του Κοινοβουλίου και της κυβέρνησης. Σεβόμαστε πάρα πολύ τη διαδικασία της συνταγματικής μεταρρύθμισης.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι με το νέο σύνταγμα η Χιλή θα θάψει οριστικά τον πινοσετισμό;
Ναι, θα θάψουμε οριστικά τον πινοσετισμό και ό,τι εκπροσώπησε. Η διαδικασία της συνταγματικής μεταρρύθμισης απέδειξε ότι η Χιλή, η κοινωνία της, οι άνθρωποι της, οι άνθρωποι του πολιτισμού και της πολιτικής, έχουν δημοκρατικές ρίζες, αλλάζοντας οριστικά το μέλλον τους. Η Χιλή έκανε ένα μεγάλο βήμα προς τη δημοκρατία ανοίγοντας τις διαδικασίες για ένα σύνταγμα που θα το γράψουμε για πρώτη φορά στην Ιστορία μας με δημοκρατικό τρόπο και που για πρώτη φορά σε όλο τον κόσμο να διαμορφωθεί από μια εθνοσυνέλευση που θα συγκροτείται ισότιμα από άνδρες και γυναίκες και όπου θα εκπροσωπούνται ισότιμα οι ιθαγενείς πληθυσμοί και λαοί της χώρας μας. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό για εμάς, γιατί η Εθνοσυνέλευση αντικατοπτρίζει και εκπροσωπεί την πραγματική εικόνα και δυναμική της κοινωνίας μας. Αυτό σημαίνει ότι τα κοινωνικά δικαιώματα θα αναδειχθούν και στο Κοινοβούλιο και θα διευρύνουμε τη δημοκρατία μας συμπληρώνοντας και διευρύνοντας όλα τα δικαιώματα των πολιτών, ξεκινώντας από την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.
Πώς καταφέρατε και κερδίσατε τις εκλογές;
Η εκλογική μας νίκη δεν έπεσε ξαφνικά από τον ουρανό και δεν κερδίσαμε μέσα σε ένα κενό. Η νίκη μας αποτέλεσε τον καρπό των αγώνων των τελευταίων ετών, γιατί η κοινωνία αγωνίστηκε και ζήτησε αλλαγές, μεγάλες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές αλλαγές. Η κοινωνία μας αγωνίστηκε τα τελευταία χρόνια πολύ σκληρά για να ζήσει με μεγαλύτερη αξιοπρέπεια.
Εμείς αυτό που κάναμε ως κόμματα, οργανώσεις και ακτιβιστές ήταν να αφουγκραστούμε αυτά τα αιτήματα για αλλαγή, το σχέδια και το όνειρα των ανθρώπων, ξεκινώντας από τις φοιτητικές κινητοποιήσεις, τις κινητοποιήσεις για το περιβάλλον, τα φεμινιστικά κινήματα και τις γυναίκες και την απόρριψη του σκληρού νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Η νίκη μας αποτέλεσε τον καρπό των αγώνων μιας δεκαετίας, που ξεκίνησαν το 2011 με τον αγώνα για τη δωρεάν δημόσια Παιδεία, μέχρι τις μεγάλες κινητοποιήσεις κατά της πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης, που ξεκίνησαν από τους πολύ νέους με την αύξηση των τιμών των εισιτηρίων στο Σαντιάγκο.
Εμείς ακούσαμε όλους τους ανθρώπους, αυτούς που διαμαρτυρήθηκαν, αυτούς που θέλουν ένα δημοκρατικό σύνταγμα και τους είπαμε ότι η κυβέρνηση που θέλουμε να σχηματίσουμε θα αποτελεί τμήμα των αλλαγών για τις οποίες αγωνίζονται. Δεν είναι μόνο η φιγούρα του Γκαμπριέλ Μπόριτς ή ο φόβος από μια πιθανή νίκη του Καστ, που έχει ναζιστικές καταβολές και είναι νοσταλγός του Πινοσέτ. Ο κόσμος κατάλαβε ότι η νίκη μας θα προστατεύσει τις αλλαγές και το νέο σύνταγμα και ότι θα αποτελέσει εγγύηση αλλαγών στο μακροπρόθεσμο διάστημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι στον δεύτερο γύρο είχαμε μεγάλη συμμετοχή στις εκλογές, ότι είχαμε μια μεγάλη συμμετοχή των γυναικών, που ήταν καθοριστική για τη νίκη μας, ότι είδαμε τους νέους να έρχονται να ψηφίσουν, ότι είδαμε τους ιθαγενείς πληθυσμούς και λαούς της Χιλή να συμμετέχουν και αυτοί στις εκλογές. Δείξαμε στον κόσμο ότι είμαστε ικανοί να τον ακούσουμε, γιατί ακούσαμε τους πάντες και δεν λέγαμε μόνο τι θέλουμε εμείς. Μετατραπήκαμε σε ένα τμήμα μιας μεγάλης συζήτησης και διαλόγου με τη χώρα και γιʼ αυτό καταφέραμε να πείσουμε και να κερδίσουμε.
