Ο φορολογούμενος (όχι οι ξένοι, όπως ενίοτε λέγεται...) έχει βάλει στις τράπεζες 60 δισ. ευρώ – 44 δισ. που τα δανείστηκε και άλλα 16 δισ. μέσω του αναβαλλόμενου φόρου. Δεν θα τα πάρει πίσω, ποτέ. Το αποτέλεσμα; Οι τράπεζες είναι ζόμπι. Περίπου το 60% των κεφαλαίων τους (ειδικά σε μία από τις 4 συστημικές, το 90%) είναι εικονικά – λογιστική προεξόφληση του αναβαλλόμενου φόρου. Και φθίνουν. Χαίνουσα πληγή τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια. Διαβρώνουν την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών. Κρατούν στον γύψο επιχειρήσεις που με αναδιαρθρώσεις και με φρέσκα κεφάλαια θα μπορούσαν να παράγουν νέο πλούτο και δουλειές. Καθιστούν πανάκριβο τον δανεισμό για τις υγιείς επιχειρήσεις. Αν αυτή η πληγή δεν κλείσει, πολλά «πράσινα» δάνεια θα «κοκκινίσουν» και χιλιάδες θέσεις εργασίας θα καταστραφούν. Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδηθεί.

Μία από τις προϋποθέσεις, κρίσιμη, είναι η σωστή διακυβέρνηση των συστημικών τραπεζών, η εύρυθμη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος. Τα σημάδια είναι δυσοίωνα: Η συζήτηση περιορίζεται σε πρόσωπα. Η κυβέρνηση δεν έχει ενιαία άποψη ούτε, βεβαίως, στρατηγική. Και ο SSM, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, παραβιάζει κάθε έννοια εταιρικής διακυβέρνησης, λειτουργώντας ως αυθαίρετος μονάρχης με τιμωρητική διάθεση: Από τη μια οι «κακοί Ελληνες», από την άλλη οι «καλοί ξένοι». Η ιδεοληψία που τον κινεί συνοψίζεται σε τρεις λέξεις: «Πας Ελλην, βάρβαρος»...

Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) τελεί υπό διάλυση. Στο Γενικό Συμβούλιο, που παίρνει όλες τις αποφάσεις, ο συσχετισμός οσονούπω θα γίνει 5 ξένοι προς 4 Ελληνες. Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής υποχρεώθηκαν να παραιτηθούν με την απειλή «ή φεύγεις ή δεν θα βρίσκεις δουλειά πουθενά» – χωρίς να είναι γνωστή κάποια αξιολόγηση («είσαι πολύ καλός, αλλά δεν σε θέλουμε», είναι μία από τις «εξηγήσεις» που δόθηκε). Σε μια περίοδο αλλαγών στις τράπεζες, το ΤΧΣ πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίζει. Ομως, ο SSM απέρριψε την πρόταση να δοθούν προσωρινά εκτελεστικές εξουσίες στον πρόεδρο και ένα μέλος του Γενικού Συμβουλίου. Μην ξαφνιαστείτε, αν καταλήξουμε κάποιο δικαστήριο να διορίσει διοίκηση στο Ταμείο...

Αν οι εξελίξεις στο ΤΧΣ τείνουν σε επίπεδο ανεκδότου, δεν είναι καλύτερες σε επίπεδο Δ.Σ. των συστημικών τραπεζών. Η ανανέωση των διοικήσεων και η ενίσχυσή τους με στελέχη διαφορετικής εθνικής προέλευσης, γένους, εμπειρίας και γνωστικού υπόβαθρου είναι χρήσιμη και γόνιμη. Αυτή είναι η κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA) προς όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως αποτυπώνεται και στην πρόσφατη έκθεσή της (8.7.2016), σύμφωνα με την οδηγία 2013/36 και τον κανονισμό 575/2013 της Κομισιόν. Στην Ελλάδα, αυτήν την κατεύθυνση καταστρατηγεί ο SSM, ο οποίος επιβάλλει τις αντίθετες από τις βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης που ισχύουν στην Ευρώπη.

(α) Στις 25 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες, μόνο το 40% των μη εκτελεστικών μελών του Δ.Σ. τους έχει τραπεζική εξειδίκευση. Σε όλα τα Δ.Σ. των ευρωπαϊκών τραπεζών μετέχουν εκπρόσωποι της βιομηχανίας, ακαδημαϊκοί, παράγοντες της αγοράς, άνθρωποι που εκπροσωπούν την πελατειακή βάση, οικονομία και κοινωνία στην οποία λειτουργούν – αυτή είναι η βέλτιστη πρακτική. Στην Ελλάδα, επιβάλλεται τα Δ.Σ. να απαρτίζονται από νυν ή πρώην τραπεζοϋπαλλήλους. Ολοι οι άλλοι αποκλείονται. Και όχι μόνον.

(β) Το Δ.Σ. μιας τράπεζας αποφασίζει με βάση τις εισηγήσεις των αρμόδιων Επιτροπών, ελέγχου (Audit), εκτίμησης κινδύνου (Risk), επιλογής μελών Δ.Σ., προέδρου, δ/ντος συμβούλου (Nomination) και αμοιβών (Compensation). Στην Ελλάδα, οι πρόεδροι αυτών των Επιτροπών δεν θα επιλέγονται αξιοκρατικά. Ο SSM επιβάλλει να είναι ξένοι τραπεζοϋπάλληλοι και, μάλιστα, να μην έχουν καμία σχέση με το ελληνικό πιστωτικό σύστημα (άρα, και την ελληνική οικονομία) τα τελευταία 10 χρόνια. Επίσης, επιβάλλει οι ξένοι να είναι πλειοψηφία στις Επιτροπές – λες, για να είναι βεβαιωμένα άσχετοι, αυτοί που θα αποφασίζουν. Σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει επιβληθεί ανάλογη «ποινή» στα τραπεζικά στελέχη της – ούτε σε κάποιες που οι τράπεζές τους έγιναν ρημαδιό στην κρίση...

Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν θα δεχόταν οι τράπεζες να περάσουν στον έλεγχο (όχι μιας ξένης τράπεζας, αλλά) κάποιου hedge fund. Στην Ελλάδα μία έχει περάσει, άλλη μία απειλείται – και βλέπουμε. Καμία ευρωπαϊκή τράπεζα δεν θα δεχόταν το Δ.Σ. της να έχει δύο κατηγορίες μελών – στην Ελλάδα, ο SSM επιβάλλει πρώτη κατηγορία οι ξένοι, δεύτερη κατηγορία οι ιθαγενείς. Σε όλες τις χώρες, η επιλογή και σύνθεση των μελών των Επιτροπών είναι ευθύνη του Δ.Σ. – στην Ελλάδα την κάνει ο SSM με «κοοπτάτσια». Παντού φροντίζουν τα στελέχη να έχουν ικανότητες που ταιριάζουν με τις ανάγκες κάθε τράπεζας – στην Ελλάδα, όχι. Αλλά, ακόμα και αυτά, τα παράδοξα κριτήρια που έχουν τεθεί, ο SSM τα ερμηνεύει κατά το δοκούν – είναι λαστιχένια. Και η πρώτη-φορά-αριστερή-κυβέρνηση ψάχνεται, προσπαθώντας να καταλάβει τι έχει γίνει...