Θα τα βρούμε στην Κοπεγχάγη
Σταύρος Δήμας, Συνέντευξη στη Ρούλα Παππά-Σολούνια, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2009-12-06
Την παραμονή της κρίσιμης διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα, στην Κοπεγχάγη, ο Σταύρος Δήμας, ο έλληνας που επί πέντε χρόνια βρισκόταν στο πηδάλιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για το περιβάλλον, κάνει τη δική του αποτίμηση και τις προβλέψεις του για το μέλλον του πλανήτη.
*Ο απερχόμενος επίτροπος παραδέχεται στην «Κ.Ε.» ότι οι διαπραγματεύσεις έως σήμερα δεν προχώρησαν με το ρυθμό που ο ίδιος θα επιθυμούσε.
*Χαρακτηρίζει «πέτρινα» τα χρόνια της κυβέρνησης Μπους και επισημαίνει ότι ο Ομπάμα, παρά τις πιέσεις που δέχθηκε, κατέθεσε πρόταση μείωσης εκπομπών μόλις κατά 4%. Εξηγεί, όμως, ότι η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στη χρηματοδότηση των πολιτικών.
*Κρίνει, τέλος, ότι η Ελλάδα συμμετείχε στη συνολική προσπάθεια της μείωσης εκπομπών ρύπων, αλλά αφήνει να εννοηθεί ότι η συνεργασία του με την προηγούμενη κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι και καλύτερη.
* Εχει αποδώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο και πόσο η Ελλάδα έχει ανταποκριθεί σε αυτό;
- Αναμφισβήτητα πολύ. Το Πρωτόκολλο του Κιότο ήταν η πρώτη συντονισμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής απειλής. Υπήρξε το πρώτο αποφασιστικό βήμα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν πάντοτε υπέρμαχος του Κιότο. Βρίσκεται δε καθ’ οδόν προς την πλήρη υλοποίηση των στόχων για τους οποίους έχει δεσμευτεί. Τα ουσιώδη στοιχεία του Πρωτοκόλλου του Κιότο θα αποτελέσουν άλλωστε και τη βάση της νέας συμφωνίας που θέλουμε να πετύχουμε στην Κοπεγχάγη. Η Ελλάδα συμμετείχε στη συνολική προσπάθεια, προβαίνοντας στις μειώσεις εκπομπών που της αντιστοιχούν στο πλαίσιο της δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως συνόλου. Βέβαια, έχει περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις, αρκεί να βελτιώσει την ενεργειακή της απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και να δώσει έμφαση στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό της μείγμα.
* Γιατί δεν οργανώθηκαν εκ των προτέρων έτσι οι διαβουλεύσεις, ώστε στην Κοπεγχάγη να επιτευχθεί μια νομικά δεσμευτική συμφωνία;
- Θεμελιώδης μας στόχος για την Κοπεγχάγη παραμένει μια παγκόσμια, συνολική, δίκαιη, βασισμένη στα επιστημονικά και νομικά δεδομένα δεσμευτική συμφωνία. Δεν έχουμε αποκλίνει καθόλου απ’ αυτόν το στόχο. Οι διαπραγματεύσεις έως σήμερα δεν προχώρησαν με το ρυθμό που θα θέλαμε, πολλές χώρες άργησαν ή δεν μπορούσαν να καταθέσουν προτάσεις με ποσοτικοποιημένους στόχους και γι’ αυτό δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα και τον χρόνο να πετύχουμε νομικά δεσμευτική συμφωνία στην Κοπεγχάγη. Θα επιτύχουμε, όμως, συμφωνία! Η συμφωνία αυτή θα είναι φιλόδοξη, θα περιέχει, όπως σας ανέφερα ήδη, όλα τα ουσιώδη στοιχεία του Πρωτοκόλλου του Κιότο, καθώς και του σχεδίου δράσης του Μπαλί. Θα απομένει μόνο το νομικό περίβλημα, το οποίο θα επεξεργαστούμε και θα ολοκληρώσουμε αμέσως μετά την Κοπεγχάγη και το αργότερο εντός του πρώτου εξαμήνου του 2010.
