Αριστεροί, ευρωπαϊστές, μεταρρυθμιστές

(Ένα σύντομο σχόλιο στο άρθρο "Η άλλη Ευρώπη ενεργοποιείται" (Σωτήρης Βαλντέν, 02/03/2012)

Ως γνωστόν, στο χώρο της δημοκρατικής αριστεράς έχουμε ακόμη απομείνει αρκετοί που και αριστεροί ευρωπαϊστές είμαστε και την αναγκαιότητα κάποιου είδους Μνημονίου αναγνωρίζουμε.

Επειδή θεωρούμε ότι μια οργανωμένη κοινωνία χρειάζεται ένα οργανωμένο σχέδιο εξόδου από την κρίση. Και επειδή φοβόμαστε ότι, ελλείψει τέτοιου σχεδίου, τα πρώτα θύματα μιας άτακτης υποχώρησης είναι τα αδύναμα στρώματα που θέλουμε να εκπροσωπούμε. Πώς αλλιώς θα γίνει συντεταγμένα και δίκαια η μείωση των ελλειμμάτων, η αναδιοργάνωση του κράτους και η προετοιμασία μιας καλύτερης (υγιούς, ακριβής, βιώσιμης) ανάπτυξης;

Κάπως έτσι εννοούμε τον αριστερό μεταρρυθμισμό. Ίσως κάνουμε λάθος. Εάν υπάρχει εναλλακτικός ορισμός, θα χαρώ να τον ακούσω.

Τα συγκεκριμένα Μνημόνια (της τρόικας) δεν είναι του γούστου μας. Το πρόβλημα όμως είναι ότι δεν έχουμε δει κανένα άλλο. Ούτε είδαμε μεγάλη ανταπόκριση των κομμάτων - συμπεριλαμβανομένης και της ΔΗΜΑΡ! - στην προτροπή (και στις συγκεκριμένες προτάσεις) μας να εκπονηθεί ένα τέτοιο άλλο Μνημόνιο από εμάς. Ώστε να βοηθήσουμε να παραμείνει η Ελλάδα μια ευρωπαϊκού τύπου κοινοβουλευτική δημοκρατία (δηλ. να μην γίνουμε μπανανία).

Βάσει των παραπάνω, θα ήθελα να διαβεβαιώσω τον αγαπητό Σωτήρη Βαλντέν ότι εμάς, τους αριστερούς ευρωπαϊστές μεταρρυθμιστές, μας ενθουσιάζει και μας παραενθουσιάζει το γεγονός ότι αρκετοί στην Ευρώπη ενεργοποιούνται υπέρ μιας πιο αλληλέγγυας στάσης προς την Ελλάδα. Ακριβώς γι’ αυτό, αγωνιζόμαστε για να μην επιβεβαιώνονται τα ανθελληνικά στερεότυπα των αντιπάλων τους: ότι δηλ. στην Ελλάδα τα κόμματα δημαγωγούν, ότι δεν ενδιαφέρονται για το συμμάζεμα της χώρας τους, ότι ψάχνουν πώς θα βρουν και άλλα λεφτά για την "ανάπτυξη" (για να τα αξιοποιήσουν όπως ακριβώς αξιοποίησαν τα ΟΜΠ, Α΄ ΚΠΣ, Β΄ ΚΠΣ, Γ΄ ΚΠΣ, ΕΣΠΑ κ.ο.κ.), έτσι ώστε να αναβάλλουν μια ακόμη φορά όλα αυτά που ακόμη και οι ίδιοι ξέρουν ότι πρέπει να γίνουν.

Γι’ αυτό εξάλλου έχουμε στρέψει την προσοχή μας στην αντιμετώπιση των εγχώριων παθογενειών. Όχι βέβαια επειδή παραγνωρίζουμε τη σημασία θετικών μεταβολών στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Αλλά επειδή νομίζουμε ότι έτσι είμαστε πιο χρήσιμοι στη χώρα.

Προφανώς μπορεί να κάνουμε λάθος - και ο Σωτήρης Βαλντέν δικαιούται απολύτως να το νομίζει. Αλλά σε τι ακριβώς συμβάλλει η ανάγκη του να εκφράζει τη διαφωνία του αυτή με χαρακτηρισμούς τύπου "συμμαχία των προθύμων";

Συμβάλλει στο διάλογο μεταξύ των αριστερών ευρωπαϊστών; Ειλικρινά δεν βλέπω πώς αυτός εξυπηρετείται με συκοφαντίες. Στο κάτω-κάτω τη γνώμη μας λέμε, δεν είμαστε πράκτορες της τρόικας. (Ενημερώνω όσους ψάχνουν για τον κατάλληλο τριτοδιεθνιστικό όρο, ότι αυτός είναι "χρήσιμοι ηλίθιοι".)