Στην Ελλάδα έχουμε μια συντηρητική κυβέρνηση που προχωρά σε σκληρές ιδιωτικοποιήσεις και μεταξύ των άλλων ξεκίνησε την ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού προτείνοντας στην πράξη το «μοντέλο του Πινοσέτ».
Είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν αξιοπρεπώς σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και ιδιαίτερα όταν είναι περισσότερο ευάλωτοι, με το πέρασμα των χρόνων και της ηλικίας τους. Τις αποφάσεις θα πρέπει να τις λαμβάνουμε όλοι μαζί και το κόστος η κοινωνία μας με ισοτιμία και ισονομία, με κοινωνική συνοχή και ανθρωπιά. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν το κράτος αναγνωρίσει ότι υπάρχουν κοινωνικά δικαιώματα και ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, ανεξάρτητα από τα χρήματα που έχουν, θα μπορούν να έχουν μια δημόσια Παιδεία, Υγεία και ασφάλιση, μια αξιοπρεπή κατοικία και διαβίωση. Στη Χιλή όλα αυτά τα πράγματα μετατράπηκαν σε εμπορεύματα, σε επιχείρηση, σε μπίζνα. Μετέτρεψαν τα γηρατειά σε εμπόρευμα και μπίζνα. Αυτό είναι το «μοντέλο Πινοσέτ», να προσπαθήσεις να κερδίσεις όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα από τους συνταξιούχους, τους ηλικιωμένους ανθρώπους που χρειάζονται φροντίδα και προσοχή.
Οι πόροι των συνταξιούχων χρησιμοποιήθηκαν από αυτούς που είχαν ήδη πολλά για να αποκτήσουν ακόμη περισσότερα, ενώ οι συνταξιούχοι βλέπουν διαρκώς την κατάστασή τους να επιδεινώνεται. Οι ασφαλιστικές εταιρείες έπαιξαν όμως ήθελαν με τα χρήματα των ασφαλισμένων, χωρίς να εγγυηθούν στους ασφαλισμένους ότι ως συνταξιούχοι θα μπορούσαν να ζήσουν αξιοπρεπώς. Με το «ασφαλιστικό του Πινοσέτ» ιδιωτικοποιήθηκε η ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Παίζουν το μέλλον των συνταξιούχων στην αγορά. Αυτό είναι απαράδεκτο και θα πρέπει να σταματήσει.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την Υγεία.
Με την Υγεία, με την Παιδεία. Το σύνταγμα του Πινοσέτ ιδιωτικοποίησε την Υγεία, ιδιωτικοποίησε ό,τι ήταν δυνατόν να ιδιωτικοποιηθεί. Αυτά που θα έπρεπε να αποτελούν δικαιώματα του κόσμου παραχωρήθηκαν στην αγορά και μετατράπηκαν σε εμπορεύματα.
Γιατί αρνήθηκες ήδη τον ρόλο της πρώτης κυρίας;
Δεν νομίζουμε ότι μια γυναίκα θα πρέπει να μετατρέπεται σε ένα διακοσμητικό στοιχείο, συνοδεύοντας παντού τον άνδρα, τον άνθρωπο που είναι Πρόεδρος. Δεν νομίζω ότι πρέπει να θεωρούμε δεδομένο αυτό τον ρόλο, αλλά ότι πρέπει να βρούμε μια έννοια. Πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτή την παρουσία. Πιστεύουμε ότι μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα αυτή η εικόνα της αποκαλούμενης «πρώτης κυρίας» ή όπως αλλιώς μπορεί να την αποκαλέσει κανείς. Σκεφτόμαστε τους τρόπους με τους οποίους διαμέσου αυτής της εικόνας θα μπορέσουμε να αναδείξουμε ομάδες ανθρώπων που ιστορικά αποκλείστηκαν από τους θεσμούς και τις κοινωνίες. Δεν μπορεί να συνδυάζεται αυτή η μορφή με φιλανθρωπικούς ή μητρικούς λόγους, με έναν διακοσμητικό γυναικείο ρόλο. Πρέπει να αποκτήσει έναν περισσότερο πολιτικό ρόλο, που να εστιάζεται στα δικαιώματα. Αυτό θα πρέπει να το αξιολογήσουμε, εάν έχει έννοια.