* Ως επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε. έχετε ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ για να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων τους;
- Στο θέμα των κλιματικών αλλαγών, η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα στα πέτρινα χρόνια της κυβέρνησης Μπους, δεν υπήρξε εύκολη. Με τη νέα κυβέρνηση η κατάσταση έχει αλλάξει. Η αμερικανική πλευρά έχει επιλέξει την αντιστροφή της λογικής της διαπραγμάτευσης, που είχαν ακολουθήσει το 1997 στο Κιότο. Τότε, είχαν υπογράψει τη συμφωνία, αλλά στη συνέχεια το Κογκρέσο αρνήθηκε να την κυρώσει. Τώρα αυτό που επιδιώκουν οι Αμερικανοί είναι να υιοθετήσουν πρώτα εσωτερική νομοθεσία για την κλιματική αλλαγή και το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων, η οποία θα οριοθετεί και το πλαίσιο στο οποίο θα μπορεί να κινηθεί η διαπραγματευτική ομάδα τους για την Κοπεγχάγη. Η διαδικασία θέσπισης αυτής της νομοθεσίας προχωρεί με αργούς ρυθμούς. Υιοθετήθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά όχι ακόμη από τη Γερουσία. Ο πρόεδρος Ομπάμα πάντως με βάση το διαμορφούμενο πλαίσιο της νομοθεσίας στο Κογκρέσο, κατέθεσε ήδη ποσοτικοποιημένη πρόταση μείωσης εκπομπών για τις ΗΠΑ. Αυτό αποτελεί πολύ σημαντική εξέλιξη. Βέβαια, ο ποσοτικοποιημένος στόχος των Αμερικανών είναι πολύ χαμηλός, μόνο 4% σε σχέση με το 1990, τη στιγμή που σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές, οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να προβούν σε μειώσεις 25% με 40%. Απομένει πολύς δρόμος για να καλυφθεί αυτή η απόσταση.
* Η Ευρώπη εκτιμά ότι η χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να κυμανθεί από 22 έως 50 δισ. ώς το 2020, αντίθετα η επιστημονική κοινότητα και οι ΜΚΟ μιλάνε για 110 δισ. Πώς γεφυρώνεται αυτό το χάσμα;
- Η χρηματοδότηση και η αρχιτεκτονική που θα προσλάβει αυτή αποτελεί πολύ σημαντικό θέμα και κριτήριο επιτυχίας της Κοπεγχάγης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση για τη χρηματοδότηση, που την υιοθέτησε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτή περιλαμβάνει τόσο τη μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, όσο και την άμεση, ταχείας εκκίνησης χρηματοδότηση που απαιτείται από το 2013. Η Ε.Ε. στο θέμα αυτό κατέθεσε πρώτη τις προτάσεις της με σκοπό να επιταχύνει τη διαπραγματευτική διαδικασία και με το παράδειγμά της να δώσει ώθηση ώστε και οι υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες να κάνουν τις ανάλογες προσφορές. Το θέμα είναι δύσκολο, οι αντιστάσεις πολλές, και θα αγωνιστούμε να πετύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.
* Ποιες προτεραιότητες θα προτείνατε ως άμεσες στον επόμενο επίτροπο που θα αναλάβει το χαρτοφυλάκιο Περιβάλλοντος της Ε.Ε.;
- Θα είναι ένα νέο χαρτοφυλάκιο από το οποίο θα αποσπασθούν πολλά θέματα απ’ αυτά που χειριζόμουν, όπως η κλιματική αλλαγή, η βιοτεχνολογία και τα μεταλλαγμένα, τα φυτοφάρμακα, η πολιτική προστασία. Παρ’ όλα αυτά, θα παραμείνει ένα από πιο σημαντικά. Θέματα αιχμής θα είναι πολλά. Να σας θυμίσω ότι το 2010 θα είναι Διεθνές Ετος Βιοποικιλότητας, και στον τομέα αυτό αναμένονται πρωτοβουλίες από την Επιτροπή. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για ανάπτυξη πολιτικών στους τομείς των υδάτων, της διαχείρισης απορριμμάτων, της ανακύκλωσης και του ατμοσφαιρικού αέρα.
* Πώς αξιολογείτε τη συνεργασία σας με την προηγούμενη κυβέρνηση και τους έλληνες ευρωβουλευτές; Τι θα συνιστούσατε στη Μαρία Δαμανάκη;
- Είχα σε όλη τη θητεία μου διάθεση συνεργασίας με την κυβέρνηση της πατρίδας μου. Με την ομάδα των ευρωβουλευτών απ’ όλα τα κόμματα συνεργαστήκαμε άψογα σε πολλά θέματα του περιβάλλοντος, αλλά και σε πολλά κρίσιμα εθνικά ζητήματα. Η Μαρία Δαμανάκη, τώρα, είμαι βέβαιος ότι θα δουλέψει με σύστημα και θα επιτύχει.