Εάν, αντίθετα, σε κάτι φαίνεται να συμβάλλει η καταγγελία του αριστερού μεταρρυθμισμού (και των εκπροσώπων του ως "προθύμων μνημονιακών") – ανεξαρτήτως ελπίζω των προθέσεων του Σωτήρη Βαλντέν – είναι η επαναπροσέγγιση σε "αντιμνημονιακή" βάση μέρους της ΔΗΜΑΡ και μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, μαζί ίσως με κάποιους που στέκονται αναποφάσιστοι στον ενδιάμεσο χώρο.

Προσωπικά δεν έχω αντίρρηση: περί ορέξεως, κολοκυθόπιττες. Ο προφανής κίνδυνος για όσους έχουν τέτοια όρεξη είναι ότι οποιαδήποτε συμμαχία σε "αντιμνημονιακή" βάση, εύκολα "καπελώνεται" από τους αντιπάλους των μεταρρυθμίσεων – όλων των μεταρρυθμίσεων. Οι οποίοι δεν διστάζουν καθόλου να σταματήσουν οποιαδήποτε μεταρρύθμιση δεν τους αρέσει (δηλ. όλες τις μεταρρυθμίσεις), με οποιοδήποτε μέσο, συμπεριλαμβανομένης της βίας.

(Παρεμπιπτόντως: Κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύει η συλλογή υπογραφών κάτω από το κείμενο "Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας", την ίδια στιγμή που οι μισοί από τους υπογράφοντες εργάζονταν -ή απλώς επέχαιραν- για τη βίαιη ακύρωση των εκλογών συμβουλίων διοίκησης στα πανεπιστήμια; Αυτή βέβαια είναι μια άλλη συζήτηση - εκτός και αν είναι η ίδια συζήτηση.)

Για να ανακεφαλαιώσω. Στο χώρο της δημοκρατικής αριστεράς δεν υπάρχουν ούτε "πρόθυμοι" ούτε πράκτορες της τρόικας (σε έμμισθη ή εθελοντική βάση). Υπάρχουν μόνο αριστεροί ευρωπαϊστές μεταρρυθμιστές.

Μέχρι τώρα, νόμιζα ότι ο μόνος τρόπος για να είναι κανείς αριστερός ευρωπαϊστής, είναι να είναι ταυτόχρονα και μεταρρυθμιστής. Διαφωνεί ο αγαπητός Σωτήρης Βαλντέν; Εάν όχι, τότε ας πει κάτι μεταρρυθμιστικό - ή τουλάχιστον ας επιτρέψει σε εμάς να το κάνουμε. Εάν ναι, εάν δηλ. πιστεύει ότι η λυσσαλέα αντίδραση σε κάθε μεταρρύθμιση, στην ανάγκη και με τη βία, χωράει στον αριστερό ευρωπαϊσμό, τότε -με όλο τον σεβασμό- φοβάμαι ότι μιλάμε για εντελώς διαφορετικά πράγματα.

 «Μεταρρυθμιστικό» μέτωπο;

Σωτήρης Βαλντέν

(ανταπάντηση στο κείμενο του Μάνου Ματσαγγάνη «Αριστεροί, ευρωπαϊστές, μεταρρυθμιστές» 3/3/2012)

Η πολεμική που άσκησα στο άρθρο μου («Η άλλη Ευρώπη ενεργοποιείται») δεν στρέφεται εναντίον κειμένων όπως αυτό του φίλου Μάνου. Με το τελευταίο σε λίγα διαφωνώ, και ειδικότερα συμφωνώ με την ανάγκη οι αριστεροί μεταρρυθμιστές να διαμορφώσουμε μιαν αρθρωμένη στρατηγική και προτάσεις. Βέβαια δύσκολα κατανοώ την ευκολία με την οποία αντιπαρέρχεται με μια φρασούλα τη ζημιά και τον πόνο που προκαλεί η ασκούμενη πολιτική της τρόικας («δεν είναι του γούστου μας», γράφει, «αλλά δεν έχουμε δει καμίαν άλλη» –άρα είναι αναπόφευκτη;). Η ασκούμενη πολιτική δεν είναι θέμα «γούστου», αλλά καταστρέφει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων και διαλύει την κοινωνία μας. Για μένα είναι αδιανόητο ως αριστεροί να υποβαθμίζουμε αυτή τη διάσταση που είναι η κύρια.

