Τουρκία: Ουδετερότητα και επιδιώξεις Ερντογάν

Με λεπτές κινήσεις ακροβάτη πάνω σε τεντωμένο σκοινί κινείται η Τουρκία ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία καθώς η Άγκυρα, υιοθετώντας μια ουδέτερη στάση, προσπαθεί να μετατραπεί σε «έντιμο διαμεσολαβητή» ανάμεσα στην Ρωσία και την Ουκρανία, πετυχαίνοντας χθες μια πρώτη νίκη, καθώς κατάφερε να φέρει στο ίδιο τραπέζι, για πρώτη φορά μετά την έναρξη του πολέμου, τους υπουργούς Εξωτερικών Ρωσίας και Ουκρανίας.

Η συνάντηση Λαβρόφ-Κουλεμπα, με διαμεσολαβητή τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν έφερε αποτέλεσμα αλλά καμία πλευρά, ούτε η ΕΕ και οι ΗΠΑ, δεν την είδαν ως «ναυάγιο».

Η πρώτη επαφή έγινε, άκαρπη μεν -άλλωστε οι προσδοκίες δεν ήταν μεγάλες-, αλλά έγινε και, όπως όλα έδειχναν χθες στην Αττάλεια, υπάρχει η προοπτική, κάτω από συνθήκες και προϋποθέσεις, να επαναληφθεί.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε διάστημα λίγων μόλις εικοσιτετράωρων ο Ταγίπ Ερντογάν συνομίλησε με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Τζο Μπάιντεν, με τον οποίο είχε να μιλήσει πολύ καιρό, ενώ σήμερα στην Αττάλεια αναμένεται και ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, έχοντας προηγηθεί μια ιδιαίτερα θετική επίσκεψη στην Άγκυρα του Προέδρου του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ ενώ την Κυριακή αναμένεται στην Κωνσταντινούπολη ο Κυριάκος Μητσοτάκης και την Δευτέρα στην Άγκυρα ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς.

Η Τουρκία αναβαθμίζεται ενώ την ίδια ώρα, κάτι που κατέστη ιδιαίτερα σαφές κατά την επίσκεψη Χέρτζογκ, η ενέργεια -παράλληλα με τις προσπάθειες διαμεσολάβησης στον πόλεμο- βρίσκεται πια στην πρώτη γραμμή. Και αυτό προφανώς διότι η ΕΕ συνειδητοποιεί πλέον την επιτακτική της ανάγκη να απεξαρτηθεί από την Ρωσία στα ενεργειακά, ψάχνοντας απεγνωσμένα σχεδόν εναλλακτικές, και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς, με ορίζοντα το 2030 για πλήρη απεξάρτηση απλό την Μόσχα.

Η ουδέτερη στάση που η Άγκυρα αποφάσισε αμέσως να κρατήσει σχετίζεται άμεσα με την προσδοκία της αυτή, να αναβαθμίσει τον ρόλο της εν μέσω της μετωπικής σύγκρουσης Δύσης-Ρωσίας, αλλά και με την έντονη ανησυχία που κυριαρχεί στην Τουρκία για τις επιπτώσεις του πολέμου στην ήδη εύθραυστη τουρκική οικονομία και στην εξίσου εύθραυστη δημοτικότητα του Ταγίπ Ερντογάν και του ΑΚΡ.

Για τον Πρόεδρο Ερντογάν, η ευκαιρία να επωφεληθεί και στο εσωτερικό από την εν εξελίξει κρίση, την ώρα που η δημοτικότητα του ίδιου αλλά και του ΑΚΡ εξασθενούν σταθερά, έχει πια την δυναμική να αποβεί χρυσή καθώς, όπως όλα δείχνουν μέχρι τώρα, πέτυχε να περάσει τις πρώτες Συμπληγάδες και να αναδείξει την Τουρκία ως εν δυνάμει «έντιμο διαμεσολαβητή».

Η απροθυμία της κυβέρνησης να επιλέξει στρατόπεδο, αντανακλά απόλυτα και το πως η τουρκική κοινή γνώμη βλέπει την θέση που η Τουρκία θα πρέπει να κρατήσει απέναντι στον πόλεμο. Έρευνα της τουρκικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Aksoy Arastirma που δημοσιεύθηκε την τελευταία εβδομάδα, καταγράφει ότι το 78,2% των πολιτών θέλει την Τουρκία να παραμείνει ουδέτερη ενώ μόνο το 19,4% θέλει την Τουρκία να συνταχθεί με το ΝΑΤΟ και το 2,4% με την Ρωσία. Η στάση αυτή είναι διακομματική καθώς ουδέτερη στάση θέλουν το 76,7% των ψηφοφόρων του ΑΚΡ, το 76,4% των ψηφοφόρων του CHP, το 75% του ΙΥΙ, το 80,6% του HDP και το 86,3% του ΜΗΡ.

Δυο είναι τώρα τα κυρίαρχα ερωτήματα που απασχολούν Τούρκους και ξένους διπλωμάτες και αναλυτές:

Πρώτο: Θα υιοθετήσει η Άγκυρα ένα ευρύτερα μετριοπαθές ύφος, όπως αρμόζει σε έναν «έντιμο διαμεσολαβητή» και σε μια χώρα που φιλοδοξεί διακαώς να διαδραματίσει έναν νέο ρόλο στις τεκτονικές αλλαγές που συντελούνται στην ενεργειακή στρατηγική της ΕΕ, και συνεπώς θα αλλάξει τους τόνους και την ρητορική της απέναντι στην ΕΕ, τις ΗΠΑ αλλά και την Ελλάδα;

Δεύτερο: Θα μπορέσουν ο Τούρκος Πρόεδρος και το ΑΚΡ να σταματήσουν την «αιμορραγία» της απήχησής τους και να αντιστρέψουν τις δυναμικές στο τουρκικό εκλογικό σώμα;

Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι ακόμα πολύ να νωρίς να δοθούν καθώς οι ευρύτερες γεωπολιτικές αλλαγές βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη αλλά και διότι οι δυναμικές τόσο στους κόλπους της εξουσίας στην Άγκυρα όσο και στην τουρκική κοινωνία είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και ρευστές. Το σίγουρο όμως είναι ότι η Άγκυρα και η Τουρκία δεν θα είναι οι ίδιες μετά τον ρώσο-ουκρανικό πόλεμο.