* Ποια είναι τα προσωπικά μελλοντικά σας σχέδια;
- Δουλεύω με όλες μου τις δυνάμεις για να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην Κοπεγχάγη. Μετά την Κοπεγχάγη, θα δούμε.
*Ο απερχόμενος επίτροπος παραδέχεται στην «Κ.Ε.» ότι οι διαπραγματεύσεις έως σήμερα δεν προχώρησαν με το ρυθμό που ο ίδιος θα επιθυμούσε.
*Χαρακτηρίζει «πέτρινα» τα χρόνια της κυβέρνησης Μπους και επισημαίνει ότι ο Ομπάμα, παρά τις πιέσεις που δέχθηκε, κατέθεσε πρόταση μείωσης εκπομπών μόλις κατά 4%. Εξηγεί, όμως, ότι η μεγαλύτερη δυσκολία έγκειται στη χρηματοδότηση των πολιτικών.
*Κρίνει, τέλος, ότι η Ελλάδα συμμετείχε στη συνολική προσπάθεια της μείωσης εκπομπών ρύπων, αλλά αφήνει να εννοηθεί ότι η συνεργασία του με την προηγούμενη κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι και καλύτερη.
* Εχει αποδώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο και πόσο η Ελλάδα έχει ανταποκριθεί σε αυτό;
- Αναμφισβήτητα πολύ. Το Πρωτόκολλο του Κιότο ήταν η πρώτη συντονισμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής απειλής. Υπήρξε το πρώτο αποφασιστικό βήμα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν πάντοτε υπέρμαχος του Κιότο. Βρίσκεται δε καθ’ οδόν προς την πλήρη υλοποίηση των στόχων για τους οποίους έχει δεσμευτεί. Τα ουσιώδη στοιχεία του Πρωτοκόλλου του Κιότο θα αποτελέσουν άλλωστε και τη βάση της νέας συμφωνίας που θέλουμε να πετύχουμε στην Κοπεγχάγη. Η Ελλάδα συμμετείχε στη συνολική προσπάθεια, προβαίνοντας στις μειώσεις εκπομπών που της αντιστοιχούν στο πλαίσιο της δέσμευσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως συνόλου. Βέβαια, έχει περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις, αρκεί να βελτιώσει την ενεργειακή της απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και να δώσει έμφαση στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό της μείγμα.
* Γιατί δεν οργανώθηκαν εκ των προτέρων έτσι οι διαβουλεύσεις, ώστε στην Κοπεγχάγη να επιτευχθεί μια νομικά δεσμευτική συμφωνία;
- Θεμελιώδης μας στόχος για την Κοπεγχάγη παραμένει μια παγκόσμια, συνολική, δίκαιη, βασισμένη στα επιστημονικά και νομικά δεδομένα δεσμευτική συμφωνία. Δεν έχουμε αποκλίνει καθόλου απ’ αυτόν το στόχο. Οι διαπραγματεύσεις έως σήμερα δεν προχώρησαν με το ρυθμό που θα θέλαμε, πολλές χώρες άργησαν ή δεν μπορούσαν να καταθέσουν προτάσεις με ποσοτικοποιημένους στόχους και γι’ αυτό δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα και τον χρόνο να πετύχουμε νομικά δεσμευτική συμφωνία στην Κοπεγχάγη. Θα επιτύχουμε, όμως, συμφωνία! Η συμφωνία αυτή θα είναι φιλόδοξη, θα περιέχει, όπως σας ανέφερα ήδη, όλα τα ουσιώδη στοιχεία του Πρωτοκόλλου του Κιότο, καθώς και του σχεδίου δράσης του Μπαλί. Θα απομένει μόνο το νομικό περίβλημα, το οποίο θα επεξεργαστούμε και θα ολοκληρώσουμε αμέσως μετά την Κοπεγχάγη και το αργότερο εντός του πρώτου εξαμήνου του 2010.
