Η συμφωνία στην οποία κατέληξαν Ευρωπαϊκή Eνωση και Τουρκία για τη διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος - και που τυπικά ισχύει από την προηγούμενη Κυριακή - εκτιμάται ευρύτερα ότι δεν πρόκειται να εφαρμοσθεί τουλάχιστον στην ολότητά της. Αλλά κι αν ακόμη εφαρμοσθεί δεν πρόκειται να λύσει το περίπλοκο πρόβλημα. Για μια ακόμη φορά δηλαδή η ΕΕ καταφεύγει ουσιαστικά σε μια επίφαση λύσης για να βγει εντελώς πρόσκαιρα από ένα αδιέξοδο. Οι δύο χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, που καλούνται να εφαρμόσουν τη συμφωνία δεν διαθέτουν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο ενώ το περιεχόμενο της συμφωνίας αυτής καθ’ εαυτήν εμφανίζεται σε πολλά σημεία εγγενώς ανεφάρμοστο και βεβαίως εξαιρετικά ανεπαρκές για να επιλύσει το προσφυγικό/ μεταναστευτικό πρόβλημα.

Πρώτα απ’ όλα το πιθανότερο είναι ότι εάν η συμφωνία οδηγηθεί σε κάποιο δικαστήριο να καταπέσει, καθώς αποκλίνει από βασικές ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου. Επιστροφή προσφύγων σε «μη ασφαλή χώρα» όπως είναι η Τουρκία απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο με το οποίο η Τουρκία αρνείται να ευθυγραμμισθεί πλήρως. Ούτε βεβαίως η κατάργηση των θεωρήσεων (βίζα) εκτιμάται ότι θα υλοποιηθεί μέχρι τον Ιούνιο όπως προβλέπεται, καθώς εκτός από τις πολιτικές αντιδράσεις που προκαλεί σε χώρες - μέλη (Γαλλία κ.ά.) η Τουρκία θα πρέπει μέχρι τότε να εκπληρώσει 35 ακόμη δύσκολα προαπαιτούμενα, έργο εμφανώς αδύνατο. Αλλά η μη εφαρμογή αυτής της κεντρικής πρόνοιας θα οδηγήσει την Τουρκία σε συνολική εγκατάλειψη της συμφωνίας. Είναι ακόμη εμφανές ότι η Τουρκία δεν έχει ικανοποιηθεί σε ό,τι αφορά το άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων μετά τη σθεναρή αντίδραση της Κύπρου.

Για την Ελλάδα η εφαρμογή τής εν λόγω συμφωνίας εμφανίζεται επίσης ως εξαιρετικά δύσκολη άσκηση καθώς απαιτεί προϋποθέσεις (ανθρώπινο δυναμικό περίπου 4.000, κ.λπ.) και διαδικασίες που είναι μάλλον δύσκολο να εκπληρωθούν παρά τη συνδρομή της ΕΕ.

Ωστόσο και κάτω από την ηρωική υπόθεση εργασίας ότι όλα τα προβλήματα ξεπερνιούνται, η συμφωνία δεν επιλύει με κανέναν τρόπο την ουσία του προσφυγικού ζητήματος . Η εφαρμογή της θα οδηγούσε στην εθελοντική μετεγκατάσταση από την Τουρκία 72.000 προσφύγων από τα εκατομμύρια που υπάρχουν εκεί. Σταγόνα στον ωκεανό. Παράλληλα το πρόγραμμα μετεγκατάστασης (relocation) προσφύγων από την Ελλάδα συρρικνούται, με μεγάλο μέρος από τους πρόσφυγες να εγκλωβίζονται οριστικά στη χώρα μας.

Συνοπτικά, η Ευρώπη χρειάζεται γνήσια κοινή μεταναστευτική πολιτική όπως έχει προταθεί από την Επιτροπή. Δεν χρειάζεται μια συμφωνία - επίφαση λύσης που μεταφέρει την ευθύνη για μια πολιτική σε δύο μόνο χώρες, μία εντός (Ελλάδα) και μία εκτός ΕΕ (Τουρκία).