Αναφέρεσαι στους ιθαγενείς πληθυσμούς και τους λαούς της Χιλής, που αντιμετωπίστηκαν και με σκληρή καταστολή από τον απερχόμενο Πρόεδρο Πινιέρα;
Στη Χιλή αυτό το θέμα αποτελεί μεγάλη πληγή. Τα τελευταία χρόνια αγωνιστήκαμε με όλες μας τις δυνάμεις να κατοχυρωθούν πολιτικές εξουσίες στους ιθαγενείς πληθυσμούς και λαούς της Χιλής. Δεν μπορεί η εξουσία στην χώρα να ασκείται από το κράτος και, ας πούμε, τους λευκούς που το κρατούν στα χέρια τους έχοντας τα υψηλότερα αξιώματα της εξουσίας. Πρέπει να δούμε τα πράγματα και από την οπτική των άλλων, με άξονα τις διαφορετικές κουλτούρες τους, να δεχθούμε τη διαφορετικότητά τους. Αυτή ήταν και μια από τις προτάσεις μας. Θέλουμε ένα πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό κράτος και θέλουμε σε όλους τους θεσμούς να υπάρχει εκπροσώπηση των ιθαγενών πληθυσμών και λαών.
Για πάρα πολλά χρόνια δεν θέλαμε να ακούσουμε αυτούς τους πληθυσμούς και λαούς. Εμείς θέλουμε να ακουστούν, θέλουμε τον διάλογο, θέλουμε να επιλύσουμε ειρηνικά όλες τις αντιπαραθέσεις και να επιλύσουμε την αντιπαράθεση του χιλιανού κράτους με τον λαό των Μαπούτσε, γιατί δεν μπορεί να είναι η βία που θα καθορίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Η βία δεν επιλύεται με τη χρήση περισσότερης βίας, χρειαζόμαστε την πολιτική και τη δημοκρατία.
Η Χιλή τον Μάρτιο θα έχει τον νέο της Πρόεδρο και μετά από λίγους μήνες έρχονται οι εκλογές στην Κολομβία και τη Βραζιλία προδιαγράφοντας τη συνέχιση της προοδευτικής στροφής στη Λατινική και Κεντρική Αμερική.
Πρέπει να βλέπουμε συνολικά τι συμβαίνει στην κάθε χώρα. Ασφαλώς δεν θέλουμε να υιοθετήσουμε μόνοι μας κάποια πολιτική και θα πρέπει να μπορούμε να έχουμε ένα διάλογο με όλες τις χώρες. Νομίζω ότι και σε άλλες χώρες ο κόσμος δεν μπορεί να υπομείνει την περαιτέρω επισφάλεια της ζωής του, το διαρκές πρεκαριάτο, και ότι οι άνθρωποι και εκεί οργανώνονται για να αλλάξουν το μοντέλο. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε καλές συμμαχίες και συνεργασίες, να ανταλλάξουμε εμπειρίες και εργαλεία στο πολιτικό επίπεδο για να αναπτυχθούμε όλοι μαζί. Πρέπει να αξιοποιήσουμε τις νέες γενιές για να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον, να έχουμε μια εφικτή ανάπτυξη χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον. Σε περιφερειακό επίπεδο, μπορεί να έχουμε πολύ πλούσιες πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανταλλαγές. Πρέπει να σκεφτούμε πώς η ήπειρός μας θα αφήσει πίσω της τον νεοφιλελευθερισμό, που προκάλεσε πολλά δεινά, για να προσφέρει μια αξιοπρεπή ζωή σε όλους τους λαούς της. Πρέπει να συνομιλούμε με όλες τις χώρες, πέρα από τους πολιτικούς και ιδεολογικούς συμμάχους μας, και να διατηρήσουμε τις διεθνείς μας σχέσεις για να διαμορφώσουμε μια αξιόπιστη πρόταση για τη χώρα και την περιφέρειά μας.
Η Ευρώπη θα μπορούσε να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στη νέα Χιλή και τη Λατινική Αμερική που οραματίζεστε;
Κανείς δεν μπορεί να αντιγράψει ένα μοντέλο και να το επιβάλει σε μια άλλη χώρα, γιατί η κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της, διαφορετική Ιστορία και κουλτούρα. Εκεί που υπάρχουν καλά παραδείγματα θα πρέπει να τα λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας. Σε ό,τι αφορά τα κοινωνικά δικαιώματα, η Ευρώπη αποτέλεσε ένα παράδειγμα και πρέπει να εξετάσουμε εάν μπορούμε να εφαρμόσουμε κάποια από αυτά. Το ίδιο συμβαίνει και στα θέματα που αφορούν το περιβάλλον και τις τεχνολογίες για την παραγωγή ανανεώσιμων και μη συμβατικών πηγών ενέργειας. Μπορούμε να δούμε πολλά πράγματα που θα μας βοηθήσουν να διαμορφώσουμε ένα μοντέλο εφικτής ανάπτυξης, χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον και τον πλανήτη. Δεν νομίζω ότι πρέπει να βλέπουμε την Ευρώπη σαν κάτι καλύτερο από τη Λατινική Αμερική, γιατί όλοι μας έχουμε διαφορετικές εμπειρίες και πρέπει να είμαστε οξυδερκείς και να έχουμε μεταξύ μας πλούσιες ανταλλαγές που να λειτουργούν με τον καλύτερο τρόπο για το συμφέρον των λαών της Χιλής και της περιφέρειάς μας.