* Ως επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε. έχετε ασκήσει πίεση στις ΗΠΑ για να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων τους;
- Στο θέμα των κλιματικών αλλαγών, η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα στα πέτρινα χρόνια της κυβέρνησης Μπους, δεν υπήρξε εύκολη. Με τη νέα κυβέρνηση η κατάσταση έχει αλλάξει. Η αμερικανική πλευρά έχει επιλέξει την αντιστροφή της λογικής της διαπραγμάτευσης, που είχαν ακολουθήσει το 1997 στο Κιότο. Τότε, είχαν υπογράψει τη συμφωνία, αλλά στη συνέχεια το Κογκρέσο αρνήθηκε να την κυρώσει. Τώρα αυτό που επιδιώκουν οι Αμερικανοί είναι να υιοθετήσουν πρώτα εσωτερική νομοθεσία για την κλιματική αλλαγή και το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων, η οποία θα οριοθετεί και το πλαίσιο στο οποίο θα μπορεί να κινηθεί η διαπραγματευτική ομάδα τους για την Κοπεγχάγη. Η διαδικασία θέσπισης αυτής της νομοθεσίας προχωρεί με αργούς ρυθμούς. Υιοθετήθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά όχι ακόμη από τη Γερουσία. Ο πρόεδρος Ομπάμα πάντως με βάση το διαμορφούμενο πλαίσιο της νομοθεσίας στο Κογκρέσο, κατέθεσε ήδη ποσοτικοποιημένη πρόταση μείωσης εκπομπών για τις ΗΠΑ. Αυτό αποτελεί πολύ σημαντική εξέλιξη. Βέβαια, ο ποσοτικοποιημένος στόχος των Αμερικανών είναι πολύ χαμηλός, μόνο 4% σε σχέση με το 1990, τη στιγμή που σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές, οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να προβούν σε μειώσεις 25% με 40%. Απομένει πολύς δρόμος για να καλυφθεί αυτή η απόσταση.
* Η Ευρώπη εκτιμά ότι η χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να κυμανθεί από 22 έως 50 δισ. ώς το 2020, αντίθετα η επιστημονική κοινότητα και οι ΜΚΟ μιλάνε για 110 δισ. Πώς γεφυρώνεται αυτό το χάσμα;
- Η χρηματοδότηση και η αρχιτεκτονική που θα προσλάβει αυτή αποτελεί πολύ σημαντικό θέμα και κριτήριο επιτυχίας της Κοπεγχάγης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση για τη χρηματοδότηση, που την υιοθέτησε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτή περιλαμβάνει τόσο τη μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, όσο και την άμεση, ταχείας εκκίνησης χρηματοδότηση που απαιτείται από το 2013. Η Ε.Ε. στο θέμα αυτό κατέθεσε πρώτη τις προτάσεις της με σκοπό να επιταχύνει τη διαπραγματευτική διαδικασία και με το παράδειγμά της να δώσει ώθηση ώστε και οι υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες να κάνουν τις ανάλογες προσφορές. Το θέμα είναι δύσκολο, οι αντιστάσεις πολλές, και θα αγωνιστούμε να πετύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα.
* Ποιες προτεραιότητες θα προτείνατε ως άμεσες στον επόμενο επίτροπο που θα αναλάβει το χαρτοφυλάκιο Περιβάλλοντος της Ε.Ε.;
- Θα είναι ένα νέο χαρτοφυλάκιο από το οποίο θα αποσπασθούν πολλά θέματα απ’ αυτά που χειριζόμουν, όπως η κλιματική αλλαγή, η βιοτεχνολογία και τα μεταλλαγμένα, τα φυτοφάρμακα, η πολιτική προστασία. Παρ’ όλα αυτά, θα παραμείνει ένα από πιο σημαντικά. Θέματα αιχμής θα είναι πολλά. Να σας θυμίσω ότι το 2010 θα είναι Διεθνές Ετος Βιοποικιλότητας, και στον τομέα αυτό αναμένονται πρωτοβουλίες από την Επιτροπή. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για ανάπτυξη πολιτικών στους τομείς των υδάτων, της διαχείρισης απορριμμάτων, της ανακύκλωσης και του ατμοσφαιρικού αέρα.
* Πώς αξιολογείτε τη συνεργασία σας με την προηγούμενη κυβέρνηση και τους έλληνες ευρωβουλευτές; Τι θα συνιστούσατε στη Μαρία Δαμανάκη;
- Είχα σε όλη τη θητεία μου διάθεση συνεργασίας με την κυβέρνηση της πατρίδας μου. Με την ομάδα των ευρωβουλευτών απ’ όλα τα κόμματα συνεργαστήκαμε άψογα σε πολλά θέματα του περιβάλλοντος, αλλά και σε πολλά κρίσιμα εθνικά ζητήματα. Η Μαρία Δαμανάκη, τώρα, είμαι βέβαιος ότι θα δουλέψει με σύστημα και θα επιτύχει.
* Ποια είναι τα προσωπικά μελλοντικά σας σχέδια;
- Δουλεύω με όλες μου τις δυνάμεις για να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην Κοπεγχάγη. Μετά την Κοπεγχάγη, θα δούμε.