Ασφαλώς και ορθά κάνουμε να ασχολούμαστε με το τι γίνεται στην Ελλάδα. Και οι επώνυμοι Ευρωπαίοι που επικαλούμαι ακριβώς αυτό κάνουν: για την Ελλάδα μιλούν και τα όσα κάνει η τρόικα στην Ελλάδα επικρίνουν. Συνεπώς το επιχείρημα «ωραία τα περί Ευρώπης, αλλά εδώ τι γίνεται» είναι φοβάμαι εκτός θέματος. Το ερώτημα που θέτω είναι: «όλοι αυτοί στην Ευρώπη που επικρίνουν την πολιτική της τρόικας στην Ελλάδα είναι ανεύθυνοι και αιθεροβάμονες, όπως κατηγορούμαστε –και με εξαιρετικά απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς- εμείς;». Είναι κι αυτοί σύμμαχοι του ΚΚΕ και του Τσίπρα;

Το πρόβλημα, αγαπητέ Μάνο, είναι ότι «μεταρρυθμιστές» δεν είναι μόνο όσοι ομονοούν με σένα. Μεταρρυθμιστές είναι και οι νεοφιλελεύθεροι με τη γνωστή κοινωνική τους αναλγησία. Μεταρρυθμιστές είναι και όσοι πλέκουν το εγκώμιο των μνημονίων της τρόικας. «Μεταρρυθμιστές» δηλώνουν και διάφοροι κυβερνώντες που αφού μας έφεραν ως εδώ, αφού μας γέμισαν και μας γεμίζουν ψέματα επί χρόνια, τώρα επικαλούνται τη «γλώσσα της αλήθειας» και την υπευθυνότητα για να επανεκλεγούν. «Μεταρρυθμιστές» είναι και πολλοί που προτιμούν αυτούς τους απατεώνες από τη δημοκρατική αριστερά. Μεταρρυθμιστές τέλος είναι και όσοι, με δεξιές ή αριστερές καταβολές, κηρύσσουν το τέλος της πολιτικής και προπαγανδίζουν τους τεχνοκρατικούς μονόδρομους (και αυτοί συχνά εφάπτονται του χώρου μας).

Όλοι αυτοί λοιπόν έχουν συμπτύξει ένα μέτωπο και επιτίθενται καθημερινά και αδιακρίτως ενάντια στον καθένα που αντιδρά στις σημερινές πολιτικές, με χαρακτηρισμούς και ύφος που ωχριούν μπροστά σε μια λέξη που σε ενόχλησε στο δικό μου κείμενο, συχνά προκαλώντας το κοινό αίσθημα. Ιδιαίτερα δε επιτίθενται σε όσους, όπως η Δημοκρατική Αριστερά, δεν αποτελούν εύκολο στόχο, καθ’ ό,τι είναι εγνωσμένα ευρωπαϊστές, μετριοπαθείς και «υπεύθυνοι».

Σ’ αυτό λοιπόν το ψευδο-μεταρρυθμιστικό μέτωπο ασκώ πολεμική. Και διερωτώμαι: οι δημοκράτες αριστεροί έχουν θέση σ’ αυτή τη συμμαχία; Αν όχι, δεν θάπρεπε να διαχωρίζονται σαφώς από αυτήν; Δεν θάπρεπε η δράση και αρθρογραφία τους να μην στρέφεται αποκλειστικά ενάντια σ’ όσους απορρίπτουν την πολιτική της τρόικας, και μάλιστα συχνά με αιχμή τη δημοκρατική αριστερά;

Το τι χωρίζει τη Δημοκρατική Αριστερά από την αριστερά του παρελθόντος δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, παρά τα όσα ισχυρίζεται το «μεταρρυθμιστικό» μέτωπο: ο Στάλιν και η επιθυμία συμμαχίας με τους οπαδούς του, η Ευρώπη, το μπάχαλο, η κεντροαριστερά, η μη παραγνώριση των συσχετισμών στην προσπάθεια ανατροπής τους. Και εδώ, όταν ο Μάνος μού αποδίδει συμφωνία με κάθε «λυσσαλέα», ακόμη και βίαιη αντίδραση σε μεταρρυθμίσεις, είναι προφανές πως παραφέρεται. Όμως συχνά είναι πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς τι διαχωρίζει την επιχειρηματολογία ορισμένων μεταρρυθμιστών αριστερών, από το κόμμα του κ. Στέφανου Μάνου. Πλην των άλλων, κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν βοηθά ούτε την αντιμετώπιση του αριστερού λαϊκισμού, ούτε, σε τελευταία ανάλυση, τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.