Γνώρισα την Ελλάδα της αλληλεγγύης
Εκτός όμως από Χιλιανή, έχεις και ελληνικές ρίζες.
Έχω μεγάλη αγάπη, συμπάθεια και θαυμασμό για τους Έλληνες και την Ελλάδα. Να πω την αλήθεια, έμαθα ελληνικά αρκετά αργά, ήμουν ήδη 22 ετών. Ένα κομμάτι της οικογένειάς μου βρίσκεται στην Κύμη, στην Εύβοια, και θέλω πάντα να επισκέπτομαι την Κύμη και την Ελλάδα. Το 2012 έζησα περίπου μισό χρόνο στην Ελλάδα και είδα την οικονομική και κοινωνική κρίση που προκάλεσαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Γνώρισες δηλαδή την Ελλάδα των μεγάλων διαδηλώσεων και της αντίστασης στην Τρόικα.
Ναι, πρακτικά έζησα ένα τμήμα αυτής της περιόδου που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Μου άρεσε πάρα πολύ η Ελλάδα, τα τοπία της, η μουσική, η κουζίνα της. Όλα ήταν εξαιρετικά για εμένα. Αλλά αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν οι Έλληνες, ο κόσμος, οι άνθρωποι που απαντούσαν με αλληλεγγύη και ανθρωπιά στην κρίση. Μου έκαναν μεγάλη εντύπωση οι διαπροσωπικές σχέσεις στην καθημερινότητα. Με συγκίνησε πάρα πολύ αυτό το πράγμα, γιατί μου έδειξε ότι υπάρχει μεγάλη ανθρωπιά στην καθημερινότητα των ανθρώπων, ότι υπάρχει μια διαδραστική κοινωνία. Μου έκανε εντύπωση η περιέργεια των ανθρώπων να μάθουν και να συνομιλούν ακόμη και με άγνωστους. Είδα ότι μέσα στην κρίση οι οικογένειες, οι φίλοι, οι άνθρωποι βοηθούσαν ο ένας τον άλλο και αυτό γινόταν από τους αγρότες, όπως της Κύμης, στις πόλεις. Είδα μια πάρα πολύ ωραία κοινωνική δικτύωση στην Ελλάδα, που μου προκάλεσε μεγάλο θαυμασμό.
Έχεις κάποια ιδέα για το τι ψήφισαν οι Έλληνες της Χιλής;
Ασχολήθηκα σχεδόν αποκλειστικά με τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας και δεν είχα τον χρόνο να μιλήσω ή να δω κάποιους ανθρώπους. Από τη θεία μου έχω ακούσει πάρα πολλά πράγματα για τη γέννηση της δημοκρατίας και της φιλοσοφίας στην Ελλάδα και έχω την ιδέα ότι οι Έλληνες είναι ένας δημοκρατικός και προοδευτικός λαός που βασανίστηκε πολύ από δικτατορίες και πολέμους και ότι, όπου και εάν βρίσκονται, η καρδιά των περισσότερων χτυπά για τη δημοκρατία.
Η οικογένειά μας βρέθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στη Χιλή και μετακινήθηκε μετά από πολλά χρόνια από τον Βορρά στο Σαντιάγκο. Οι παππούδες μας ήταν από την Εύβοια. Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής Ιστορίας και έγινε γνωστός στη Χιλή από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του για την Ελλάδα, την Ιστορία, τη φιλοσοφία, τη μουσική της. Εκπομπές που κράτησαν για περισσότερο από μια δεκαετία. Ήταν ενεργός και στην ελληνική κοινότητα του Σαντιάγκο και ήμουν πολύ δεμένη μαζί του, αλλά τον χάσαμε εδώ και αρκετά χρόνια. Έζησα πέντε χρόνια στη Γερμανία και μου δόθηκε η ευκαιρία να έρθω αρκετές φορές και να γνωρίσω καλύτερα την Ελλάδα.
Την επόμενη φορά θα έρθετε με τον Γκαμπριέλ Μπόριτς να του δείξεις τη χώρα μας...
Αυτό θα μας άρεσε πάρα πολύ και θα πρέπει να το κάνουμε.
